|
به بهانه سكته قلبي يكي از دانشجويان دانشگاه علامه طباطبايي در كلاس درس
زنگ مرگ
دكتر محمد كياسالار
عكس: جواد گلزار
|
|
|
سكته قلبي، جان يك دانشجو را در كلاس درس گرفت. شنبه اي كه گذشت، يكي از دانشجويان ترم يك رشته حسابداري در دانشكده مديريت دانشگاه علامه طباطبايي، سر كلاس درس دچار حمله قلبي شد و جان خود را از دست داد. همكلاسي هاي دانشجوي از دست رفته، از تاخير حضور كاركنان مركز اورژانس گله مند بودند. اين گلايه اگرچه به حق است، اما اين سؤال را از ذهن آدم پاك نمي كند كه: اگر در ميان آن همكلاسي ها، يك نفر با اصول اوليه برخورد با بيماران قلبي آشنا بود، آيا از اين اتفاق تلخ جلوگيري نمي شد؟ شما از درد قلبي و اصول اوليه برخورد با بيماران قلبي چه مي دانيد؟
رنگش بدجوري پريده. دانه هاي درشت عرق نشسته روي پيشاني اش. پنج انگشتش را باز كرده روي قلبش و از شدت درد دارد به خودش مي پيچد. حس مي كند كه كسي با تمام سنگيني اش روي سينه او ايستاده و نمي گذارد نفسش بالا بيايد. بدجوري نفس نفس مي زند. حالت تهوع، استفراغ، سرگيجه و ...
آنهايي كه خودشان يا اطرافيانشان با حمله هاي قلبي مأنوس اند، خوب مي دانند كه اين شرح حال، شرح حال چه كسي است، اما نكته در اينجاست كه هر دردي كه كانونش قفسه سينه باشد، درد قلبي نيست.
درد قفسه سينه
در هر نقطه اي، از زير گردن تا بالاي شكم اگر دردي احساس كنيد، به درد قفسه سينه دچار شده ايد و هيچ فرقي نمي كند كه اين درد، واضح و شديد باشد يا مبهم و خفيف. تمام درد هاي اين ناحيه را بايد جدي گرفت. پزشكان و بيماران وقتي با چنين دردي مواجه مي شوند، معمولاً بيمناك مي شوند كه مبادا پاي حمله قلبي در ميان باشد. حمله قلبي يكي از شايع ترين و خطرناك ترين انواع دردهاي قفسه سينه است اما خوشبختانه يا متاسفانه بسياري از دردهاي قفسه سينه، به اشتباه، درد قلبي تلقي مي شوند. حقيقت اين است كه بعضي از دردهاي اين ناحيه، هيچ خطري در پي ندارند. بعضي ها كمي خطرناكند و بعضي ديگر هم بسيار خطرناكند، آن قدر كه جان آدم را تهديد مي كنند.
به هر حال، هر عضوي از اعضاي بدن كه در داخل قفسه سينه وجود دارد و تمام بافتهاي موجود در اين ناحيه، مي توانند يك منبع بالقوه براي بروز درد قفسه سينه به حساب بيايند. قلب، ريه ها، مري، عضلات بين دنده اي، دنده ها، تاندون ها و اعصابي كه داخل قفسه سينه اند، متهمان رديف اول اند.
درد قلبي
به درد قفسه سينه با منشأ قلبي، مي گويند آنژين. اين درد معمولاً وقتي اتفاق مي افتد كه خون و اكسيژن كافي به قلب نرسد. اگر چنين دردي يك حد و مرز قابل پيش بيني داشته باشد، به آن مي گويند آنژين پايدار. به بيان ديگر، آنژين پايدار به اين معناست كه شما خودتان بدانيد كه اگر ميزان كار و فعاليت روزانه تان از يك حد مشخصي بيشتر بشود، به درد قفسه سينه مبتلا مي شويد. اما اگر دردتان غيرقابل پيش بيني بشود يا اين كه در حال استراحت هم به چنين دردي دچار شويد، آن وقت به آنژين تان مي گويند آنژين ناپايدار. شخصي كه به آنژين ناپايدار دچار مي شود، بايد خيلي زود در بخش اورژانس، مورد بررسي پزشكي قرار بگيرد. حمله قلبي يكي از شايع ترين انواع دردهاي قلبي است. وقتي رسوبات چربي يا لخته هاي خوني، جلوي خونرساني به قلب را بگيرند و اجازه ندهند كه غذا و اكسيژن كافي به عضله قلب برسد، حمله قلبي اتفاق مي افتد. اين حمله معمولاً با احساس سنگيني در قفسه سينه، درد و فشار در اين ناحيه و گهگاه با احساس سوزش در قفسه سينه همراه است. درد ناشي از حمله قلبي معمولاً چند دقيقه طول مي كشد. اين درد ممكن است به نواحي ديگري از بدن نيز انتشار پيدا كند. كمر، گردن، چانه، شانه ، بازو (خصوصاً دست و بازوي چپ) در حمله هاي قلبي، معمولاً تير مي كشند. علايم ديگري كه تشخيص حمله قلبي را در ذهن پزشك تأييد مي كنند، عبارتند از: تنگي نفس، حالت تهوع، احساس سرگيجه و عرق سرد. حمله قلبي معمولاً به دنبال يك فعاليت و يا يك استرس شديد اتفاق مي افتد و در اغلب موارد، پس از چند دقيقه استراحت و استفاده از قرص زيرزباني (نيتروگليسيرين) از بين مي رود.
به جز حمله قلبي، دلايل قلبي ديگري هم هستند كه مي توانند منجر به بروز درد در ناحيه قفسه سينه شوند. التهاب پرده اي كه دورتادور قلب را در بر گرفته، يكي از همين دلايل است. اين بيماري كه به پريكارديت موسوم است، معمولاً متعاقب يك عفونت ويروسي اتفاق مي افتد. در اين مورد نيز درد قفسه سينه، بسيار شديد و معمولاً متمركز بر روي يك نقطه است و بيمار احساس مي كند كه قفسه سينه اش دارد سوراخ مي شود. همراه بودن علايمي نظير تب و كوفتگي بدن هم تأييد كننده همين تشخيص است. اسپاسم عروق كرونر، مشكلات عروقي و خصوصاً بيماري هاي مربوط به سرخرگ آئورت و . . . از ديگر دلايل قلبي براي بروز دردهاي قفسه سينه به شمار مي روند.
۵ توصيه به اطرافيان بيمار قلبي
تماس با اورژانس البته كار خوب و لازمي است اما برخورد با يك بيمار قلبي، به جز اين مورد، اصول ديگري نيز دارد كه گاهي رعايت نكردنش به قيمت جان بيمار تمام مي شود. برخي از اين اصول اوليه به شرح زيرند:
۱ - در هنگام بروز درد قلبي، كه معمولاً در حال فعاليت و يا استرس به سراغ بيمار مي آيد، بلافاصله از بيمار بخواهيد دست از كار بكشد و آرام بنشيند. استراحت، اولين قدمي است كه بايد براي تسكين درد بيمار برداريد.
۲ - از قرص زير زباني (نيتروگليسيرين) استفاده كنيد. اگر پس از 5 دقيقه، درد بيمارتان تسكين پيدا كرد كه هيچ. در غير اين صورت، مجدداً بايد يك قرص بگذاريد زير زبانش. اين كار را تا 3 بار مي توانيد تكرار كنيد اما اگر پس از به كار بردن 3 قرص زيرزباني در فواصل مناسب، باز هم درد بيمار از بين نرفت، بايد بلافاصله به يكي از مراكز اورژانس مراجعه كنيد.
۳ - آنهايي كه در جمعِ اطرافيانشان بيمار قلبي دارند، بايد بدانند كه در مواردي نظير استحمام، مقاربت و يا بعد از خوردن غذاهاي سنگين، بهتر است كه بيمارشان به طور پيشگيرانه از قرص زيرزباني استفاده كند.
۴ - قرص زيرزباني نبايد در معرض نور و حرارت و رطوبت قرار بگيرد چرا كه در اين مواقع، خيلي زود فاسد مي شود و خاصيت درماني اش را از دست مي دهد. اگر بيمارتان از نيتروگليسيرين استفاده كرد و مزه تند اين دارو را در زير زبانش حس نكرد، بدانيد كه احتمالاً قرص زيرزباني تان خراب شده و خاصيتش را از دست داده است.
۵ - از بيمار بخواهيد كه حتي الامكان قرص زيرزباني را در وضعيت ايستاده مصرف نكند چرا كه به دليل افت ناگهاني فشار خون، خطر سقوط ناگهاني وجود دارد. بهتر است كه در وضعيت نشسته يا خوابيده از اين قرص استفاده شود.
۵ توصيه به بيماران قلبي
۱ - اگر اضافه وزن داريد، بهتر است با مراجعه به پزشك يا متخصص تغذيه، يك برنامه غذايي مناسب دريافت كنيد و هرچه زودتر، فكري به حال كاهش وزنتان بكنيد.
۲ - عوامل خطرساز بيماريهاي قلبي را هرچه زودتر تدبير كنيد: سيگار، فشار خون، چربي خون بالا، ديابت.
۳ - وقتي كه درد قفسه سينه نداريد، خصوصاً در اوايل صبح كه هوا پاكيزه تر است، ترجيحاً در محلهايي مانند پارك و اماكني كه از فضاي سبز برخوردارند، پياده روي كنيد. كم كم اگر ديديد كه با اين پياده روي مختصر، مشكلي برايتان ايجاد نمي شود و تحملش را داريد، زمان پياده روي تان را افزايش دهيد يا به دويدن سبك بپردازيد.
۴ - هيچ وقت به هنگام راه رفتن و به ويژه موقع بالا رفتن از پله ها نبايد باري بيش از يك كيلوگرم را حمل كنيد.
۵ - پرهيز از عصبانيت و استرسهاي روحي، بسيار مهم است و حتي مي توانيد براي افزايش آسودگي خاطر و دور شدن از عصبيت هاي بي مورد، با صلاحديد پزشك، از داروهاي آرام بخش كمك بگيريد.
|
