تصوير ميكروسكوپي از نوع خطرناك ميكروب اي كولاي ( 0157:H7 )
صدف كوه كن
در روزهاي گذشته، خبر شيوع مسموميت غذايي با ميكروب اي كولاي در بخش هاي وسيعي از ايالات متحده درصدر اخبار بهداشتي و سلامت خبرگزاريهاي مطرح جهان قرار داشت ، اين كه مثلاً  در نيوجرسي 22 نفر كارشان به بيمارستان كشيد و حال دو نفر از آنها وخيم اعلام شده است. يا اين كه 14 نفر در لانگ آيسلند به دنبال مصرف غذاهاي آماده (فست فودها) مسموم  شده اند.
جالب اينجاست كه هفته گذشته، خبر مسموميت حدود 400 دانشجوي يزدي كه در اثر مصرف آب يا غذاي آلوده به ميكروب، بيمار شده و حتي 164 نفر از آنها در مراكز درماني بستري شده و تحت سرم درماني قرار گرفته بودند، نيز منتشر شد و كارشناسان اين اپيدمي را هم به اي كولاي نسبت دادند. اين در حالي است كه نيمه آبان ماه امسال نيز، اي كولاي ، موجب بيماري نزديك به يك صد نفر از دانشجويان آموزشكده حضرت رقيه(س) يزد و تعدادي از دانشجويان اهواز شده بود.
با توجه به گزارش هاي منتشر شده از سوي مركز كنترل و پيشگيري از بيماريهاي آمريكا يك نوع خطرناك ميكروب اي كولاي يا اشرشياكلي ، حدود هفتاد و سه هزار نفر آمريكايي را در طول يك سال گذشته مسموم كرده كه 61 نفر از آنها فوت كرده اند.
همچنين همه گيري وسيعي در سال 1996 در كشور ژاپن حدود 6 هزار نفر از مردم را بيمار كرد. با اين اوصاف، نمي خواهيد بيشتر با اين باكتري موذي آشنا شويد؟
اشرشياكلاي يا اي كولاي يك باكتري است كه مي تواند دستگاه هاي مختلف بدن را درگير  كند. شايع ترين عفونت ها در دستگاه ادراري و دستگاه گوارش ايجاد مي شوند. مثلاً  يك گونه از آن مسبب ايجاد اسهال مسافران است و بيماري زماني ايجاد مي شود كه غذا يا آب آلوده به ذرات ميكروسكوپي (كه در اغلب موارد از مدفوع حيواناتي مثل گاو منتقل مي شود) مورد استفاده قرار گيرد.
اغلب عفونت ها در طي 24 تا 48 ساعت اول ورود ميكروب ها به بدن، علائم خود را آشكار مي كنند، درواقع مسموميت با اي كولاي معمولاً پس از 3 تا 4 روز آشكار مي شود و در بعضي افراد تا 8 روز بعد هم امكان بروز دارد. مهمترين علامت مسموميت؛ تهوع و سپس استفراغ است و به دنبال آن دل پيچه است و اسهال (گاهي خوني)، تب و دردهاي شكمي بروز مي كند.
مرگ در مي زند
يكي از مواردي كه به مسموميت با اي كولاي ، اهميت ويژه اي مي بخشد، بروز بعضي عوارض خطرناك به دنبال اين عفونت است. مثلاً  در 3 تا 5 درصد موارد و به خصوص در كودكان، بين 2 تا 6روز پس از ورود ميكروب به بدن عارضه اي به نام نشانگان خونريزي دهنده اورميك (Hus : سندرم هموليتيك اورميك) مي شود كه در آن، بيمار دچار خونريزي شديد و نارسايي كليه  شده و حتي در برخي موارد مرگ رخ مي دهد.حالا اين مورد را در كنار اين واقعيت در نظر بگيريد كه اي كولاي يكي از مهمترين علل مسموميت غذايي در شيرخواران، مخصوصاً  آنهايي است كه با بطري تغذيه مي شوند.حالا اگر از اي كولاي ترسيده ايد، پس همين جا بايد اين نكته را ياد آوري كرد:از آنجايي كه مراجعه سريع به پزشك در اولين مراحل مسموميت، از بروز اختلالات بعدي و مرگ، جلوگيري مي كند، بنابراين، با بروز چنين علائمي در كودك به سرعت به مراكز درماني مراجعه كنيد:
۱ - بروز عوارضي مثل بي حالي شديد، نبض آرام يا تند، نفس هاي سريع و كوتاه (نفس نفس زدن)، احساس سرما ورنگ پريدگي شديد.
۲ - اسهال يا دفع شديد آب از بدن كه طبيعتاً  همراه عوارضي مثل خشكي شديد دهان، آب دهان غليظ و چسبناك، سرگيجه و كاهش فشار خون است.
۳ - اسهال خوني.
4 - اختلال حواس و تأخير در يادآوري موقعيت مكاني يا زماني.
ساندويچ هاي خطرناك
بسياري از افراد از طريق مصرف گوشتها و مرغ هايي كه خوب پخته نشده اند، مسموم مي شوند. اين باكتري همچنين مي تواند در سبزيجات برگي مثل اسفناج وجود داشته باشد (در سال گذشته 3 نفر در اثر مصرف اسفناج هاي كاليفرنيايي بسته بندي شده آلوده فوت كردند و بيشتر از 200 نفر در اثر اين باكتري مسموم شدند.)
گاهي نيز آلودگي به علت مصرف آب ميوه هاي غيرپاستوريزه و بسته بندي نشده (آب ميوه هاي موجود در دكه هاي كنار خيابان)، شيرهاي غيرپاستوريزه و يا ساندويچ هاي مرغ و گوشتي كه خوب پخته نشده اند و يا كاهوهاي آلوده به ميكروب در سالادهاي رستورانها و يا مخلفات داخل ساندويچ ها، ايجاد مي شود توجه كنيد مكان رستوران يا قيمت غذاهاي ارائه شده در هر رستوران يا مغازه اي دليل بر تميزي آن نيست!وقتي افراد پس از دستشويي، دست هاي خود را نشويند، اين باكتري ممكن است از فردي به فرد ديگر انتقال پيدا كند.
حالا كه صحبت از انتقال اين ميكروب شد، بد نيست به نتايج يك مطالعه جديد هم اشاره كنيم. چندي پيش محققان دريافتند كه ظروف حاوي مس، از رشد ميكروبها جلوگيري مي كند، پژوهشگران مركز تحقيقات ميكروب شناسي كاربردي انگليس، دريافته اند كه دوره رشد باكتري اشرشياكلي، بر روي ظروف مسي و برنجي، بسيار كوتاهتر از ظروف استيل است.در اين بررسي مشخص شد كه دوره رشد باكتري اي كولاي روي ظروف استيل 34 روز، بر ظروف برنجي 4 روز و روي ظروف مسي فقط 4 ساعت است. با توجه به خاصيت ضدميكروبي اين فلز، پژوهشگران اميدوارند با استفاده از آن در ساخت ظروف آب ميوه، نگراني هاي موجود در خصوص آلودگي آب ميوه هاي بسته بندي شده، برطرف شود.
ازخودتان مراقبت كنيد
دستورات بهداشتي براي پيشگيري از مسموميت، آن قدر تكرار شده اند كه ديگر كسي حوصله ندارد آنها را بخواند، ولي شايد بد نباشد كه دستورالعمل هاي ما را بخوانيد، ترديد نداشته باشيد كه در اين فهرست به نكات جديد برخواهيد خورد.
۱ - در بسياري از موارد با پختن صحيح مواد غذايي مي توانيد خطر ابتلا به بيماري را نصف و يا حذف كنيد، چون باكتريها در دماهاي متفاوت رشد مي كند، از آنجايي كه غذاي آلوده شده به ميكروب ها، اغلب ظاهر و بوي طبيعي دارد و شما متوجه آلودگي نمي شويد، بايد غذا را به طور كامل بپزيد تا ميكروب ها از بين بروند. بهترين حالت براي گوشت و گوشت چرخ كرده 40 درجه سانتي گراد، براي مرغ 70 و براي مرغ كامل (قطعه قطعه نشده) 80 درجه سانتي گراد حرارت است. مرغ و گوشت و ماهي كاملاً بايد تغيير رنگ بدهند.
۲ - ميكروب ها از طريق چاقو، قاشق، تخته آشپزخانه، رنده و... منتقل مي شوند، بنابر اين با كاردي كه گوشت را تميز مي كنيد؛ ميوه پوست نكنيد و ظروف آشپزخانه، چاقو و ساير وسايلي را هم كه به كار برده ايد، با آب داغ و صابون بشوييد، اين قبيل بي احتياطي ها گاهي جبران ناپذير است.
۳ - بعد از رفتن به دستشويي، تعويض پوشك بچه، تماس با حيوانات و بعد از دست زدن به مواد غذايي خام به ويژه گوشت، مرغ و ماهي دستانتان را با آب گرم و صابون بشوييد.
۴ - غذاهاي پخته را در كنار مواد غذايي خام قرار ندهيد. هنگام تهيه و يا نگهداري غذا، گوشت، مرغ و ماهي خام را دور از ساير مواد غذايي قرار دهيد. اين كار نقش مهمي در جلوگيري از انتقال ميكروب ها دارد. هيچ گاه گوشت خام و پخته را در يك طبقه از يخچال قرار ندهيد، گوشت خام را در طبقات پايين يخچال يا فريزر بگذاريد تا قطرات آب و خون آن روي غذاهاي زير نچكد.
۵ - گوشت خام را با دقت و در كيسه هاي محكم نگهداري كنيد به نحوي كه آب گوشت از كيسه خارج نشود و غذاهاي تهيه شده از گوشت و مرغ را جدا از ساير مواد غذايي نگهداريد.
۶ - دستمال آشپزخانه را زود به زود بشوييد، اگر از ماشين ظرفشويي كمك مي گيريد حتماً از آب داغ استفاده كنيد. در رابطه با شستشوي ميوه ها و سبزي ها هم به ويژه اگر نمي خواهيد آنها را بپزيد وقت ويژه اي به خرج دهيد. توصيه ما اين است كه سبزي ها را علاوه بر مواد ضدعفوني كننده با چند قطره مايع ظرفشويي هم بشوييد اين كار تخم انگل ها چسبيده به سبزي ها را جدا مي كند و به خاطر داشته باشيد كه بعد از شست وشوي مواد غذايي، آنها را به بسته بندي اوليه شان برنگردانيد.
۷ - اگر غذايي را دو بار گرم كرده ايد، بايد بلافاصله و تا وقتي هنوز گرم است آن را ميل كنيد، اين غذا به هيچ وجه نبايد براي بار ديگر گرم شود.
۸ - غذاهاي كنسروي نيمه استفاده شده را در محفظه هاي غيرقابل نفوذ در يخچال قرار دهيد و باقيمانده مواد غذايي را حتماً با كشيدن نايلون يا نگهداري در ظروف دردار، يخچال بگذاريد.
۹ - اگر احساس ناراحتي و يا درد در ناحيه شكم خود داريد، بهتر است براي ديگران غذا درست نكنيد.
۱۰ - اين مواد غذايي فقط به درد سطل آشغال مي خورند: آنهايي كه تاريخ مصرفشان گذشته است، غذايي كه بوي مناسبي نمي دهند و آنهايي كه قارچ يا كپك روي آنها ديده ايد.
پيشرفت هاي تكنولوژيك
در بعضي كشورهاي پيشرفته، امروزه گوشت هاي قرمز و مرغ هايي كه حاوي مواد مقابله كننده با باكتري اي كولاي است وارد بازار شده است. مثلاً پژوهشگري در دانشگاه تگزاس با استفاده از تركيبي از چهار باكتري متفاوت توليد كننده اسيد لاكتيك در گوشت گاو، خطر آلودگي به دو باكتري خطرناك سالمونلا و اي كولاي را تا 99/99 درصد كاهش داده است و جالب است كه اين تركيب طعم گوشت را هم تغيير نداده است.
البته از اسيد لاكتيك در سال هاي اخير براي كنترل باكتري اي كولاي در گاوهاي شيرده و دام زنده استفاده شده است. پژوهشگران دانشگاه پردو نيز دو فناوري كم هزينه ابداع كرده اند كه قادر است از بيماري هاي غذايي مانند شيوع اخير اي كولاي در اسفناج آلوده پيشگيري كند.
اين دو فناوري در كنار هم، ميكروب هاي غذايي را به سرعت تشخيص داده و نابود مي كنند. شيوه اول، استفاده از يك ليزر براي شناسايي و تشخيص انواع مختلف باكتري ها است كه سرعت آن سه برابر و هزينه آن يك دهم فناوري كنوني است.
در نوع دوم، از گاز دي اكسيد كلرين براي كشتن ميكروب ها در ميوه و سبزي هاي تازه استفاده مي شود. اين فناوري در مقايسه با فناوري هاي كنوني كه عمدتاً بر شستن و پاك كردن محصولات متكي است و نمي تواند ميكروبي مانند اي كولاي را كاملاً از بين ببرد، پيشرفت مهمي محسوب مي شود.
از آنجايي كه باكتري اي كولاي در روده حيوانات خونگرم يافت مي شود، به طور طبيعي بيشتر محصولات را آلوده نمي كند.بنابراين با رعايت سياست هاي سخت گيرانه بهداشتي مانند مديريت آب و كود در پيشگيري از شيوع اين ميكروب، به راحتي مي توان به اين باكتري غلبه كرد.
در انتها بد نيست بدانيد تنها ده سلول باكتري اي كولاي براي ايجاد بيماري در انسان كافي است اما در مورد ميكروب هاي ديگر هزاران يا ميليون ها سلول لازم است تا موجب بروز بيماري در انسان شود.

ديابتي ها سر خودشان را كلاه مي گذارند
گروه سلامت-ديده ايد كه بعضي ها چشم شان را مي بندند و هر چيزي را كه براي شان ضرر دارد، مي خورند؟ يك مطالعه جديد نشان داده است اغلب ديابتي ها با همين شيوه از رعايت رژيم غذايي شان طفره مي روند و اين مي تواند براي شان خطرناك باشد.
خبرگزاري رويترز گزارش كرده است اين محققان از 21 زن و مرد چاق مبتلا به ديابت نوع 2 خواستند مقدار و نوع غذاي مصرفي شان را در روز فهرست كنند. وقتي اين اطلاعات به دست آمد، از روي آن مقدار كالري مصرفي شان را در روز محاسبه كردند. بررسي ها نشان داد كه همه اين بيماران بسيار بيشتر از مقداري كه گزارش كرده  بودند، كالري مي گرفتند. اين مقدار حدود چهار برابر بيشتر از آن مقداري است كه آنها واقعاً نياز داشتند.جالب آن كه وقتي همين مطالعه بر روي افراد چاق ولي غيرديابتي انجام شد، نتيجه بسيار متفاوت بود: چاق هايي كه ديابت ندارند، كالري دريافتي روزانه شان را واقعي تر از ديابتي ها گزارش مي كنند. اين محققان در مقاله خود كه در آخرين شماره نشريه مراقبت ديابت چاپ شده،  از ديابتي ها خواهش كرده اند با پزشكان خود كمي صادق تر باشند، چون دانستن مقدار واقعي كالري دريافتي در افراد ديابتي بسيار حياتي است و براي كنترل عوارض بيماري ضروري است.

رژيم، بچه هاي چاق را مريض مي كند
بچه زياد مي خورد، چاق مي شود، كم مي خورد، مشكل دار مي شود. محققان دريافته اند اغلب كم خوري هايي كه پدر و مادرها براي فرزندان چاقشان تجويز مي كنند، براي سلامت آنها ضرر دارد. طوري كه بيشتر باعث به وجود آمدن يك نگرش منفي نسبت به خودشان و غذا خوردن در آنها مي شود.
خبرگزاري رويترز گزارش كرده است در اين مطالعه از 80 نوجوان 10 تا 16 ساله چاق خواسته شده به سؤالاتي درباره سابقه عادات غذايي شان پاسخ دهند. همچنين از آنها خواسته  شد كه نگرش خود را درباره غذا خوردن بيان كنند. نتيجه آن شد كه بيشتر اين بچه ها دوست نداشتند رژيم غذايي رعايت كنند و محدوديتي در غذا خوردن داشته  باشند. ضمن آن كه سخت گيري بيش از حد والدين در مورد غذا خوردن باعث شده بود مدام ذهن شان مشغول قضيه غذا و كم و زياد كردن وزن باشد. اين اشتغال بيش از حد مي تواند در درازمدت براي بچه ها ضرر داشته  باشد و جلوي پيشرفت آنها را بگيرد.پيش از اين تصور مي شد اشتغال بيش از حد ذهن فرد به موضوع غذا و خوراكي باعث مي شود او تمايل به ناخنك زدن و پرخوري پيدا كند، اما اين مطالعه، فرضيه را معكوس كرده  است، طوري كه ممكن است عامل ناخنك زدن يا ريزه خواري، رژيم هاي بي حساب و كتاب و خيلي سفت و سخت باشد.
البته محققان بلژيكي مجري اين طرح توصيه نكرده اند كه براي اضافه وزن بچه ها كاري انجام نشود. بلكه مي گويند رژيم غذايي آنها بايد متنوع و به اندازه كافي مغذي باشد .