پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره۴۱۵۸ - Dec 14, 2006
بررسي رژيم هاي كاهش وزن در گفت وگو با دكتر ناصر رجب زاده، متخصص صنايع  غذايي
دويدن به سمت عقب، لاغر مي كند!
صدف كوه كن
عكس: گلناز بهشتي
006111.jpg
غذا شمشيري دو لبه است يعني همان قدر كه با مصرف صحيح مواد غذايي، سلامت بدن حفظ مي شود، در صورت مصرف نادرست غذاها نيز، سر و كله بيماري ها پيدا مي شود. بيشتر مردم مي دانند كه يكي از اهداف اصلي رژيم هاي غذايي، دستيابي به اندامي متناسب و به ويژه در مورد افراد چاق، كاهش وزن است. اما سؤالي كه هنوز هم پاسخ دقيقي براي آن پيدا نشده، اين است كه بهترين رژيم غذايي و به عبارت ديگر، بهترين راه براي داشتن اندامي متناسب همراه با تغذيه اي كامل و سالم چيست.
دكتر ناصر رجب زاده- استاد نمونه و چهره ماندگار در رشته صنايع غذايي- به نكات جالبي در زمينه كاهش وزن و رژيم هاي لاغري اشاره مي كند. او معتقد است: مي توان مقادير طبيعي و كافي از غذاهاي سالم و مناسب را براي دوره هاي طولاني مدت يا نامعين مصرف كرد، بدون آن كه وزن افراد افزايش يابد.
***
* آقاي دكتر، شما هم معتقديد چاقي يك بيماري است؟
- بله، اين واقعيت را كه چاقي نوعي بيماري است، بايد قبول كرد. البته در اينجا لازم است به نكته اي اشاره كنم و آن اين كه در حدود 20 سال پيش اگر پروتئين خون فردي 8/8 6/6 گرم در دسي ليتر بود، طبيعي ارزيابي مي شد، حال آن كه اگر امروزه پروتئين خون فردي بين 2/8 6 گرم در دسي ليتر باشد، طبيعي است؛ يعني حدود مرز استاندارد پروتئين خون كاهش يافته. مثلاً در مورد قند خون، اگر بيست سال پيش قند خون فردي 100 ميلي گرم در دسي ليتر بود، نرمال و طبيعي قلمداد مي شد و امروزه قند خون تا حدود 116 (حداكثر) ميلي گرم در دسي ليتر طبيعي محسوب مي شود. نتيجه اي كه از آن مي گيريم اين است كه معيار ارزيابي قند خون كه موجب چاقي و ذخيره بيشتر چربي مي شود، افزايش پيدا كرده، در حالي كه معيار ارزيابي پروتئين خون،  كه موجب لاغري مي شود، كاهش يافته. مي خواهم بگويم به هر حال معيارهاي لاغري و چاقي از نظر پزشكي در حال تغيير است.
* روزگاري بود كه مردم چاقي را يك ارزش مي دانستند و حالا بر عكس شده است. چرا؟
- ببينيد، مطالعات نشان داده است اضافه وزن، موجب عدم برقراري ارتباط، افسردگي، احساس حقارت، اختلال در سوخت و ساز، دردهاي عضلاني، بيماري ديابت و پيري زودرس مي شود. در واقع وزن اضافي و ناخواسته، كلسترول و تري گليسريد خون را افزايش مي دهد و موجب بروز بيماري هاي قلبي عروقي و سكته خواهد شد. همه اينها يعني چاقي، صرف نظر از اينكه از نظر فرهنگي و اجتماعي ارزش است يا ضد ارزش، سلامت فرد را تهديد مي كند.
* تب كاهش وزن همه جاي دنيا را گرفته است. اين طور نيست؟
- مردم بسياري از كشورها در چند دهه گذشته، به چاقي مردمان امروز نبودند و از قرص ها و روش هاي كاهش وزن هم استفاده نمي كردند اما حالا وضع فرق كرده. مثلاً در آلمان سالانه 100 ميليارد يورو براي بيمه درماني به ويژه براي بيماريهاي كه به نحوي با كمبودهاي غذايي در ارتباط اند، هزينه مي شود. 44 ميليون آلماني اضافه وزن دارند كه 6/15 ميليون نفر آنها بيش از 30 كيلوگرم اضافه وزن دارند. آمريكايي ها هم سالانه چيزي حدود 32 ميليارد دلار به صورت مستقيم و حدود 50 ميليارد دلار هم به صورت غيرمستقيم، براي كاهش وزن، هزينه مي كنند.
در ايران هم كه يكي از دلايل باب شدن رژيم هاي غيرمنطقي و مراكز درماني كاهش وزن با روش هاي گوناگون را مي توان تمايل زياد افراد به كاهش وزن برشمرد.
* افراد چاق و كساني كه اضافه وزن زيادي دارند به شكل معمول بيشتر بيمار مي شوند و اصطلاحاتي نظير فلاني چاقي اش، پف است و از نظر قواي بدني ضعيف است در بين افراد بسيار رايج است، آيا واقعاً همين طور است؟
- ببينيد مسئله اين است كه افراد چاق، كمبودهاي زيادي دارند و به همين دليل هم چاق مي شوند. شما مي توانيد بيشتر غذا بخوريد و وزن كم كنيد، ولي بايد بدانيد چه موادي را نبايد بخوريد. انسان چاق به مقدار بسيار كمي مواد حياتي لازم، مثل پروتئين ها، ويتامين ها و املاح ضروري را دريافت مي كند در حالي كه اين مواد براي سوخت و ساز طبيعي و حفظ سلامت بدن، بسيار مفيد و ضروري اند. نكته بعدي اينكه در خون افراد چاق، پروتئين و اسيدهاي آمينه كمتري وجود دارد. به همين سبب، چربي در بدن آنها نمي سوزد. پس به شكلي كه اشاره شد، فرد چاق، كمبودهاي زيادي دارد و بدن او بيشتر با مواد مضر، چربي ها و مواد قندي و نشاسته اي تغذيه شده است.
* مواد غذايي آماده مصرف كارخانه اي كه اين روزها مصرفشان بيشتر و بيشتر مي شود چه تاثيري بر چاقي دارند؟
- چندين دهه است كه مصرف مواد غذايي كه در كارخانه هاي صنايع غذايي توليد مي شوند و كيفيت نامطلوبي هم دارند، بسيار افزايش يافته است. مثلا وقتي سوسيس، كالباس، كنسرو و غذاهاي فاقد مواد حياتي و ريزمغذي هاي لازم، گوشت چرب، نان سفيد يا فاقد سبوس پيتزا و...مي خوريم، هر روز چاق تر مي شويم.
به طور كلي، سلو ل هاي انسان، مواد غذايي را كه در كارخانه هاي صنايع غذايي توليد مي شوند، نمي شناسند. به همين دليل، امروزه كمتر مي توان در مورد غذاهاي با ارزش و واقعي صحبت كرد. اصولاً در اثر عدم استفاده از مواد غذايي با ارزش و دريافت بيش از حد انرژي، هورمون هاي بدن انسان مختل شده و چربي در سلول ها ذخيره مي شود كه نتيجه آن، چاقي است.
* بعضي از افراد هستند كه زيادي مي خورند ولي چاق نمي شوند يا بر عكس آن هم صادق است. در مورد اين افراد چه اتفاقي مي افتد؟
- طبيعت هميشه منصف است! بعضي از انسانها هستند كه بسيار پرخورند، با اين حال، لاغر مي مانند زيرا انرژي مصرفي آنها بسيار زياد و حتي 3 برابر بيشتر از افراد عادي است. از سوي ديگر افرادي وجود دارند كه ميزان سوخت و ساز پايه بدن آنها پايين است و در نتيجه به سرعت در پي دريافت مواد غذايي پركالري چاقي مي شوند، ملاحظه مي كنيد كه طبيعت چقدر ظالم و بي رحم است! ولي اين خصوصيت ژنتيكي افراد است و كاري هم نمي شود كرد.
* آقاي دكتر، حال برويم سراغ اين موضوع كه اصلاً چه اتفاقي مي افتد كه آدم چاق مي شود؟
- عدم توازن بين انرژي دريافتي و انرژي مصرفي، منجر به چاقي فرد خواهد شد، نكته اينجاست كه اگر فردي به شكل مرتب از مواد غذايي غني از كربوهيدرات تغذيه كند، چاق مي شود. بسياري از متخصصان تغذيه هنوز هم توصيه مي  كنند كه رژيم غذايي افراد بايد ميزان بيشتري كربوهيدرات و مقدار كمتري چربي داشته باشد اما مسأله به اين سادگي نيست. در سال 1960 مردم آمريكا، 42درصد از كالري خود را با خوردن چربي تأمين مي كردند، طي يك تحقيق چربي رژيم گروهي از مردم به 36 درصد از كل كالري تقليل يافت، با اين وجود چاق تر شدند! در آنجا محققان به مسأله اي غير عادي برخورد كردند، يعني با وجودي كه آنها چربي كمتري دريافت كردند، چاق تر شدند. شايد به نظر نمي رسد كه عامل چاقي در انسان، كربوهيدرات باشد، اما دقيقا همينطور است. در اينجا بود كه سازمان بهداشت جهاني متوجه شد كه شكر و آرد سفيد، سلامتي انسان را به شدت به مخاطره مي اندازند.
*چرا با افزايش سن، استعداد چاقي بيشتر مي شود و كاهش دادن وزن، سخت تر؟
- همانطوري كه گفتم، طبيعت بي رحم است. با افزايش سن، هورمون ها تحليل مي روند و چشمه هاي جواني از جريان و سيلان باز مي ايستند. انسان پرتحرك به فرد خسته اي تبديل مي شود، عضلات تحليل مي رود و شكم بزرگ مي شود و در بعضي افراد اميد به زندگي به يأس و نااميدي تبديل مي شود و در نهايت چربي، جاي عضلات را پر مي كند. اما بايد بدانيم كه ما مي توانيم جلوي همه آنها را بگيريم. علم پزشكي خلاف موارد گفته شده را اثبات مي كند يعني از طريق هورمون ها مي توان جلوي بسياري از نارسايي ها را گرفت و آنها را برطرف كرد. وقتي سن بالا مي رود، بهتر است افراد به پزشك مراجعه كنند و ميزان هورمون هاي خود را بسنجند تا مشخص شود كه چه كمبودهايي دارند. با رفع اين كمبودها، پوست صاف تر و شفاف تر مي شود، عضلات تقويت مي شوند و چربي ها آب مي شود. در واقع تعادل هورمون ها باتوجه به نيازهاي جسمي،  سلامتي را به همراه مي آورد.
*كساني كه درصدد كاهش وزن هستند معمولا به جاي سؤال در مورد آنچه نبايد بخورند، مي پرسند، چي بخوريم تا لاغر شويم، پاسخ شما چيست؟!
- براي كاهش وزن بهتر است غذاهاي كم كالري نظير سبزيجات و ميوه ها خورده شود تا علاوه بر ايجاد احساس سيري، ويتامين  ها و موادمعدني مورد نياز را به بدن برسانند. همانطور كه گفته شد در بعضي مواقع كمبود موادمغذي باعث مي شود تا وزن به خوبي كاهش نيابد. همچنين مصرف پروتئين ها نيز بسيار توصيه مي شود، انواع گوشت هاي كم چربي، ماهي و سفيده تخم مرغ، البته به شكل آب پز منابع خوبي از پروتئين به حساب مي آيند. شير،ماست و ساير مواد لبني كم چرب هم در رژيم هاي كاهش وزن، جايگاه ويژه اي دارند.
*آيا با خوردن پروتئين بيشتر مي توان لاغر شد؟
-گرچه بدن انسان به كلسترول يا كربوهيدرات احتياج دارد ولي بافت هاي بدن از اين مواد تشكيل نشده است. عضلات، هورمون ها، پوست، سيستم هاي دفاعي، خون و آنزيم ها همگي از پروتئين تشكيل شده اند و بدن روزانه 10نوع اسيد آمينه را كه در بدن توليد نمي شوند، بايد از طريق موادغذايي دريافت كند. عدم و جود حتي يكي از آنها نه تنها انسان را دچار كمبود مي كند، بلكه بدن را در مقابل بيماري ها و ويروس ها، آسيب پذير مي كند و عدم سوخت و ساز صحيح و اختلال در عملكرد هورمون ها، باعث بروز چاقي در افراد مي شود،  بنابراين با خوردن پروتئين، مواد مغذي ضروري بدن تامين مي شوند، چربي مي سوزد و فرد لاغر مي شود.
*پروتئين در كدام غذاها به شكل سالم تر و قابل استفاده تري وجود دارد؟
- به طور كلي دو دسته از موادغذايي حاوي پروتئين وجوددارند كه يك نوع از آنها را پروتئين ناخالص و نوع ديگر را پروتئين خالص مي ناميم. كالباس، هات داگ و تخم مرغ كامل از دسته پروتئين هاي ناخالص به شمار مي آيند، زيرا علاوه بر اسيدهاي آمينه، حاوي مقادير نسبتا زيادي چربي اند.
با مصرف اين مواد، كلسترول خون افزايش مي يابد كه منجر به گرفتگي عروق خواهد شد همچنين پورين موجود در آنها در شرايطي كه زياد مصرف شوند درد مفاصل و بيماري نقرس را به وجود مي آورد. حال آنكه پروتئين خالص،  هيچ مشكلي ندارد و فرد را چاق و بيمار نمي كند. سفيده تخم مرغ، ماهي، مرغ، غلات، سويا و عدس در گروه پروتئين هاي خالص قرار مي گيرند.
*مصرف پودرهاي مكمل پروتئيني چطور؟ آنها را توصيه مي  كنيد؟
-پروتئيني كه در پودرهاي پروتئين وجود دارد، هورمون رشد را تحريك مي كند(اسيدهاي آمينه تريتپتوفان، فنيل آلانين و آرژرنين موجود در اين پوردها مسئول اين تحريك هستند) بنابراين مصرف پروتئين خالص(بدون چربي) با تحريك هورمون رشد و افزايش سوخت و ساز، باعث كاهش وزن مي شود. امروزه پودرهاي پروتئين متنوعي در بازار عرضه مي شوند. اين پودرها غني از اسيد آمينه هايي مثل متيونين(عامل هوشياري) و ليزين(افزايش دهنده قدرت ايمني بدن)هستند. بنابراين مصرف 4-3 مرتبه از اين پودرها در هفته به همراه آبميوه هاي طبيعي به كاهش وزن كمك مي كند.
*مصرف قرص هاي مختلف براي كاهش وزن چطور؟ تاثير مثبتي در لاغري خواهند داشت؟
- خير، با خوردن قرص نمي توان به آساني چربي بدن را از بين برد. وقتي فردي چاق شد نمي  تواند به يكباره و با مصرف قرص لاغر شود، در حقيقت قرص هاي معجزه آسايي كه موجب لاغري انسان روي صندلي مي شوند، مثل آن خودروي خيالي است كه بدون انرژي حركت مي كند!
*افزايش ميزان تحرك چقدر در كاهش وزن موثر است؟
- قانوني در طبيعت وجود دارد مبني بر اينكه در يك فرايند فيزيكي، نه انرژي توليد مي شود و نه از بين مي رود بلكه انرژي از حالتي به حالت ديگر تبديل مي شود. با خوردن نان، كره و مربا، انرژي در نقاط تجمع چربي در بدن(شكم، سينه، باسن و...) به چربي تبديل مي شود با تحرك زياد مي سوزد. نكته حائز اهميت اينكه بايد بين خوردن و تحرك، تعادلي وجود داشته باشد. كسي لاغر مي شود كه يا مقدار انرژي دريافتي خود را كاهش دهد يا آن را مصرف كند و بسوزاند. فردي كه مي خواهد روزي يك كيلوگرم وزن كم كند بايد بجنگد. انرژي خود به خود مصرف نمي شود، بلكه در اثر ورزش ، چربي ها مي سوزد و انرژي مصرف شده و فرد وزن كم مي كند.
*و چه نوع تحركي و در چه مدت زماني نتيجه بخش خواهد بود؟
-شما حتما پدربزرگ ها را به خاطر داريد كه روزانه چندين كيلومتر را طي مي كردند بنابراين اگر انسان مجبور باشد خيلي كارها را انجام مي دهد. اين را براي آنهايي مي گويم كه مي گويند حس و حال ورزش ندارند. به هر حال دويدن و راه رفتن موجب لاغري مي شود براي راه رفتن و دويدن، هيچ وقت دير نيست. در هر سني، مي توان راه رفت يا دويد حتي در 70سالگي! بنابراين سعي كنيد ابتدا با راه رفتن شروع كرده و سپس گام ها را تندتر كنيد و آرام بدويد(حداقل 6ماه اين روش را ادامه دهيد) جالب است بدانيد محققان آمريكايي دريافته اند كه افراد با دويدن به سمت عقب، سريعتر لاغر مي شوند. زيرا فردي كه عقب عقب مي دود، 30درصد انرژي بيشتر مي سوزاند.
*چرا؟
-زماني كه به سمت عقب مي دويم، پا يا انگشتان به طرف پاشنه، خم نمي شود و بدن بايد وزن خودش را به مدت طولاني تري حفظ كند. اين مسأله به عضلات، فشار بيشتري وارد مي كند و تلاش بيشتري مي طلبد، در نتيجه انرژي بيشتري مصرف مي شود. البته بايد توجه داشت كه به هنگام دويدن، از كفش مخصوص استفاده شود جلوي كفش(نوك كفش) بايد انعطاف پذير باشد و خم شود البته برخي از محققان معتقدند كه تفاوت چنداني بين دويدن به سمت عقب يا جلو وجود ندارد و از طرفي دويدن به سمت جلو، خطر كمتري هم دارد!
*چرا برخي از افراد، مدت زمان زيادي ورزش مي كنند ولي كاهش وزن آنها در حد انتظار نيست؟
-درست است افرادي كه به مدت زمان طولاني هر روز در پارك مي دوند ولي وزن آنها كم نمي شود، به اين دويدن، ورزش بدون مطالعه و حساب نشده مي گويند. اين نوع ورزش، سبب لاغر شدن نمي شود. ورزش زماني موثر است كه باعث شود نبض در محدوده معيني بزند. چرا كه نبض انسان محدوده مشخص و معيني دارد تا بتواند به نحو مطلوبي فعاليت كند ميزان كمتر يا بيشتر از آن، به بدن صدمه مي زند.

محققان مي گويند
رژيم بدون ورزش استخوان تان را مي خورد
006108.jpg
گروه سلامت:براي رسيدن به وزن ايده آل كافي نيست كم بخوريد و خودتان را لاغر كنيد. محققان مي گويند آنها كه فقط با رژيم مي خواهند خودشان را لاغر كنند، ممكن است علاوه بر وزن شان استخوان هايشان را هم از دست بدهند.
خبرگزاري رويترز گزارش مي كند محققان دانشگاه واشينگتن براي اين مطالعه 30 زن و 18 مرد را انتخاب كردند كه ميانگين سنشان 57 سال بود و طبق معيارهاي علمي، اضافه وزن داشتند، يعني چاق نبودند. آنها مي خواستند ببينند آيا وزن كم كردن در اين افراد تأثيري روي كيفيت استخوان هايشان دارد يا نه. 19 نفر از آنها رژيم سفت و سختي گرفتند تا لاغر كنند. بدون اين كه ورزش كنند. 10 نفرشان غذاي معمول شان را خوردند ولي بيشتر از قبل ورزش كردند. 10 نفر ديگر هم گروه كنترل بودند و نه ورزش كردند و نه غذايشان را كم كردند. فقط سعي كردند غذاهاي سالمتري براي خوردن انتخاب كنند. يك سال اين وضع ادامه داشت تا هريك از آنها دوباره بررسي شدند.
در گروه رژيمي حدود 8 كيلوگرم و در گروه ورزشي حدود 6 كيلو كاهش وزن اتفاق افتاد. وزن گروه كنترل هم تغييري نكرد. روي ديگر سكه وضعيت استخواني اين دو گروه بود. مقايسه دو گروه اصلي نشان داد كه گروه اول در اين مدت 2/2 درصد از بافت استخواني خود را از دست داده  بودند. درحالي كه در گروه ورزشكار و نيز گروه كنترل چنين مشكلي پيش نيامده بود. به اين ترتيب مي توان گفت ورزش، به شما كمك مي كند اندامي متناسب توأم با سلامتي داشته باشيد.
هر روز خودتان را وزن نكنيد!
بعضي ها عادت دارند روزي چندين بار روي ترازو بروند و خودشان را وزن كنند. محققان مي گويند اين كار را نكنيد چون تازه ترين تحقيقات نشان داده  كه اثرات زيان آور اين كار بسيار بيشتر از فايده آن، يعني دانستن وزنتان بعد از دو و نيم ساعت است!
محققان دانشگاه مينه سوتا متوجه شده اند كه دختران جواني كه عادت دارند زياد روي ترازو بروند، در معرض خطراتي هستند مثل اين كه بيشتر سيگار بكشند، دزدكي رژيم شان را بشكنند و ديگر اين كه وسواس شان براي لاغر شدن به صورت بيمارگونه اي رشد كند. اين وسواس بيمارگونه، باعث مي شود كه به مصرف خودسرانه و بي رويه قرص هاي لاغري و حتي مسهل ها روي بياورند تا به اين ترتيب هر جوري شده وزن شان را كم كنند. كار در مورد بعضي ها به آنجا مي رسد كه با وادار كردن خودشان به استفراغ، سعي مي كنند كمي از مواد خورده شده را از معده شان بيرون بكشند.
خبرگزاري آسوشيتدپرس گزارش كرده است اين محققان بيش از 2 هزار و 500 دختر و پسر دبيرستاني را يك بار در سال 1998 و بار ديگر در سال 2003 بررسي كردند. هر بار از آنها سؤال كردند كه روزي چند بار خودشان را وزن مي كنند. در ابتداي كار 10 درصد دختران پاسخ دادند كه اين كار را غالبا انجام مي دهند. پي گيري 5 ساله اين نوجوانان نشان داد كه از بين اين گروه، بيش از 90 درصدشان رفتارهاي تغذيه اي غلط، مانند آنچه كه اشاره كرديم، پيدا كرده اند.مقايسه اين گروه با ساير نوجواناني كه خودشان را زياد وزن نمي كردند نشان داد كه اين گروه حتي نزديك به 2 برابر بيش از بقيه وزن اضافه كرده اند. بنابراين زياد روي ترازو رفتن با وزن كم كردن هم منافات دارد.
بچه ها روز به روز بيشتر پاي رايانه مي نشينند
006105.jpg

نوجوانان امروزي وقت بيشتري براي رايانه مي گذارند. اين خبر را چند روز پيش خبرگزاري رويترز گزارش كرد. تازه ترين تحقيقات نشان مي دهد زمان سرگرم شدن نوجوان ها از سال 1999 تا سال 2004 ميلادي با شيب بسيار تندي زياد شده است. در يكي از اين مطالعات كه در دانشگاه مينه سوتاي آمريكا انجام شده است، مشخص شد پسران نوجوان در سال 1999 به طور متوسط هفته اي 4/10 ساعت پاي كامپيوتر مي نشستند. اين رقم خودش بسيار بالا بود، اما داستان سال 2004 را بشنويد كه در اين سال پسران نوجوان هفته اي 2/15 ساعت شان را براي رايانه مي گذاشتند. براي دختران وضع كمي بهتر بود، طوري كه از 8/8 ساعت به 1/11 ساعت زياد شده بود.
محققان در بخش ديگري از كارشان، زماني را كه نوجوانان براي ورزش مي گذاشتند، بررسي كردند و متوجه شدند كه دختران از سال 99 تا 2004 زمان ورزش و فعاليت هاي متوسط تا سنگين خود را كم كرده بودند ولي پسران در طي اين سالها هنوز همان قدر ورزش مي كردند.
بررسي هاي بيشتر نشان داد بعضي از اين تغييرات به خاطر بالا رفتان سن بچه ها هم اتفاق مي افتد، يعني در سن كمتر آنها بيشتر دوست دارند تحرك بيشتري داشته باشند و در سن بالاتر به رايانه علاقمند مي شوند.
نتايج اين تحقيق در آخرين شماره نشريه پدياتريكس منتشر شده است. از آنجا كه اين روزها با خطر اضافه وزن و چاقي روبه روييم، اين نتايج مي تواند هشداري باشد براين كه روي نوع تفريحات فرزندان مان حساسيت بيشتري داشته باشيم.

وقتي بيني زيادي سر بالا شود
دكتر محسن نراقي
006117.jpg
اگر هرم بيني را به دو قسمت بالايي و پاييني تقسيم كنيم، قسمت بالايي استخواني و قسمت پاييني غضروفي است. عوارض زيبايي در قسمت پاييني هرم بيني يكي از عوارض مهم جراحي هاي زيبايي بيني محسوب مي شود. اگرچه در صورت دانش، تجربه و مهارت جراح، پيدايش چنين عوارضي به حداقل ممكن خواهد رسيد.
۱ - فرورفتگي بالاي نوك بيني: اين عارضه در اثر برداشته شدن غضروف هاي تيغه بيني يا غضروف هاي قسمت مياني بيني ايجاد مي شود. معمولا در اولين هفته هاي پس از جراحي، تورم موجود در بافت ها مانع از آشكار شدن كامل اين عارضه مي شود.
2 - فرورفتگي هاي پره هاي بيني: معمولا اين عارضه به دنبال برداشته شدن غضروف هاي پره هاي بيني براي جمع كردن نوك بيني ايجاد مي شود. در مواردي كه نوك بيني بيش از حد لازم جمع شود، كم بودن غضروف هاي حمايت كننده نوك بيني و نزديك شدن بيش از اندازه اين غضروف ها به يكديگر ممكن است علاوه بر نماي بيش از اندازه فرورفته بيروني، موجب اشكال در تنفس از راه بيني شود.
۳ - انحراف قسمت غضروفي بيني: اين عارضه معمولا به علت باقي ماندن انحراف تيغه داخلي بيني ايجادمي شود. در صورت انحراف قابل توجه تيغه بيني، اسكلت غضروفي بيني نيز به پيروي از آن دچار انحراف مي شود.
4 - كلوملاي تو كشيده شده: اصطلاح كلوملا به پره وسطي بيني اطلاق مي شود. به طور طبيعي از نظر معيارهاي زيبايي بيني، در نماي نيمرخ، پره وسطي بيني بايد خود را در وراي پره هاي طرفي بيني نمايان كند
۵ -برداشته شدن بيش از حد پوست پره هاي بيني: در مواردي كه قسمتي زيادي از پره هاي بيني برداشته شود، ممكن است به دليل صاف شدن چين بين بيني و صورت، اثر بخيه ها بر روي پوست صورت نمايان شود. تنگي بيش از حد سوراخ هاي بيني موجب مشكلات تنفسي از راه بيني نيز مي شود. اصلاح اين حالت از معضلات جراحي پلاستيك بيني است زيرا جبران پوست از دست رفته در بعضي از موارد مستلزم برداشتن پوست پيوندي از قسمت هاي ديگر مانند لاله گوش است. بنابراين امروزه احتياط زيادي در مورد برداشتن پره هاي بيني انجام مي گيرد و پره هاي بيش از حد نمايان كه عملكرد طبيعي بيني را به همراه داشته باشند، بسيار بهتر از پره هاي كوچك شده اي هستند كه موجب اشكالات تنفسي مي شوند
۶ - فروافتادگي طرفي كامل نيمه پاييني بيني: در صورتي كه برداشته شدن بيش از حد غضروف هاي پره بيني با برداشته شدن بيش از حد غضروف هاي كناري قسمت مياني بيني همراه باشد، عواقب تنفسي وخيم تر خواهد بود. در اين حالت فروافتادگي كامل از دو طرف موجب باريكي بيش از حد بيني در قسمت مياني و پاييني و نيز تنگي شديد معبر تنفسي مي شود. پيوند هاي گسترش دهنده براي درمان اين حالت به كار مي روند.
۷ - بالا رفتن بيش از حد نوك بيني: برداشته شدن بيش از اندازه بافت هاي غضروفي و پوست قسمت پاييني بيني ممكن است موجب بالا رفتن بيش از حد نوك بيني و ايجاد نماي بيني خوكي شكل مي شود. در اين حالت عمق سوراخ هاي بيني از فاصله دور نيز نمايان است و حالتي كاملا مصنوعي و غيرطبيعي به بيني مي دهد. اصلاح اين حالت نيز از موارد مشكل در جراحي بيني است چراكه همواره برداشتن كم كردن از بافت ها آسان تر از اضافه نمودن بافت ها است.
۸ - باريك شدن بيش از حد نوك بيني: نوك بيني از نظر اصول زيبايي پهنايي متناسب با قسمت هاي بالايي دارد. در صورت باريك شدن بيش از حد نوك بيني، تناسب بين دو قسمت بالايي و پاييني بيني به هم مي ريزد و قسمت بالايي پهن تر به نظر مي رسد. معمولا چنين حالتي مشكلات تنفسي را نيز به دنبال خواهد داشت.
۹ - تلانژكتازي نوك بيني. در اين حالت مويرگ هاي زيادي بر روي پوست نوك بيني نمايان مي شوند. جراحي هاي مكرر پشت سر هم و دستكاري زياد بر روي بافت هاي گوشتي زير پوستي نوك بيني در حين عمل، از عوامل مستعد كننده اين عارضه اند.
۱۰ - اسكار پوست كلوملا: در جراحي هاي باز بيني، لب به لب نبودن لبه هاي پوست در هنگام زدن بخيه هاي پوستي، موجب نمايان شدن خطوط زخم و ايجاد فاصله بين دو لبه مي شود. به كارگيري حداكثر دقت و ظرافت در حين بستن برش هاي پوستي مانع از ايجاد اين عارضه مي شود.
۱۱ - نكروز پوست نوك بيني: از تأسف بارترين عارضه هاي جراحي پلاستيك بيني است. همانند قسمت بالايي بيني، آسيب هاي شديد به شبكه مويرگي زيرپوستي و دستكاري هاي زياد در بافت هاي زيرپوستي نوك بيني توسط جراحي كه فاقد تجربه، علم و تخصص كافي است، علت مهم ايجاد آسيب هاي پوستي نوك بيني است. در حالت بسيار شديد حتي ممكن است كل پوست نوك بيني از دست برود. ترميم چنين عارضه وخيمي مستلزم به كارگيري روش هاي ترميمي با استفاده از پوست قسمت هاي ديگر صورت مانند پوست پيشاني و يا پوست چين بين لب و بيني است.
۱۲ - قوس محدب پشت غضروفي بيني: علت اين عارضه ممكن است برداشته شدن بيش از اندازه پشت استخواني بيني و يا كم برداشته شدن پشت غضروفي بيني باشد.
* عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران

جهان سلامت
دست ها را هم مي شود هديه كرد
006102.jpg
گروه سلامت- دكتر سيد محمد ابوترابي: پيش از اين بارها شنيده بوديم كه قلب و كليه ها و حتي كبد بيماري را كه دچار مرگ مغزي شده است، به بدن بيماري پيوند مي زنند. اما پيوند دست و پاي يك بيمار دچار مرگ مغزي خيلي مرسوم نيست و اين كار در نوع خود يك نوآوري محسوب مي شود. پيش از اين پيوند هر دو دست براي چند مرد صورت گرفته بود، ولي اخيراً يك زن براي اولين بار مورد پيوند هر دو ساعد و دست، قرار گرفت و دوباره بهانه اي شد براي به رخ كشيدن قدرت جراحان در بازگرداندن زندگي به يك بيمار نااميد.
۶ ماه تا زندگي كامل
زن اسپانيايي، اولين زني در جهان است كه از يك بيمار دچار مرگ مغزي دو دست پيوندي دريافت كرده است. او كه 47 ساله و اهل كستلون اسپانياست، در بيمارستان لافه شهر والنسيا مورد عمل جراحي قرار گرفت. جراحان اين بيمارستان از وضعيت سلامت اندام هاي پيوندشده اين زن بسيار راضي هستند و به قول آنها عمل پيوند دوبل ساعد اين زن با موفقيت انجام شده است.اين دو دست پيوندي از زن ديگري كه روز 30 نوامبر در يك تصادف رانندگي دچار ضربه و مرگ مغزي شده بود و به خاطر امنيت رواني بازماندگانش هويتش فاش نشده است، به اين زن اسپانيايي كه آلبا نام دارد، پيوند زده شد. پزشكان در انتخاب عضو دهنده به آلبا، مثل هر پيوند عضو ديگري به تطابق جنس، اندازه، گروه خوني و ساير شرايط ژنتيكي كه بايد با هم تطبيق داشته باشند، توجه كردند و پس از انطباق كامل اين شرايط، وي را براي جراحي به بيمارستان دعوت كردند.
۶ مرد جلوتر از يك زن
در جريان اين جراحي كه حدود 5 ساعت به طول انجاميد، يك تيم 10 نفره متشكل از متخصصان مختلف حضور داشتند. در اين پيوند ابتدا دست هاي فرد دهنده پيوند، از كمي زير آرنج قطع شد و سپس به اتاق عمل مجاوري در بيمارستان لافه منتقل شد تا به آلبا پيوند شود. در جريان پيوند دست ها به آلبا، ابتدا جراحان، از لحاظ فيزيكي دست هاي پيوند را با محل قطع شدگي دست هاي آلبا منطبق كردند و سپس استخوان هاي دست پيوندي را با كمك پيچ و پلاك اورتوپدي، به استخوان هاي قطع شده آلبا وصل كردند. بعد از اين مرحله، با كمك يك جراحي ميكروسكوپي سنگين، عروق و اعصاب دست هاي پيوند را به بدن آلبا پيوند زدند. دست آخر هم يك بانداژ بسيار حجيم روي دست هاي جديد او بستند.
جراحان اسپانيايي مي گويند كه نسبت به نتيجه اين عمل جراحي خيلي خوش بين هستند. تا حدي كه دكتر پدرو كاواداس، سرپرست تيم جراحي پيوند دست هاي آلبا، در اين باره به خبرگزاري اسپانيا، گفت: آلبا در 4 تا 6 ماه آينده، حس و حركت دست هايش را باز خواهد يافت.
در اين قبيل پيوندها مهمترين شاخص موفقيت آميز بودن پيوند ايجاد حس و حركت در اندام پيوندي است.
تا كنون 6 مرد در جهان تحت عمل پيوند دوبل ساعد قرار گرفته اند. اولين پيوند دوبل ساعد در دنيا در سال 2000 توسط يك جراح فرانسوي به نام پروفسور ژان ميشل دوبرنارد انجام شده است. دكتر دوبرنارد همان كسي است كه سرپرستي تيم جراحي اولين پيوند صورت جهان را در فرانسه بر عهده داشت.
زندگي مستقل، بعد از 30 سال
آلبا وقتي 10 ساعت بعد از جراحي به هوش آمد، ابتدا به دست هاي جديدش نگاه كرد و گفت: قشنگ به نظر مي رسند. اما آنچه باعث شده تا آلبا دچار قطع اندام شود و امروز پس از گذشت 30 سال دوباره بتواند به داشتن دستاني كه با آنها غذا بخورد و اشيا را لمس كند، فكر كند.30 سال پيش، آلبا دست هاي خود را در انفجار يك آزمايشگاه شيمي، از دست داده بود.
اگر چه هنوز آلبا باور نمي كند كه دست هاي جديدش مثل روز اول بشوند ولي اميدوار است كه با كمك اين دست ها يك زندگي مستقل را مجدداً شروع كند.

جوابيه
به دنبال چاپ مقاله زنگ مرگ در صفحه سلامت روز يكشنبه 12 آذرماه، روابط عمومي وزارت بهداشت، توضيحي به اين شرح ارائه كرده است:
در مقدمه مقاله مذكور، با يادآوري حادثه ناگوار دانشكده مديريت و حسابداري دانشگاه علامه طباطبايي در هفته گذشته، اشاره اي به گله مندي دانشجويان از مركز اورژانس شد و متأسفانه نويسنده نيز بدون بررسي درست و در يك اظهار نظر غيرمسئولانه، موضوع را به حق اعلام كرده است. اين موضوع اين شائبه را ايجاد مي كند كه چنين قضاوت هايي صرفاً مبتني بر ذهنيت ها و نقل قول ها بوده و با زير سؤال بردن تلاش هاي شبانه روزي دست اندركاران عرصه سلامت كشور و پرسنل اورژانس 115 نهايتاً اثرات زيانباري را در برخواهد داشت.
بي شك همه آحاد جامعه در هنگام حوادث و بحران ها به خدمات ارزشمند پرسنل سامانه 115 عميقاً نياز دارند و اكنون كه شاهد تلاش  جدي پزشكان و درمانگران مركز اورژانس 115 هستيم، تخريب اين سامانه تنها موجبات تضعيف منزلت اجتماعي و به تبع آن كاهش انگيزه پرسنل تلاشگر اين مجموعه را فراهم خواهد آورد.
گروه سلامت: تلاش دست اندركاران نظام سلامت كشور براي خدمت رساني روزافزون، غيرقابل انكار است، همچنان كه مشكلات موجود نيز انكار شدني نيستند. مقاله مذكور تنها در حد يك جمله به دير رسيدن اورژانس بر بالين بيمار اشاره كرده بود كه مطمئناً منظور، متهم كردن پرسنل تلاشگر اورژانس نبود و تنها به معضل استاندارد نبودن زمان رسيدن اورژانس بر بالين بيمار در كشور ما اشاره مي كرد. طبيعتاً اين مشكل فقط به همكاران اورژانس و مسئولان وزارت بهداشت باز نمي گردد و دستگاه هاي مختلفي در آن دخيلند و عواملي مثل ترافيك در تهران هم مزيد بر علت است. تأكيد مي كنيم كه تلاش مسئولان وزارت بهداشت در دوره جديد، در برقراري ارتباط صحيح با رسانه ها و انعكاس فعاليت هاي انجام شده نيز شايسته تقدير است.

سلامت
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
زادبوم
حوادث
بين الملل
سياسي
شهر تماشا
شهري
دانش
ورزش
يادداشت
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   حوادث   |   بين الملل   |  
|  سياسي   |   شهر تماشا   |   سلامت   |   شهري   |   دانش   |   ورزش   |   يادداشت   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |