ماندگار و سترگ
شده سپري دهه واميدهاي بيم‌ها با
آسيا پرجمعيت و بزرگ شهرهاي هوا ، آلودگي
مي‌كند تهديد را
كنيد حفظ را آمازون
ماندگار و سترگ
ايران مراتع و ها جنگل سازمان و طبيعي منابع علوم بنيانگزار ساعي كريم مهندس درباره
:اشاره
جنگلها سازمان و طبيعي منابع علوم بنيانگذار ساعي كريم مهندس درگذشت سالروز ديماه 4
به ديده مشهد مقدس شهر در ش._ه سال 1289 در ساعي كريم ياد زنده.است ايران در مراتع و
با سال 1310 در و رساند پايان به شهر همين در را متوسطه و ابتدايي تحصيلات.گشود جهان
دانشجويان از گروهي همراه به سپس وي.شد فارغ‌التحصيل فلاحت دانشكده از مهندسي درجه
را پاريس اگرونوميك انستيتو ساله چهار دوره و شد فرانسه رهسپار تحصيل ادامه براي ايراني
عاليه تحصيلات سپس و رساند انجام به موفقيت با است جهان علمي معتبر و معروف مراكز از كه
و برد پايان به آمريكا كاليفرنياي ايالت بركلي دانشگاه در جنگل مهندسي رشته در را خود
علاوه ساعي مهندس.بازگشت ميهن به خدمت عشق و تجربه دانش ، از باري كوله با سال 1316 در
جنگل‌شناسي علم استاد اولين عنوان به مي‌خوانيد را آن شرح كه ارزنده‌اي خدمات بر
طبقه‌بندي و شناسايي براي ساعي زندهيادكرد آغاز را رشته اين در تدريس تهران ، دانشگاه
رسانده نتيجه به خود كه آماري برآورد يك در و داد انجام پي‌درپي سفرهاي ايران ، جنگلهاي
تهران ، سبز فضاهاي نخستين.بود زده تخمين هكتار ميليون را 18 ايران جنگلهاي مساحت بود ،
پارك طرحبود او تلاش و فكر حاصل ولي‌عصر ، خيابان سوي دو برافراشته چنارهاي جمله از
خدمات پاس به و درآمد اجرا به ساعي مهندس نابهنگام درگذشت از بعد كه تهران ساعي
سرانجام ساعي ، كريم مهندس.بود او ابتكارات جمله از نيز گرديد ، نامگذاري ارزنده‌اش
و مهم خدمات پاس به و بست فرو جهان از چشم شيراز از علمي ماموريت يك از بازگشت هنگام
و جنگلها سازمان اطلاعيه طبق.شد سپرده خاك به تهران دانشگاه در پيكرش او ، نشدني فراموش
بزرگداشت آيين است قرار يافته ، انتشار تهران دانشگاه عمومي روابط طريق از كه مراتع
.شود برگزار نزديك آينده در ساعي مهندس مرحوم
علمي پژوهش‌هاي نخستين پيگير ، تلاش‌هاي پي در شمسي هجري سال 1317 در ساعي كريم مهندس
كشاورزي دانشكده در جنگل‌شناسي رشته ايجاد با و سپرد چاپ به را ايران جنگلهاي مورد در
و جنگل آزمايشگاه سپس وي.كرد آغاز را رشته اين تدريس‌در استاد ، عنوان به خود كرج ،
نام تحت نويني تشكيلات و كرد داير (كرج كشاورزي دانشكده) تهران دانشگاه در را چوبشناسي
سال 1319 در و بعدها كه نهاد بنيان ايران مركزي فلاحت اداره در را جنگلباني دايره
در فعاليت براي مناسب بستر و پذيرش نبود دليل به اداره اين.گرفت نام "جنگلباني اداره"
براي سامانه‌اي شهريور 1320 ، تا واقع در و نداشت چنداني توفيق ايران ، ديوانسالاري
منابع اين غارت به آگاهانه بود ، كساني نكرده پيدا مفهوم ايران در جنگلي منابع از مراقبت
فراخ سفره اين در دستي نيز بيگانه نيروهاي ايران ، به متفقين ورود جريان ودر بودند مشغول
چوب بنگاههاي" عنوان تحت جنگلها از بي‌رويه بهره‌برداري.گشودند ما ميهن شمال در طبيعت
ايران ، شمال جنگلهاي غناي و گستردگي دليل به زمان آن در.بود يافته رواج"زغال و
در تفريحي ويلاهاي احداث همچنين ، و نمي‌آمد چشم به چندان جنگل ، بي‌وقفه تراشيدن
شناختي با خارجيان سالها آن در.داشت رواج مانعي بي‌هيچ جنگل زخمدار و سوخته زمين‌هاي
از استفاده سوء با بودند آورده دست به ايران جنگلي باارزش و كمياب ازگونه‌هاي كه
صدور بار نخستين براي بود ، آورده پديد ايران در متفقين نيروهاي حضور كه شرايطي و اوضاع
اين در.كردند آغاز سود بيشترين و هزينه كمترين با را ايران از مرغوب چوبي فراورده‌هاي
نخستين ساعي ، كريم مهندس توسط "ايران سازمان‌جنگلباني" پايه‌گذاري با بازار آشفته
.شد برداشته منابع ، اين از بهينه و پايدار استفاده و جنگلي منابع از مراقبت براي گام‌ها
تشكيلات سازمان‌دهي در ساعي مهندس پيگير تلاش‌هاي ادامه در واقع در جنگلباني سازمان
.كرد پيدا قانوني كار و ساز و يافت موجوديت ايران جنگلهاي نگهداري و حفظ منظور به معتبر
مهندس همت به.تاسيس‌شد نيز "جنگلها بنگاه" قانوني مصوبه‌هاي براساس سال 1327 ، در
و مي‌يافت انتشار منظم طور به نامه هفته يك قالب در نشريه‌اي بنگاه ، اين سوي از ساعي ،
از مراقبت روش‌هاي و اصول كشور ، اقتصاد و زندگي در جنگل ارزش و اهميت برشمردن ضمن آن در
او دلسوز همكاران و "ساعي" پيوسته تلاش با.مي‌شد داده آموزش علاقه‌مندان به منابع اين
و يافت نام تغيير"ايران جنگلباني سازمان" به ايران در "جنگلها بنگاه" سال 1330 در
وجود به با.شد ايجاد ايران جنگلهاي نگهداري و حفظ براي ضابطه‌مند و گسترده كار پايه
مردم ، زيستي تعادل و اقتصادي زندگي در جنگل نقش شناساندن منظور به مناسب بستر آمدن
را ايران جنگلهاي درخصوص خود علمي و مستند تحقيق سالها حاصل ساعي ، كريم مهندس مرحوم
و پژوهش‌ها در آن همتاي و معادل هم ، هنوز كه ارزشمند مجموعه اين و كرد انتشار آماده
:از عبارتند كه يافتند انتشار ديگري از پس يكي نشده‌اند ، پيدا ايران طبيعي منابع ادبيات
جنگلي ، برگ‌هاي پوشش جنگلي ، درختان گونه‌هاي ايران ، جنگلي درختان ،(جلد 2) جنگل‌شناسي
در.جنگلي نهالستان‌هاي كاشت شيوه و جنگل از بهره‌برداري روش‌هاي خاك ، فرسايش عوامل
بسيار شعارهاي قالب در جنگلها ارزش و اهميت مورد در ساعي پندهاي‌مهندس سالها ، همان
هم هنوز را شعارها اين از بعضي.گرفت قرار مردم ديدگان مقابل در زيبا ، و آموزنده
:يافت آنجا و اينجا مي‌توان
.رودخانه‌هاست مادر جنگل -
.دارد نقش ما زندگي محيط هواي و آب تعديل در جنگل -
.مي‌آيند ما سراغ به جنگلها نابودي از پس كويري شن‌هاي -
مطبوعات در كه گونه آن و سال 1331 زمستان در متاسفانه ساعي ، كريم مهندس پربار زندگي
پايدار كوشش‌هاي و خدمات از ما سرزمين و گرفت خاموشي هوايي ، سانحه يك اثر بر شد منعكس
ماندگار و ارزنده خدمات اعتبار به سال 1343 ، در.ماند محروم برجسته و محقق‌دلسوز اين
در "ساعي" نام به زيبا و غني پاركي "تهران وقت شهردار"نفيسي احمد ابتكار با ساعي ، مهندس
.است تهران پارك‌هاي بهترين از هم ، هنوز كه شد ، احداث سيلابي ، دره يك
پژوهشي مجموعه از برگرفته
نوشين جواد:تاليف ،"همه براي جنگل"
شده سپري دهه واميدهاي بيم‌ها با
شد دهساله همشهري زيست محيط صفحه
عباسي اسماعيل
پيشخوان روي نو زباني با همشهري ، شماره‌هاي نخستين وقتي پيش سال ده
تلقي سيري سرشكم از تفنن نوعي زيست ، محيط مشكلات به پرداختن هنوز رفت ، روزنامه‌فروشي‌ها
كارشناسان زبان از را بسياري ناگفته‌هاي راه ، اين طلايه‌دار مثابه به همشهري اما مي‌شد ،
كه امروز.داد قرار مردم داوري و ديد معرض در جهان و ايران زيست محيط دوستداران و
چالش‌هاي و هوا شديد آلودگي با ايران بزرگ شهرهاي از شماري و تهران ما كشور پايتخت
همشهري آينده‌نگري و پيش سال ده رويكرد اهميت هستند ، روبه‌رو زيستي تعادل روزافزون
در جان‌سختي و دهساله گذار دوران در ناهموار بسيار راهي پيمودن.مي‌شود شناخته بيشتر
محيطي زيست مسائل نقد قبال در عتابآميز ، برخوردهاي پاره‌اي و شكايات سوءتفاهمات ، برابر
ايران ، زيست محيط برجسته كارشناسان همه‌جانبه همكاري با كه مي‌طلبيد پايدار عزمي كشور ،
.آمد فراهم علاقه‌مند ، جوانان خيل و دانشجويان زيست‌محيطي ، فعال تشكل‌هاي
خطاهاي و آزمون و توسعه دوران روزافزون بغرنجي‌هاي با كه ايران زيست محيط مسائل
اين با مبارزه براي نخست گام اما برانگيزند ، ياس و اندوهبار گاهي است ، خورده گره بسيارش
پيگير كوشش با خوشبختانه كه تنگناهاست تاريك زواياي بر آگاهي پرتو تاباندن مشكلات
تحقق گروهي رسانه‌هاي و فعال تشكل‌هاي پژوهشگران ، زيست ، محيط فداكار و دلسوز كارشناسان
ايران جمعي ارتباط وسايل در زيست محيط پرشور ، مدافع جوانان چشمگير حضور.است يافته
زاينده و خلاق جامعه يك سرشت از تنها كه است شگفت‌انگيز رخدادي مطبوعات ، به‌خصوص
را ياوراني زيست ، محيط صفحه و همشهري انتشار سال يازدهمين آغاز در كه بجاستبرميخيزد
.باشيم قدردان هستند ، و بوده همراهمان زيست محيط اميدهاي و بيم‌ها با دهه اين در كه
همراه صفحه اين گشايش آغاز از كرمي ناصر دكتر عزيز همكار با كه نيست يادآوري به نياز
.هستيم او تلاش‌هاي و همكاري مديون بسيار و بوده‌ايم
آسيا پرجمعيت و بزرگ شهرهاي هوا ، آلودگي
مي‌كند تهديد را
از شماري در آن زيانبار پيامدهاي كه آسيا شهرهاي هواي آلودگي مي‌گويند ، كارشناسان
در كنوني روند با است ، شده آشكار مرگبار بيماريهاي به‌صورت جنوبشرقي آسياي كشورهاي
.گرفت خواهد زيادي قربانيان آينده
روي بر هوا آلودگي اثرات مورد در كه كارشناساني پاريس ، از فرانسه خبرگزاري گزارش به
با هند ، و چين كلان‌شهرهاي كه مي‌دهند هشدار داده‌اند ، انجام پژوهشي مطالعات انسان
كانون‌هاي به‌صورت نزديك آينده در زغالسنگ ، سوخت به وابستگي و خودرو از مملو خيابانهاي
.درمي‌آيند زودرس مرگ‌هاي و خطر
خروجي گازهاي و هوا در معلق دوده خطرات تازه بررسي يك طي ،"لنست" انگليسي هفته‌نامه
رشد به رو بحران كه است داده هشدار و كرده تشريح انسان ريه و قلب براي را خودروها اگزوز
آن‌كه از پس.مي‌اندازد خطر به وسيعي پهنه در را زندگي آسيا شهرهاي در هوا آلودگي
حد تا ساختند ممنوع را زغالسنگ سوزاندن سال 1990 در ايرلند پايتخت دوبلين مقام‌هاي
سوخت اين رواج.شد كاسته شهر اين در ريوي و قلبي بيماريهاي به مبتلايان شمار از زيادي
.داد نشان ديگر بار را خود خطرناك اثرات بود ، خاورميانه در نفت بحران اوج كه سال 1970 در
كاهش درصد هوا 70 در سياه دود غلظت‌هاي زغالسنگ ، مصرف ممنوعيت پي در و دوبلين شهر در
و درصد حدود 15 نيز تنفسي بيماريهاي از ناشي مير و مرگ ميزان سال ، طي 6 و يافت
.كرد پيدا كاهش درصد قلبي‌عروقي 10 بيماريهاي
يك طي و انسانها مير و مرگ در هوا آلودگي نقش درباره كارشناسان كاوش‌هاي ادامه در
و مرگ احتمال مي‌كنند زندگي اصلي جاده‌هاي كنار كه كساني است ، شده مشخص ديگر ، بررسي
با مناطقي در كه است شهرونداني از بيشتر برابر دو ريوي و قلبي بيماريهاي اثر بر ميرشان
چين شهرهاي از بسياري در هوا آلودگي خطر:متخصصان گفته به.مي‌كنند زندگي كمتر آلودگي
در شده ثبت ارقام برابر چندين شهرها اين در هوا آلودگي سطوح زيرا.است جدي بسيار هند و
دانشگاه در خطرات علمي ارزشيابي موسسه پروفسور ،"برون‌كريف برت".مي‌باشد هلند و ايرلند
اما است خطرناك انسان سلامتي براي زغالسنگ دودمه كه مي‌دانيم مدتهاست ما":گفت اوترخت
جان انگليس در سالهاي 1950 كشنده دودمه همچنانكهاست رايج همچنان قديمي سوخت اين
."باشد خطرناك مي‌تواند نيز حاضر حال در گرفت را لندن اهالي از نفر هزاران
كه هاروارد ، عمومي بهداشت مدرسه در زيست‌محيطي شناسي همه‌گيري استاد ،"داكري داگلاس"
زغالسنگ مصرف هند و چين در كه بود اين اصلي مسئله":گفت بود ، دوبلين بررسي دوم نويسنده
خيابانهاي در خودروها سيل اقتصادي ، رونق رشد با ديگر سوي از و دارد رواج سوخت به‌عنوان
را هوا و بوده سوخت و موتور نقص داراي خودروها اين از بسياري.است شده سرازير شهرها اين
ما كه اشتباهاتي همان سوي به جهان كشورهاي پرجمعيت‌ترين درواقع و مي‌كنند آلوده شدت به
اندكي مسئله ، ترافيك ، مورد در:افزود وي ".برمي‌دارند گام رفتيم ، يافته توسعه جهان در
دودهاي اقسام و انواع خودروها خروجي گازهاي در.است متفاوت كمي آن آلودگي و مي‌كند فرق
ازن توليد خورشيد نور با آنها از برخي واكنش به‌علاوه.دارد وجود خفه‌كننده و سمي
."دارند تنفسي مسائل كه است كساني براي خطر منشاء و تنفسي راههاي تحريك‌كننده كه مي‌كند
كنيد حفظ را آمازون
اميدهاي "كاميسي" دست دور جنگل از لوله‌گاز خط طرح يك چشم‌انداز پرو ، دولت براي
به لوله خط اين محيطزيست ، حفظ هواداران براي اما.است كرده زنده را اقتصادي توسعه
با همراه جهان جنگلهاي نخورده‌ترين دست و بكرترين از يكي مرگ در عزاداري ناقوس مثابه
.است بومي‌اش مردمان
گفته "الساندروتوليدو" جمهور رئيس پرو ، پايتخت ليما ، از رويتر خبرگزاري گزارش به
اويل هانت آمريكايي گروه و پترول پلاس آرژانتيني گروه سوي از آن گاز كه كاميسي طرح است ،
را خود نابسامان اقتصاد تا دارد نياز پرو كه است طرحي همان درست شد ، خواهد استخراج
.بخشد بهبود
در است قرار ليما شرقي جنوب كيلومتري در 1200 كاميسي دوردست جنگل از طبيعي گاز منبع
-طرح اين كه است شده پيش‌بيني ظاهرا.يابد جريان پايتخت سوي به 2004(مرداد) آگوست ماه
صدور براي دلار ميليارد كل 5/4 سرمايه‌گذاري و دلار ميليارد اوليه 96/1 سرمايه‌گذاري با
رونق ساله دوره 40 يك در رشد درصد آهنگ 8/0 با را پرو اقتصاد -مكزيك و آمريكا به گاز
.بخشد
نمي‌توان را كشور اين در مشاغل ايجاد و پايدار رشد مهم ، سرمايه‌گذاري يك قرار و قول
و مي‌كنند زندگي دلار روزي 25/1 با جمعيت از نيمي از بيش "پرو" در زيرا گرفت ، دست‌كم
محيطزيست حفظ دوستداران اما.مي‌كنند سر كشاورز يك معيشت حداقل با آنها از بسياري
ارزش شود ، سپرده اجرا به زيست‌محيطي ملاحظات گرفتن نظر در بدون پروژه اين اگر مي‌گويند ،
نابود مي‌باشد ، پروژه اين سود از مهم‌تر مراتب به كه را پرو جنگلهاي بالاي بسيار افزوده
.شود توجه نيز محيطزيست كارشناسان توصيه‌هاي دست‌كم‌به كه است بهتر پس.مي‌كند
موضوع":مي‌گويد پرو معادن و انرژي وزارت در كاميسي هيات رئيس ،"اورتيگاس لوئيس"
و داد كاهش حداقل به مي‌توان را طرح اين از ناشي زيست‌محيطي زيان‌هاي چگونه كه است اين
".كنيم متوقف را طرح اينكه نه
فاجعه بسيار طرح اجراي هزينه‌هاي مي‌گويند منتقدان و محيطزيست حفظ هواداران اما
اكنون ، هم از كه به‌طوري.است سنگين‌تر مراتب به آن احتمالي فوايد از و بود خواهد بار
خطر با مي‌كنند زندگي جنگلها اين حوالي در كه روستائياني و كشاورزان از بزرگي جمعيت
.هستند روبرو خود زادبوم دادن دست از و آوارگي
داده هشدار واشنگتن در محيطزيست معروف هوادار و جامعه‌شناس "گلدزيمر آرون" همچنين
را آمازون كم‌نظير اكوسيستم پرو ، جنگلهاي از گاز لوله خط پروژه بي‌رويه اجراي كه است
ساماندهي براي پرو به بين‌المللي مالي كمك‌هاي وي ، گفته بهميكند روبه‌رو جدي خطر با
لوله خط پرخسارت پروژه جايگزين و پرو جنگلهاي نجات راه عنوان به كشور اين رنجور اقتصاد
قرار فشار تحت را آمريكايي بانكهاي محيطزيست ، فعالان ديگر سوي ازاست ضروري گاز
بانك مسئولان.كنند خودداري گاز لوله خط پروژه مجريان به وام پرداخت از تا داده‌اند
بار فاجعه پيامدهاي از آگاهي دليل به كه كرده‌اند اعلام آمريكا ، قاره كشورهاي توسعه
.كرد نخواهد شركت لوله خط پروژه مالي پشتيباني در بانك اين پروژه ،
يكي است شده گرفته نظر در گاز لوله خط عبور براي پرو جنگلهاي در كه مسيري به‌هرحال
درآمدهاي گردشگري صنعت لحاظ از و است كشور اين آبزيان بخصوص وحش حيات مراكز غني‌ترين از
در محيطزيست ، حفظ سود به و صرفه به مقرون حل راه يك انتخاببردارد در پرو براي خوبي
.است ضروري لاتين آمريكاي كشور اين
اينترنت:منبع
نائيني علوي سعيد:ترجمه
|
