چهارشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره ۳۹۹۹ - May 31, 2006
نگاهي به آداب، رسوم و جاذبه هاي ميمند
سفر به اعماق سنگ ها
علي مومني
005754.jpg
005751.jpg
ايران ديار شگفتي هاست، سرزمين جاذبه ها و تضاد ها، نماد اسطوره ها، بطن فرهنگ و تمدن و از همه جالب تر كشور روستاهاي شگرف و اعجاب انگيز. در دل اين سرزمين به همت تيشه فرهادها و عشق مجنون ها روستاهايي در دل سنگ  و كوهپايه و كوير خلق شده كه اكنون در زمره شاهكارهاي بشري به شمار مي روند و به يقين كه ميمند يكي از اين شاهكارهاست.
ميمند كه بايد در سفر به اعماق سنگ ها رفت و آن را ديد، سرزميني است با مردان فرهادگونه كه با تيشه عشق در دل سنگ خانه هايي آكنده از مهر بنا كرده اند. اينجا ميمند است. يكي از باستاني ترين و باشكوه ترين سكونتگاه هاي بشري در ايران و جهان. راستي شما از روستايي كه در سال ۲۰۰۵ جايزه نخست ملينامركوري را به سبب حفظ تعامل خود با طبيعت در بين كشورهاي جهان به خود اختصاص داده، چه مي دانيد؟
اين روستاي باستاني كه با شماره ۴۱۳۵ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده، از معدود موارد معماري صخره اي است كه به شكلي گسترده در تمامي ساختار روستا استفاده شده است. نمونه هاي معماري صخره اي هرچند كه در ديگر كشورها نيز به طور معدودي به چشم مي خورند، اما هيچ كدام جاذبه هاي فرهنگي، تاريخي و گردشگري ميمند را ندارند. به عنوان نمونه مهمترين شاخصه اين روستا در مقايسه با مواردي چون دهكده كاپادوكيه  تركيه، مسكوني بودن واحدهاي صخره اي ميمند است كه اين خصوصيت در سايت هاي مشابه ميمند كمتر به چشم مي خورد. به عبارت ديگر زندگي هنوز معنا و بافت خود را در ميمند از دست نداده است و اين يعني پيوند ميراث فرهنگي، تاريخ و تمدن و عشق با زندگي امروزي.
ميمند با ۳۷۴ واحد مسكوني در دل صخره ها، منحصر به فردترين نوع معماري را داراست. مردم اين روستا نيز نوع ويژه اي از كوچ را داشته و سه فصل از سال جابه جا مي شوند، كه اين امر به نوبه خود بر جاذبه هاي اين روستا مي افزايد، چرا كه اكنون توريسم كوچ در سطح مبادلات جهانگردي تبديل به يكي از طيف هاي پرطرفدار صنعت توريسم شده است.
اهميت كنده كاري در ميمند زماني آشكار مي شود كه بدانيم خانه هاي قديمي اين روستا مانند مناره هايي در دل كوه كنده شده اند. جنس كوه از سنگهاي رسوبي و سخت بوده و اتاق هايي كه در آن كنده شده اند، بسيار مستحكم اند كه با توجه به ابزارهاي آن زمان، اين امر بسيار حايز اهميت است و معماري روستايي ويژه اي را پيش روي گردشگران و بازديدكنندگان به نمايش مي گذارد.
ميمند كه در ۳۶ كيلومتري شرق شهرستان شهر بابك از توابع استان كرمان قرار دارد، مجموعه اي از خانه هاي دست كند است با بيش از دو هزار اتاق و همچنين مسجد، حسينيه، حمام و مدرسه كه همگي در دل كوه كنده شده اند.
محققان مي گويند كه هسته هاي اوليه اين روستا متعلق به زماني است كه ايرانيان مهر پرست بوده و كوه ها را مقدس مي شمرده اند. مجموعه اي از آثار بسيار قديمي همچون خانه ها و آثار دست كند پراكنده، معبد موسوم به اوستا در پيش استا، قلعه و ... وجود دارد كه ميمند را از يك روستا به يك مجموعه با تمدن خاص تبديل مي كند.
طبيعت اطراف ميمند نيز شگفتي هاي چشمگيري دارد از جمله اشكفت لاشكورگوئيه و تيرخورين كه صخره هايي با تخلخل هاي شگفت انگيز فراوان دارد.
آثار دستكند در روستاهاي ديگري از دهستان ميمند مانند پيش استا، قلعه كمرمرج، و همچنين حمام كرم و پاكش نيز قابل توجه هستند.
اهالي ميمند طي سال در سه مكان مختلف زندگي مي كنند، چهار ماه در ميمند اقامت دارند، چهار ماه در مرتع دامداري مي كنند و چهار ماه در باغات به باغ داري مي پردازند. آنچه اين روستا و مردم آن را بسيار ويژه كرده است، مركزيت در ميمند و حيات به شيوه هاي مختلف زندگي است.
مسجد ميمند را در بين بناهاي اين روستا بايد اثري شاخص به شمار آورد. بناي مسجد ميمند كه با توجه به اسناد موجود به سال ۱۲۴۰هجري قمري برمي گردد، مانند ديگر بناهاي ميمند در دل كوه كنده شده و مولود تغييراتي است كه در يك يا چند واحد مسكوني داده شده است.
در واقع مسجد، جديدترين بنا در اين مجموعه حفره هاست و تنها خانه اي است كه سفيد مانده و آتشي در آن افروخته نشده است. حجاران ميمندي كه آثار و نشانه هاي تيشه آن ها بر روي ديوارها و سقف مسجد هنوز به خوبي نمايان است، تاقچه ها، محراب و منبر سنگي را در مسجد ايجاد كرده اند.
مسجد ميمند هيچ گونه منفذي براي نورگيري ندارد و نور آن از طريق در ورودي مسجد تامين مي شود.
اين تنوع و جذابيت ها را كساني در عالم واقعيت درك مي كنند كه اين مسجد و روستاي زيباي ميمند را از نزديك ديده باشند.
ميمند آن قدر زيباست كه وصف آن بي نظاره ممكن نيست. به واقع مي توان گفت كه ميمند، موازي تاريخ است، ميمند همزاد تاريخ و حتي قطب تاريخ است. به قول يكي از پژوهشگران: اگر به روستاي ميمند با فاصله اي كمتر از نيم كيلومتر نگاهي بيفكنيم ، به نظر مي رسد كه تاريخ را از درون استوانه اي عميق نظاره مي كنيم. اين استوانه آن قدر هيجان انگيز است كه ما را هر چه حريص تر به درون خود مي خواند و تشنه تاريخمان مي كند.
به عبارت ديگر نظر به ميمند يعني نظر به تاريخ و قرنها زندگي مردم عادي به صورت قابل لمس و درك براي كساني كه به تاريخ و گذشته و مسائل آن علاقمند هستند. ميمند، جايي است كه تاريخ در آن ورق نخورده است.
ميمند هر چند كه جزو ديدني ترين نقاط كرمان و حتي ايران به شمار مي آيد؛ اما با تاسف دو دهه انزواي صنعت گردشگري باعث شده تا اين روستاي تاريخي، به لحاظ استانداردهاي گردشگري هنوز به مرحله رشد و بالندگي خود نزديك نشود.
همان گونه كه اشاره رفت كليه فضاهاي معماري اين مجموعه مشتمل بر حمام، حسينيه، مسجد و ... بيش از ۳۵۰ واحد مسكوني با دستان هنرمند و سخت كوش ساكنان آن به گونه اي شگفت انگيز در دل كوه كنده شده و زيبايي اين كنده كاري ها هر گردشگري را به اعجاب وامي دارد، به گونه اي كه جهانگردان خارجي در خاطرات خود نتوانسته اند تا اعجاب خود را از ديدن اين روستاي ايراني پوشيده نگه دارند.
اين مجموعه اثري شكوهمند از معماري، قدرت خلاقيت و آفرينش زيبايي ها را به نمايش گذاشته و نمايش اين جاذبه ها براي گردشگران بدون يك برنامه مدون امكانپذير نيست.
از سوي ديگر اكنون توريسم روستايي وارد فاز جديدي از فعاليت خود مي شود و ايران نيز مي تواند با داشتن روستاهاي شگفت انگيز در اين حوزه به جايگاه خوبي دست يابد.
در نگاهي ديگر، اگر توريسم روستايي را به عنوان يكي از مولفه هاي گسترش گردشگري ايران به شمار آوريم، آنگاه بايد پذيرفت كه در اين ميان، روستاهايي چون ميمند و كندوان نقش بارزي در پويايي اين حوزه ايفا مي كنند، نقشي كه اگر متناسب با آن، امكانات در اختيارش قرار گيرد، بي شك راه خود را در ميان تنگناهاي موجود پيدا خواهد كرد.
تنها نكته اين است كه نبايد توسعه صنعت توريسم،بافت تاريخي و آداب و سنن ميمند را عوض كند. امكاناتي نظير توسعه آب و برق هرچند كه نياز امروزين ميمند است، اما اين امكانات نبايد بگونه اي باشد كه ميمند را عوض كند، فرهنگ آنها قدمت زيادي دارد و ما كه اطلاع خاصي از گذشته اين ديار نداريم، نبايد به آنها بگوييم چگونه زندگي كنند.

گفت و گو
موزه ها؛ نشانه هاي توسعه يافتگي
005748.jpg
گروه علمي فرهنگي _ علي اصغر محمدي: موزه ها از عوامل و نشانه هاي توسعه يافتگي جوامع هستند و موزه ها خارج از چارچوب هاي فيزيكي، نهادي براي بيان هويت ملي و مذهبي هستند و نهادينه شدن فرهنگ موزه ها بسياري از مشكلات را حل مي كند.
به گزارش همشهري دكتر سيداحمد محيط طباطبايي، رئيس انجمن ملي موزه هاي ايران (ايكوم) با اعلام اين مطلب در تشريح فعاليت اين انجمن گفت: وظيفه اصلي انجمن ملي موزه هاي ايران رصد فعاليت هاي موزه اي است. وي افزود: انجمن بين المللي موزه هاي جهاني (ايكوم) به عنوان يك نهاد غيردولتي و وابسته به يونسكو، فعاليت خود را از ۶۰ سال پيش آغاز كرده است و انجمن ملي موزه هاي ايران نيز پس از فراز و نشيب هاي زياد قبل و بعد از انقلاب، نهايتاً فعاليت رسمي خود را از سال ۱۳۷۶ آغاز كرده است.
قائم مقام انجمن بين المللي موزه هاي جهان، هدف ايكوم ايران را شكل گيري و نهادينه شدن فرهنگ موزه اي ذكر كرد و گفت: توسعه فيزيكي موزه ها در نظر نيست و فرهنگ موزه مي تواند در هر نهاد، سازمان و جامعه اي شكل بگيرد. دكتر طباطبايي تأكيد كرد: بسط و توسعه فرهنگ موزه اي به منزله وجود فرهنگ تعلق خاطر به گذشته و حفظ ارزش هاي ملي، ديني، مذهبي و انتقال آنها به نسل هاي بعدي است. وي با اشاره به فعاليت هاي ايكوم در زمينه توسعه فرهنگ موزه اي خاطرنشان كرد: برخي مواقع يك سال يا يك دهه از سوي ايكوم به مناسبت خاصي نامگذاري مي شود كه همه اعضاي ايكوم در اين جهت فعاليت مي كنند.
قائم مقام سازمان بين المللي موزه هاي جهان افزود: امسال از سوي ايكوم به نام سال «موزه و جوانان» نامگذاري شده است و ايكوم ايران نيز به همين جهت سه برنامه ميراث زادگاهي، نمايشگاه عكس اجداد و كلكسيونر جوان، را برگزار مي كند. وي در تشريح اين برنامه ها گفت: در ميراث زادگاهي، جوانان زادگاه خود را از زواياي مختلف حداكثر در دو صفحه معرفي كنند كه آثار برتر همزمان با هفته كودك در فرهنگسرا ارسباران (هنر) نمايش داده مي شود.
وي در مورد نمايشگاه عكس اجداد (پدربزرگ ها و مادربزرگ ها) گفت: در اين نمايشگاه فقط عكس مدنظر نيست بلكه بايد ويژگي شخصيتي و فرهنگ افراد آن عكس نيز تهيه و اعلام شود كه اين كار شناخت افراد را آسانتر مي كند. گزيده اين عكس ها در فرهنگسراي نياوران در معرض ديد عموم قرار مي گيرد. رئيس ايكوم ايران هدف از برگزاري مسابقه كلكسيونر جوان را آشنايي جوانان بافرهنگ جمع آوري و نگهداري كلكسيون هاي مختلف اعم از تمبر، كبريت ، گل و گياه و... عنوان كرد و افزود: اين برنامه تابستان امسال اجرا مي شود. وي در ادامه از عضويت اعضاي ايكوم ايران در كميته هاي تخصصي ايكوم خبر داد و گفت: ۲۲ تا ۲۵ آذرماه امسال نخستين كارگاه آموزشي ايكوم با نام كارگاه آموزشي موزه ها، مردم و نخبگان، با هدف تغيير نگاه به موزه در بين مردم، مديريت ها و جامعه فرهيخته كشور، برگزار مي شود.
وي گفت: بنا بر تعريف ايكوم، حدود يكهزار موزه در ايران وجود دارد و اين در حالي است كه براساس تعريف كلاسيك حدود ۳۰۰ موزه و با درنظر گرفتن موزه هاي فضاي باز مثل تخت جمشيد، حدود ۴۰۰ موزه در كشور داريم.

رفق و مدارا
نرمخويي
بخش
بيست و پنجم
روزي در تشويق به نرمخويي و سازگاري فرمود: ان اخبر كم بمن تحرم عليه النار؟ تحرم علي كل هين، لين سهل، آيا به شما خبر دهم از آن كس كه دوزخ بر او حرام است؟ دوزخ بر هر فرد سازگار نرمخوي آسان گيرنده حرام است.
روزي حضرت عازم مسجد بودند، بين راه شخصي خدمت ايشان آمد و مدعي شد كه من از شما طلبكارم و همين الان و همين جا بايستي طلب مرا بدهيد.
پيغمبر(ص) فرمودند: اولاً كه شما از من طلبكار نيستيد و ثانياً چون پول همراه ندارم، اجازه بدهيد كه من بروم منزل و براي شما پول بياورم. گفت: نمي گذارم حتي يك قدم از اينجا برداريد. هر چه پيامبر به او نرمش نشان دادند، او بيشتر خشونت كرد تا آن جا كه عبا و رداي پيامبر اكرم(ص) را گرفت و به دور گردن حضرت پيچيد و كشيد، به طوري كه اثر سرخي آن در گردن مبارك حضرت به جاي ماند. مسلمين كه در مسجد منتظر حضرت بودند، ديدند وقت گذشته و حضرت تشريف نياوردند. بيرون آمدند و متوجه شدند كه يك نفر يهودي جلو رسول الله را گرفته است. خواستند او را كنار كشيده و احياناً كتك بزنند. حضرت فرمودند نه شما كاري نداشته باشيد. من خود مي دانم كه با رفيقم بايد چه بكنم و آن قدر نرمش نشان دادند كه يهودي در همان جا گفت:  اشهد ان لا اله الا الله و اشهد انك رسول الله و افزود: اين چنين قدرت و بردباري و تحملي از عهده يك فرد عادي خارج است و شما مسلماً از جانب خدا مبعوث شده ايد.
مدارا با بدهكار
پيامبر اكرم(ص) درباره مدارا و مهلت دادن به بدهكار توصيه مي فرمود: «هر كس كه در دنيا بر تنگدستي آسان گيرد، خدا در دنيا و آخرت بر او آسان خواهد گرفت. تا هر زمان كه بنده به برادر خود ياري رساند، خدا نيز به او ياري خواهد رساند. هر كس كه تنگدستي را مهلت دهد، يا قسمتي از دين او را ببخشد، خدا به روز رستاخيز او را در سايه عرش خود قرار خواهد داد، آن  روز كه جز سايه او سايه اي نخواهد بود. تا آنجا كه روزي به ياران فرمود: كدام يك از شما شاد مي شويد، اگر خدا شما را از عذاب دوزخ برهاند؟ گفتند: يا رسول الله البته همه ما شاد خواهيم گشت. فرمود هر كس مديون تنگدستي را مهلت دهد.
عفو و گذشت
چشم پوشي از خطاي غير و گذشت از حق خود از سجاياي بارز آن حضرت بود. زماني كه پيروزمندانه وارد مكه شدند، شهري كه خود و يارانشان ۱۳ سال در آنجا جز آزار و اذيت و مخالفت و كارشكني چيزي نديده بودند، تا آنجا كه قصد كشتن ايشان را كرده بودند، طبيعي است كه انتظار داشتند حضرت دستور قتل عام داده و ستم هايي را كه بر ايشان روا داشته بودند، تلافي كنند، اما پيامبر(ص) ابتدا از اهل مكه سؤال مي كنند كه در حق خويش چه مي گوييد؟ و چه گمان داريد؟ گفتند: سخن به خير گوييم و گمان خير داريم. تو برادر بزرگوار و فرزند برادر بزرگوار مايي، اكنون بر ما قدرت يافته اي به هر چه خواهي دست داري، پيامبر(ص) از اين كلمات متأثر گشته و اشك در ديدگان حضرت حلقه زد. مردم مكه با ديدن اين صحنه صدا به گريه بلند كردند و زار زار گريستند، آنگاه حضرت فرمودند: من به شما همان چيزي را مي گويم كه برادرم يوسف گفت: نريب عليكم اليوم يغفرالله لكم و هو ارحم الراحمين.امروز ديگر نكوهشي بر شما نيست، خداوند گناه شما را ببخشد و او مهربان ترين مهربان هاست.

فرهنگ و آموزش
اجتماعي
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
زادبوم
حوادث
خارجي
سياسي
شهر تماشا
سلامت
شهري
راهنما
ورزش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   حوادث   |   خارجي   |   فرهنگ و آموزش   |  
|  سياسي   |   شهر تماشا   |   سلامت   |   شهري   |   راهنما   |   ورزش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |