|
معرفي شيوه جراحي نوين پاركينسون در گفت و گو با دكتر غلامعلي شهيدي
لرزش هاي خنثي شده
عكس: گلناز بهشتي
سميه شرافتي
|
|
|
بيماري پاركينسون براي اولين بار توسط دانشمندي انگليسي به نام دكتر جيمز پاركينسون در سال 1817 ميلادي توصيف شد و از اين رو نام اين بيماري به وي تعلق يافت.بعد از بيماري آلزايمر، پاركينسون معمولاً بيماري مخرب اعصاب به حساب مي آيد.پاركينسون يك بيماري مزمن و هميشه در حال پيشرفت است. از هر صد نفر بالاي 60 سال يك نفر به اين بيماري مبتلا مي شود. البته افراد جوانتر هم مي توانند به اين بيماري مبتلا شوند و تخمين ها نشان مي دهند كه افراد جوان مبتلا به پاركينسون 5 تا 10 درصد كل اين بيماران را تشكيل مي دهند. براساس آمارهاي موجود، بيش از 30 هزار بيمار مبتلا به پاركينسون در كشور وجود دارد كه با روش نوين عمل جراحي اين بيماري در بخش جراحي مغز و اعصاب بيمارستان حضرت رسول اكرم(ص) براي اولين بار جلوي رشد و پيشرفت پاركينسون تا حد بالايي گرفته مي شود. اين عمل جراحي در حالي انجام مي شود كه بيمار هوشيار بوده و وضعيت او قابل ارزيابي و كنترل دقيق است. با دكتر غلامعلي شهيدي، متخصص داخلي مغز و اعصاب در بيمارستان
رسول اكرم(ص) در مورد پاركينسون و شيوه جديد جراحي آن گفت وگو كرده ايم.
* آقاي دكتر، پاركينسون چيست؟
- پاركينسون بيماري است كه با لرزش، سفتي عضلاني و كندي حركتي مشخص مي شود كه اين علايم در مراحل پيشرفته بيماري بيشتر خودشان را نشان مي دهند. لرزش گاهي خيلي شديد و ناتوان كننده است. 70 درصد اين بيماران دو سال بعد از شروع بيماري در نهايت به درماني كه بتواند از نظر حركتي به آنها كمك كند، احتياج پيدا مي كنند.
* علت شيوع بالاي پاركينسون در ميان جوانان چيست؟
- متاسفانه پاركينسون به عنوان بيماري افراد مسن شناخته شده در حالي كه نسبت جمعيت و افزايش جمعيت جوان باعث شده اين بيماري در بين جوانان نيز شيوع بالايي داشته باشد. آمارها نشان مي دهند كه 25 درصد اين بيماران در سن 50 سال و كمتر از 15 درصدشان زير 40سال هستند. به طور كلي از هر 100 هزار نفر 100 تا 300 بيمار پاركينسوني وجود دارد. پس در يك جمعيت 70 ميليوني حدود 70 هزار بيمار پاركينسوني وجود دارد كه حتي اگر كمتر از آن هم باشد باز هم رقم قابل ملاحظه اي است.
* چه علايم ديگري ممكن است نشان دهنده وجود پاركينسون باشد؟
- بيمار معمولاً يك سري از علايم ديگر را دارد كه اين علايم تشخيص بيماري را مشكل تر مي كنند. بيمار ممكن است با درد دست، شانه، اندام فوقاني و... مراجعه كند و حتي ممكن است بارها با اين دردها به ارتوپد مراجعه كرده باشد، ولي در معاينه مغز و اعصاب مشخص مي شود كه اين بيمار كندي و فقر حركتي دارد و ماه ها پس از اين كه داروهاي مسكن را به صورت متفرقه مصرف كرده، تشخيص پاركينسون در او مسجل مي شود. علاوه بر اين علايم افسردگي نيز در 30 تا 40 درصد اين بيماران ديده مي شود كه در اين صورت پزشك بايد براي بيمار داروي ضدافسردگي تجويز كند.
* پاركينسوني ها از نظر بهداشت غذايي چه مشكلاتي دارند؟
- از نظر بهداشت غذايي كندي هضم و يبوست يكي از عوارض اين بيماري است، بنابراين توصيه مي شود از غذاهايي كه حجم زياد، سبزيجات و فيبر زياد دارند استفاده كنند و از مصرف غذاهاي كم حجم بپرهيزند.
* آيا علت خاصي براي پاركينسون شناخته شده است؟
- بعضي از انواع پاركينسون ژنتيكي است، البته پاركينسون ژنتيكي كه با يك ژن منتقل مي شود بسيار نادر است. اكثريت اين بيماران توارثي نيستند، ولي اين به آن معنا نيست كه زمينه خانوادگي در ابتلا به آن نقشي نداشته باشد و مي توان گفت كه ژن هاي متعدد در يك خانواده سبب مي شوند كه تعداد بيشتري از افراد آن خانواده به پاركينسون مبتلا شوند. به طور كلي شانس ابتلاي هر يك از ما به پاركينسون در طول زندگي يك به 40 است و اگر يكي از افراد درجه اول خانواده به آن مبتلا باشد شانس ابتلاي ما يك به 20 مي شود و اگر دو نفر مبتلا شوند اين شانس يك به هفت خواهد شد.
* عوامل محيطي چطور؟
- هنوز مشخص نشده كه عوامل محيطي و سموم مختلف گياهي و صنعتي و حتي داروها مي توانند علت اين بيماري باشند. البته پاركينسونيسم (حالتي شبيه پاركينسون) مي تواند در نتيجه اين عوامل به وجود بيايد از جمله عواملي مانند ضربه به سر، مسموميت با منگنز، منوكسيدكربن، مواد مخدر تزريقي و... از جمله اين عوامل هستند.
* علاوه بر عمل جراحي، دارو چقدر مي تواند در درمان پاركينسون مؤثر باشد؟
- نقش دارو در كنترل بيماري بسيار مؤثر است، اما بايد بگويم هنوز درمان پيشگيري كننده اي براي پاركينسون شناخته نشده است و تا زماني كه بيمار واقعاً علامت عمده اي ندارد نبايد از داروهاي اصلي استفاده شود در صورتي كه علايم بيمار به حدي رسيد كه در فعاليت ها و كارهاي روزمره برايش ايجاد مشكل كرد از آگونيست هاي گيرنده دوپامين مثل لوودوپا بايد استفاده كرد. چون پاركينسون به علت فقر دوپامين ايجاد مي شود. متأسفانه امروزه داروهاي رايجي وجود دارند كه براساس مدارك موجود چندان مورد تأييد نيستند، ولي در كشور ما به طور رايج و روتين مورد استفاده قرار مي گيرند و از طرف پزشك تجويز مي شوند.
* آيا اين داروها عوارض خطرناكي دارند؟
- البته، نمونه اين داروها از جمله آرتان ظاهراً لرزش بيمار را تخفيف مي دهند، ولي بعد از مدتي عوارضشان به صورت توهم، هذيان و اختلال شناختي بروز مي كند و به جاي آنكه در اين شرايط مصرف دارو قطع شود پزشك داروي ضد توهم براي بيمار تجويز مي كند كه ممكن است علايم پاركينسون را تشديد كند، اين ضعف آگاهي در جامعه پزشكي را نشان مي دهد.
* به غير از دارو چه توصيه هاي ديگري به بيمار مي كنيد؟
- فعاليت فيزيكي و ورزش براي بيمار بسيار مفيد است، چون پاركينسون بيمار را يكجا نشين مي كند، بنابراين با راهنمايي پزشك، كار درمان و فيزيوتراپ، بيمار بايد سعي كند حداكثر فعاليت را در طول روز داشته باشد و داروها را به فواصل معين و تحت نظر پزشك مصرف كند.
* پزشك چه آگاهي هايي را بايد به بيمار بدهد؟
- در اينجا مشكل اين است كه چون بيماري با لرزش شروع مي شود، اگر در مورد ماهيت و عاقبت بيماري با بيمار صحبت نشود تصور او در اوايل اين است كه لرزش را چيزي طبيعي مي پندارد و آينده خاصي را براي آن نمي بيند. در درجه اول وظيفه پزشك اين است كه اگر تشخيص قطعي بيماري را داده به بيمار توضيحات روشني بدهد تا بيمار توقعش را از نحوه درمان مشخص كند.
* آيا پاركينسون لزوماً با فراموشي و اختلال حافظه همراه است؟
- پاركينسون در شكل اوليه قرار نيست با اختلال حافظه توام باشد، ولي آمارها همراهي اين دو بيماري را با هم نشان دادند كه اين شايد به دليل مصرف غلط داروها باشد، ولي به طور كلي هر چه سن بيمار پاركينسوني بيشتر باشد، احتمال ابتلاي او به آلزايمر بيشتر است.
* شيوه جراحي جديد پاركينسون كه در حال حاضر انجام مي شود، تا چه حد در درمان بيماران مؤثر است؟
- اين عمل جراحي عمل استانداردي است كه مورد تأييد سازمان غذا و داروي آمريكا هم قرار گرفته و به كمك آن مي توان 5 تا 10 درصد اين بيماران را جراحي كرد. بعد از جراحي نيز ميزان داروي مصرفي قبل از عمل تا 25 درصد تقليل پيدا مي كند. بايد توجه داشت كه مصرف نامنظم دوپامين باعث حركات شديد و اضافه در بيماران مي شود و برعكس عدم استفاده از آن حركت را محدود مي كند كه با اين شيوه جراحي مي توان اين حركات اضافي بدن را خنثي كرد.
* شيوه جراحي به چه صورت است؟
- ما از روش كاشت الكترود استفاده مي كنيم. به اين ترتيب كه يك فريم فلزي روي سر بيمار بسته مي شود. بيمار با اين فريم وارد دستگاه MRI مي شود و مورد عكسبرداري قرار مي گيرد. همزمان به وسيله اين فريم ها وسيله اي داخل مغز فرستاده مي شود و ما با وارد كردن اين وسيله امواج داخل مغز را ثبت مي كنيم تا ببينيم الكترود درست سرجايش قرار گرفته است يا نه. از بين سه تا چهار الكترودي كه كاشته شده الكترودي كه از همه بهتر است را ثابت مي كنيم و عمل جراحي تمام مي شود. اين الكترودها توسط يك باتري كه زير پوست در سمت چپ قفسه سينه قرار مي گيرد و از زير پوست گردن وارد مغز مي شوند توسط بيمار خاموش و روشن مي شوند، البته بايد بگويم اين عمل درمان قطعي پاركينسون نيست و فقط جلوي حركات اضافي ناشي از مصرف زياد دوپامين را مي گيرد.
* طول عمر پاركينسوني ها چقدر است؟
- طول عمر اين بيماران كه در گذشته كمتر از 10 سال بود، بعد از كشف لوودوپا كه در مغز به دوپامين تبديل مي شود به بيش از 20 سال افزايش پيدا كرده و تقريباً با جمعيت سالم يكي شده است. برخلاف تصور عمومي كه لوودوپا را دارويي سمي مي دانستند اين دارو طول عمر پاركينسوني ها را طبيعي مي كند.
* آيا همه پاركينسوني ها شرايط اين عمل جراحي را دارند؟
- خير، به خصوص اگر بيمار مسائل رواني شديد داشته باشد اين عمل برايش مناسب نيست. ما سعي مي كنيم كسي را عمل كنيم كه سن پاييني داشته باشد و دچار اختلال رواني شديد نباشد.
|
