|
|
|
|
|
|
|
گزارشي از آلودگي هاي نفتي در درياي خزر
نفت سياه، آبي خزر را تهديد مي كند
محمد ولي محمدي*
با افزايش اكتشاف و بهره برداري از منابع نفتي در درياي خزر، گرچه توليد نفت و ديگر فرآورده نفتي افزايش مي يابد، اما ترديدي نيست كه سلامت و پايايي دريا به خطر مي افتد، و به موازات آن بخش اعظمي از طبيعت در معرض تخريب قرار مي گيرد. اما دولت ها براي انتقال منابع نفتي اقداماتي را انجام مي دهند. براي انتقال منابع نفت و گاز به طور كلي از دريا ۲ راه متصور است كه عبارتند از:
- انتقال از طريق لوله
- انتقال از طريق كشتي
الف: تعداد زيادي طرح براي ايجاد خطوط لوله جديد و توسعه خطوط لوله در منطقه درياي خزر هم موجود است و هم در حال بررسي است كه بخش هايي از آنها ساخته شده است. از جمله تهديدات خطوط لوله مي توان به تركيدگي و نشت نفت و گاز و يا خوردگي خطوط لوله بر اثر مواد خورنده اشاره كرد.
ب: انتقال نفت با نفتكش و آلودگي هاي ناشي از آن.
يكي از بزرگترين منابع آلودگي نفتي در درياها به صورت معمول، تخليه نفت از كشتي هاي نفتكش است. آلودگي از طريق كشتي هاي نفتكش به دو دليل اتفاق مي افتد: يكي به دليل عمليات شست وشوي مخازن كشتي ها كه نفت اضافي به دريا تخليه مي شود و ديگري به دليل سوانح احتمالي.
البته از راه ديگري نيز امكان آلودگي نفتي از طريق نفتكش ها وجود دارد و آن نشت نفت هنگام انتقال نفت از يك كشتي به كشتي ديگر يا از كشتي به خشكي است. هر چند بعضي اوقات نيز به طور اتفاقي مقداري نفت از طريق لوله هاي هواي مخازن يا به همراه آب باران آغشته به نفت موجود بر روي عرشه كشتي به دريا مي ريزد.
آلودگي ناشي از
تأسيسات نفتي
تأسيسات نفتي به نوبه خود نقش مهمي در آلودگي درياها دارد، زيرا در اين تأسيسات مواد زايد نفتي به دريا مي ريزد و در حقيقت اولين نقطه اي است كه دريا را تهديد مي كند؛ اكنون،جدا از شدت و ضعف آن، اين تأسيسات به نوبه خود مي توانند از عوامل مهم آلودگي درياها باشند. در خصوص درياي خزر با عنايت به آمارهاي ارائه شده تنها ۷% از آلودگي هاي نفتي ناشي از پالايشگاه ها و مجموعه هاي پتروشيمي است و نيز ۶% از آلودگي هاي نفتي درياي خزر ناشي از تأسيسات نفتي دور از ساحل در درون درياي خزر است؛ يعني مجموعاً ۱۲% از آلودگي نفتي حاصل تأسيسات نفتي (درون و خارج از دريا) است و دليل اين موضوع نيز مشخص است، چرا كه كشورهاي منطقه بيشتر نفت را به صورت خام صادر مي نمايند.
اثرات آلودگي نفتي بر روي پرندگان
يكي از اثرات بسيار شگرف آلودگي ناشي از نفت صدمه اي است كه بر پرندگان دريايي وارد مي شود. معمولاً يك لكه نفت روي پر پرندگان باعث از بين رفتن خواص ضد آبي شده و خاصيت تحمل اشعه خورشيد را از بين مي برد.
اين مسأله باعث غرق شدن و يا در مناطق سردسير و نزديك آن موجب انجماد آنها مي شود و نيز ممكن است نفت موجب مسدود شدن لوله تنفسي و خفگي در پرندگان دريايي شود.
آثار آلودگي نفتي بر اجتماعات ساحلي
تحقيقاتي كه در مورد اثرات آلودگي نفتي روي اجتماعات ساحلي انجام شده نشان مي دهد كه تأثيرات ناشي از آلودگي نفتي حاد و دوران بازگشت منطقه آلوده به حالت اوليه بسيار طولاني است.
اين در حالي است كه خبرهاي نگران كننده اي درباره سواحل درياي خزر وجود دارد.
محققان در شهر اوكتاو قزاقستان اعلام كرده اند كه در برخي از مناطق درياي خزر تا ۱۱ برابر بيشتر از حد قابل تحمل موجودات زنده به مواد نفتي آلوده هستند.
همچنين تا شعاع ۷۰ كيلومتري ساحل درياي خزر در باكو اثري از فيتوپلانكتون ها مشاهده نمي شود و حتي در اعماق ۱۰-۸ متري بستر دريا آلوده به مواد نفتي است. سالانه ۱۰۰ هزار تن مواد نفتي وارد درياي خزر مي شود.
در حال حاضر ميزان آلودگي نفتي در نوار شمال شرقي و جنوب غربي درياي خزر در سواحل قزاقستان و آذربايجان۲۰ برابر بيشتر از آلودگي نفتي خليج فارس است.
در عين حال در سواحل آذربايجان و قزاقستان، لايه اي از قير سياه روي سنگ حاشيه ساحل را پوشانده است.
در يكي از بحران هاي افزايش آب خزر و شن طوفان هاي ايجاد شده حدود ۲۰۰۰۰۰ بشكه نفت به خزر سرازير شد. در كف خليج باكو۵/۱ متر مازوت وجود دارد و در نتيجه در آن مناطق اصلاً آثار حياتي ديده نمي شود. در منطقه آذربايجان و در آب هاي سواحل باكو، آلاينده هاي نفتي منطقه اي به وسعت حدود ۱۰۰ كيلومتر را به شدت آلوده كرده است.
محققان اعلام كرده اند طي ده سال گذشته حدود ۱۰۰ ميليون تن نفت از بستر درياي خزر استخراج شده است كه حدود يك ميليون تن از آن متأسفانه با آب دريا مخلوط شده است.
در اواسط زمستان ۱۳۷۴ يك هزار تن نفت خام از يك خط لوله انتقال نفت به رودخانه بلايا در جمهوري باشقيرستان روسيه از طريق رودخانه ولگا به درياي خزر نشت پيدا كرد، پيرو اين حادثه مسئولان محيط زيست ضمن هشداري اهالي منطقه را از خوردن ماهيان اين رودخانه براي مدتي منع كردند.
متأسفانه استحصال ماهيان خاوياري خزر از ۳۰۰۰۰ تن در سال ۱۹۸۵ ميلادي به ۵۶۷۲ تن در سال ۱۹۹۵ و در سال۱۹۹۷ به ۴۰۰۰ تن رسيده است.
مدت هاست كه كشورهاي منطقه سالانه ميليون ها قطعه بچه ماهي خاوياري به دريا مي ريزند. مثلاً در سال ۱۹۹۸ چهار كشور منطقه ۹۶ ميليون بچه ماهي خاوياري به درياي خزر رها نموده اند با اين وجود براساس اعلام كنوانسيون تجارت بين المللي از آوريل ۱۹۹۸ ماهيان خاوياري خزر گونه هاي در معرض خطر جزو ماهيان در معرض انقراض قرار گرفته است.
*كارشناس حقوق بين الملل
|
|
|
چشم انداز
كنوانسيون حفاظت از محيط زيست درياي خزر ۱۳ آبان ماه ۱۳۸۲ به امضاي نمايندگان پنج كشور حاشيه خزر يعني آذربايجان، جمهوري اسلامي ايران، قزاقستان، فدراسيون روسيه و تركمنستان رسيد؛ با اين هدف كه كشورهاي ياد شده با تعامل و همكاري با سازمان هاي بين المللي در حفظ محيط زيست خزر از هيچ كوششي فروگذار نكنند. اين كنوانسيون سرانجام در ۲۱ مرداد ماه گذشته در تهران اجرايي شد، اما كمتر از ۱۰ روز پس از اجرايي شدن اين كنوانسيون، وزير محيط زيست قزاقستان نسبت به فعاليت بي ضابطه برخي از شركتهاي نفتي در درياي خزر هشدار داد. اين هشدار و هشدارهاي مشابه بيش از پيش ضرورت اجراي مفاد اين كنوانسيون را خاطرنشان مي سازد؛ ضرورتي كه اهمال در آن مي تواند وضعيت اسفبار محيط زيست خزر را به بحراني جبران ناپذير بدل سازد.
|
|
|
نخستين گشت دريايي حفاظت محيط زيست
گروه شهري- فعاليت نخستين گشت دريايي سازمان حفاظت محيط زيست در استان مازندران از امروز آغاز مي شود.
فاطمه واعظ جوادي، رئيس سازمان حفاظت محيط زيست با اعلام اين خبر افزود: وظيفه اين گشت ها برخورد با كشتي ها و ماهيگيران غيرمجاز و پايش خروجي كارخانجات و نشت هاي احتمالي نفت است.
به گفته وي، ۱۰۴ نفر پرسنل براي اين گشت ها در نظر گرفته شده اند، اما هنوز اين تعداد نهايي نشده است.
وي به راه اندازي گشت هاي هوايي اشاره كرد و گفت: بالگردها و هواپيماهاي فوق سبك به زودي در برخي استان ها به كمك محيط بان ها خواهند شتافت و انتظار مي رود با به كارگيري اين امكانات و افزايش نظارت بر مناطق، ميزان تخلفات كاهش يابد.
|
|
|
توسعه رستوران هاي ارائه دهنده غذاي آبزيان
در مسيرهاي گردشگري مازندران
|
|
گروه شهري- مديركل شيلات استان مازندران از توسعه رستوران ها با غذاي آبزيان در مسيرهاي گردشگري مازندران خبر داد.
مهندس حبيب نژاد در گفت وگو با ايسنا ضمن بيان اين مطلب افزود: به منظور تبليغ استفاده عمومي مردم از آبزيان، تاكنون دو واحد رستوران غذاي آبزيان در سطح استان راه اندازي شده كه جهت استفاده عموم مردم و گردشگران از غذاهاي دريايي و آبزيان مي باشد. اين دو واحد رستوران در شهرهاي بابل و ساري قرار دارد. وي افزود: در صدد هستيم اين رستوران ها را در سطح استان مازندران و در مسيرهايي كه گردشگران در آن مسيرها و جاده ها در تردد مي باشند، راه اندازي كنيم تا گردشگران و جهانگردان بتوانند از اين رستوران ها بهره مند شوند و بدين طريق فرهنگ استفاده از آبزيان در جامعه باب شود.
مديركل شيلات استان مازندران در رابطه با فرهنگسازي و تمهيدات ديگر جهت تشويق مردم براي استفاده از آبزيان گفت: يكي از حركات فرهنگي شيلات استان، هماهنگي با صداوسيماي استاني شبكه طبرستان است كه از اين طريق، عمده فعاليت هاي فرهنگسازي براي استفاده از آبزيان انجام مي شود.
|
|
|
نگاه دوم
جذب شكارچيان به سالن هاي تيراندازي
گروه شهري - اسدالله افلاكي:حميدرضا ناطقي، نايب رئيس فدراسيون تيراندازي از تلاش اين فدراسيون براي راه اندازي سالن ها و باشگاه هاي تيراندازي براي جذب شكارچيان به سمت اين ورزش خبر داد.
وي در گفت وگو با همشهري افزود: فدراسيون تيراندازي با همكاري «كانون شكار، تيراندازي و دوستداران طبيعت ايران»، طرح هايي براي همگاني كردن اين ورزش در دست دارد كه تا برگزاري مجموعه مسابقات تيراندازي از جمله اين طرح ها به شمار مي آيد.وي با تأكيد بر ضرورت همگاني شدن ورزش تيراندازي گفت: بايد زيرساخت ها را براي حضور بخش خصوصي آماده كرد تا زمينه فعاليت علاقه مندان به اين ورزش فراهم شود. به ويژه آن كه با راه اندازي سالن هاي تيراندازي، ۴۰۰ هزار شكارچي كه بخش عمده آنها را علاقه مندان به تيراندازي تشكيل مي دهند قادر خواهند بود اوقات فراغت خود را در اين سالن ها سپري كنند و كمتر به دنبال شكار مي روند.
ناطقي در پاسخ به انتقاد برخي افراد كه معتقدند فدراسيون بيش از آن كه پاتوق ورزشكاران باشد پاتوق شكارچيان شده است، گفت: گرچه اين طور نيست، اما فدراسيون به دنبال اين است كه قشر عظيم شكارچيان را به سمت ورزش تيراندازي جذب كند و از همين رو تلاش مي كند زمينه را براي تأسيس و مديريت باشگاه ها توسط شكارچيان فراهم سازد. وي از سازمان ها و نهادهاي دست اندركار و بانك ها خواست با دادن تسهيلات بانكي و واگذاري زمين و تسهيل ضوابط و مقررات اداري از متقاضيان بخش خصوصي براي راه اندازي باشگاه هاي تيراندازي حمايت كنند.
وي بودجه ستادي و هيأت هاي فدراسيون تيراندازي را در سال جاري ۱۵۰ ميليون تومان ذكر كرد و گفت: يك ميليارد تومان تحت عنوان بودجه هاي عمراني براي توسعه فضا هاي ورزشي اختصاص يافته كه طبق ضوابط قانوني صرف سالن ها و فضاهاي ورزشي از جمله بازسازي سالن هاي مجموعه آزادي مي شود.
به گفته وي، اعتبارات تخصيص يافته به اين فدراسيون گرچه رشد خوبي داشته است، اما براي توسعه و همگاني شدن اين ورزش كافي نيست و توجه بيشتر مسئولان را مي طلبد.
|
|
|
تصحيح و پوزش
ديروز خبري با عنوان «يارانه اي ۳۸۰ ميليارد ريالي به بخش مسكن اختصاص مي يابد» در همين صفحه به چاپ رسيد كه ضمن پوزش از وزير محترم مسكن و شهرسازي و خوانندگان محترم، به اطلاع مي رساند همان طور كه در متن خبر نيز آمده، بنا به اعلام مهندس سعيدي كيا، دولت ۳۸۰ميليارد تومان يارانه به بخش مسكن اختصاص داده است كه به اين وسيله اصلاح مي شود.
|
|
|