علي دلدار
به اعتقاد دانشمندان، آب در آينده نزديك همان ارزش را خواهد يافت كه زمان نفت و طلا داشته و رفته رفته به ماده ا كمياب، با ارزش و گرانقيمت تبديل م شود. در حال حاضر بيش از يك سوم جمعيت جهان به آب آشاميدن سالم دسترس ندارند و اين مسئله از مدتها پيش مورد تاكيد كارشناسان قرار گرفته و آنها نسبت به وقوع جنگ بر سر آب در آينده اي نه چندان دور هشدار داده اند.
به گزارش شركت مديريت منابع آب ايران، با پيشنهاد تاجيكستان و موافقت سازمان ملل، سال 2003 به عنوان سال جهاني آب و همچنين سال هاي 2005 تا 2015 ميلادي به عنوان دهه بين المللي آب نامگذاري شده است. مطالعات نشان مي دهد، با آنكه ميزان آب در دسترس بشر ثابت است، اما تقريبا هر 21 سال،  نياز به آب، دو برابر مي شود. هر چند 71 درصد سطح زمين را آب فرا گرفته، اما از اين ميزان،  فقط 2/5 درصد آن را آب شيرين تشكيل مي دهد. اما همين مقدار ناچيز هم در دسترس نيست، چون دو سوم ذخاير آب شيرين بصورت يخچال هاي طبيعي وجود دارند و بقيه ذخاير آب شيرين هم به منابع زيرزميني  اي مربوط مي شود كه مقدار ناچيزي از آن در اختيار انسان قرار دارد.
بخش ديگري از آب شيرين از طبيعت تامين مي شود و هر سال حدود چهل هزار كيلومتر مكعب آب شيرين بصورت باران و برف از درياها به خشكي منتقل مي شود،  اما دست طبيعت براي همه كشورها مهربان نيست، زيرا زمين هاي زيادي عطش قطره اي آب را دارند و كمتر روي آب را به خود مي بينند.
هزينه  شيرين كردن آب نيز كه هم اكنون در برخي كشورها مانند عربستان و چين انجام مي شود، توجيه اقتصادي ندارد. ساخت سد راه ديگري براي تامين آب شيرين است كه با توجه به عبور اكثر رودخانه ها از چند كشور، ممكن است به بروز درگيري منجر شود. چنانچه براساس گزارش يونسكو، اختلاف بر سر آب، به بروز چندين درگيري مسلحانه منجر شده است.
بولتن هاي وضعيت منابع آب كشور نشان مي دهد، متوسط حجم آبي كه به صورت ريزش هاي آسماني، بر زمين مي بارد، حدود 110 هزار ميليارد متر مكعب مي باشد كه 8/63درصد از اين مقدار، يعني حدود 70هزار ميليارد مترمكعب، به صورت تبخير و تعريق هدر مي رود. اين بولتن ها نشان مي دهند، سرزمين پهناور ايران با حدود 2/1درصد از سطح خشكي هاي كره زمين، سهمي حدود 37/0درصد از كل ريزش هاي آسماني را در اختيار دارد كه اين ميزان كمتر از يك سوم استحقاق طبيعي آن به نسبت وسعت است. قرارگيري ايران در كمربند خشك جهان، كشورمان را در زمره كشورهاي خشك و نيمه خشك جهان قرار داده است.
در همين حال، به گفته جواد ميبدي - مديركل دفتر حفاظت و بهره برداري از آبهاي زميني - آب ورودي به مخازن كشور سالانه بيش از 63 ميليارد مترمكعب بوده و در مقابل تعداد چاه هاي عميق نيز بيش از 130 هزار حلقه است كه سالانه 31 ميليارد مترمكعب آب از آنها استحصال مي شود.
معاون وزير نيرو در امور آب نيز با اشاره به روند روبه كاهش متوسط بارندگي در كشور مي گويد: متوسط بارندگي در كشور 250 ميلي متر است كه اين ميزان در 10 سال اخير به 210 ميليمتر كاهش يافته كه نشان دهنده وضعيت بحراني كشور در بخش آب مي باشد .
رسول زرگر افزود: 70درصد از مجموع بارندگي ها در 30درصد كشور اتفاق مي افتد و اين يعني اينكه 70درصد كشور با خشكسالي مواجه است .
وي همچنين تصريح كرد: هر پنج تا هفت سال، دچار يك دوره خشكسالي مي شويم كه اين دوره بين سه تا پنج سال طول مي كشد، از طرف ديگر، متاسفانه تناسبي ميان ميزان بارش و زمين هاي كشاورزي در كشور ما وجود ندارد .
زرگر در عين حال تصريح كرد: شايد باورتان نشود، ما در هر 24 ساعت، ده ميليارد تومان در بخش آب هزينه مي كنيم و به طور متوسط هر سال، سه ميليارد دلار سرمايه گذاري در بخش آب داريم .
وي همچنين افزود: از 59 سد موجود، 31 سد قبل از انقلاب و 28 سد پس از انقلاب به بهره برداري رسيده و همچنين حدود 671 سد را در دست مطالعه داريم كه سي ميليارد مترمكعب آبي را كه نمي  توانيم در حال حاضر كنترل كنيم، ذخيره مي  كند .
از سوي ديگر، زرگر از طرح باروري ابرها در كشور خبر داد. به گزارش ايرنا، معاون وزير نيرو در امور آب گفته است: پس از سه سال توقف، طرح باروري ابرها مجددا از نيمه دوم امسال اجرا مي شود كه براي اجراي اين طرح، ??ميليارد ريال اعتبار پيش بيني شده  و چون اين كار در كشور سابقه دارد، امكانات نرم افزاري و سخت افزاري آن آماده  است .
در همين حال، شنيده مي شود به دليل برداشت هاي آب از سفره هاي زيرزميني، دشت هاي بسياري در كشور با بحران كم آبي يا بي آبي مواجه هستند، زيرا تناسب لازم ميان ميزان آب ورودي به سفره هاي زيرزميني و آب برداشتي از آنها وجود ندارد.
به اعتقاد كارشناسان، محدوديت منابع آبي و تمركز مراكز جمعيتي و صنعت در حاشيه منابع آبي كشور به ويژه در چند سال اخير، روند استفاده از منابع آبي را تشديد كرده و پيامدهاي فعاليت هاي آنها، اين منابع را در معرض خطر قرار داده است.
همچنين كاهش بارندگي، افزايش جمعيت و روشهاي ناكارآمد آبياري باعث شده، بهره برداري از آب هاي زيرزميني به صورت گسترده اي افزايش  يافته و حيات سفره هاي آب زيرزميني به خطر افتد.
از آنجا كه نابودي يك سفره آب زيرزميني، معضلات بزرگي چون مشكلات زيست محيطي و مهاجرت به دنبال دارد، بي توجهي به  اين موضوع مي تواند عوارض جبران ناپذيري بر جاي بگذارد. همچنين يكپارچه نبودن مديريت منابع آبي كشور، ناهماهنگي در سياستگذاري ها، ضعف هماهنگي بين دستگاه ها، فرسوده بودن لوله  هاي آب و اتلاف در بخشهاي مختلف، توجه نكردن به ملاحظات زيست محيطي در فعاليت هاي عمراني و ضعف فن آوري، از جمله چالش هاي مديريت كارآمد منابع آب كشور به حساب مي آيند كه ضرورت اقدامات هماهنگ و همسو براي استفاده بهينه از منابع آبي كشور و دست يافتن به توسعه پايدار و مناسب را اجتناب ناپذير مي نمايد.
با توجه به تنگناهاي آشكاري كه در زمينه آب در كشورمان مشاهده مي شود، ايران از امتيازات طبيعي و مزيت هاي نسبي ناهمتايي نيز برخوردار است كه در كوتاه مدت توانسته پاره اي از محدوديت هاي اقليمي را خنثي و آبي در خور براي كشاورزان به ارمغان آورد؛ارمغاني كه در صورت بكارگيري خردمندانه، مي تواند به صورتي مانا با بيشترين ارزش افزوده در خدمت ارتقاء كيفيت زندگي و مهار جريان هاي پس رونده قرارگرفته و توسعه اي پايدار به ارمغان آورد و بتواند بحران آب را در كشورمان برطرف كند.

چشم انداز
تا وقتي هزينه  510 توماني تصفيه آب، 50 تومان براي مصرف كننده آب بخورد، كمتر كسي مجبور به صرفه جويي خواهد شد، مگر اينكه فرهنگ مصرف آب در بين مردم گسترش يابد و آمارها نگراني مردم را در اين باره برانگيزند.
آمارها نشان مي دهد، با آنكه ميزان آب در دسترس بشر ثابت است، اما تقريبا هر 21 سال،  نياز به آب، دو برابر مي شود. هر چند 71 درصد سطح زمين را آب فرا گرفته، اما از اين ميزان،  فقط 2/5 درصد آن را آب شيرين تشكيل مي دهد.

در ادامه بررسي هاي فصل گذشته گمانه زني قلعه پرتغالي ها، با هدف لايه نگاري و شناسايي سايت هاي هخامنشي و سايت پيش از تاريخ و تاريخي اين مجموعه آغاز مي شود.
داوود آبيان، باستان شناس سازمان ميراث فرهنگي با بيان اين مطلب به ميراث خبر گفت: بارندگي باعث مي شود گاهي تا 15 سانتي متر خاك در دل خليج  رسوب گذاري شود و اكنون قصد داريم مناطق بالادست و كوهستاني را براي شناسايي آثار هزاره سوم پيش از ميلاد گمانه زني كنيم.

آرش نورآقايي - فضاي كاخ چهلستون، همان فضاي قصه هاي هزار و يك شب به روايت شهرزاد قصه گوست و شايد از همين روست كه آرتور دوگوبينو مي نويسد: شهري همچون اصفهان ساخته نمي شد و چنين هنرهايي شكوفا نمي گشت، اگر پادشاهان و معماران بناهاي پايتخت (منظور اصفهان) روزها و شب هاي خود را صرف شنيدن داستان هاي شگفت انگيز مربوط به فرشتگان نكرده بودند . كاخ چهلستون اصفهان يكي از كاخ هاي مهم سه گانه باقي مانده از عصر صفوي است كه هر چند در مقايسه با كاخ هاي پادشاهان پيشين عظمت كمتري داشت، اما به خاطر تزئينات بي نظيرش بسيار جذاب بود. مبارك ترين بناهاي دنيا مصرع آخر شعري است كه به حساب حروف ابجد، سال اتمام بنا را بازگو مي كند و در كتيبه اي در كاخ از زير گچ بيرون آمد. سال 1057 هجري! كاخ چهلستون شامل تالار سلطنتي، ايوان و چندين اتاق مرتبط با يكديگر است و از جمله زيبايي هاي اين كاخ، آيينه كاري ها، گچ بري ها و نقاشي هاي عالي آن است. تا قبل از اينكه ايوان كاخ چهلستون ساخته شود، تمام ايوان هاي بناها از سه طرف محصور بوده اند و فقط يك جانب آنها باز بوده است، اما در اين ايوان، سه طرف باز و يك طرف بسته است. به همين خاطر اين ايوان فضاي جديدي در معماري ايراني پديد آورد كه ارتباط بي نظيري بين بيرون و درون ساختمان ايجاد مي كرد. از جذابيت هاي ديگر اين كاخ وجود باغ و استخر روبه روي كاخ است. انعكاس بنا در آب استخر حالتي خيال انگيز به آن مي بخشد كه بايد آن را تجربه كرد.

گروه شهري - جاي تعجب و تاسف است كه انواع سموم خطرناك در اراضي كشاورزي ايران همچنان مصرف مي شود.
مدير كل دفتر محيط زيست و توسعه پايدار وزارت جهاد كشاورزي گفت: به رغم اينكه از 25سال پيش هرگونه استفاده از سموم همراه با آلاينده پايدار در كشور ممنوع شده است، اما همچنان مصرف وصدمات اين سموم دراراضي كشاورزي مشاهده مي شود. غلامرضا ميركي در گفتگو با ايرنا اضافه كرد: اين نشانه ضعف دركنترل و نظارت در واردات سموم و قاچاق آن است. اين مسئول كشاورزي با بيان اينكه 12نوع از تركيبات شيميايي آلاينده خطرناك در جهان شناسايي شده است، خاطرنشان كرد: آلاينده هاي آلي پايدار تركيبات سمي كلره هستند كه در ساليان گذشته به عنوان آفت كش در مزارع كشاورزي مورد استفاده قرار مي گرفت.
وي آلدرين، دي آلدرين، اندرين، هپتاكلر، هگزاركلروبنزن، كاردان، توكسافن، ميركس و ددت را از نوع سموم خطرناك اعلام كرد و گفت: پس از سه دهه مصرف اين سموم در اراضي كشور، از 25سال قبل استفاده از اين سموم در كشور ممنوع اعلام شد. وي تصريح كرد: به نظر مي رسد هنوز اين سموم در انبارها وجود داشته باشد و سوداگران اين نوع سموم را با نام هاي مستعار به بازار عرضه مي كنند. ميركي خاطرنشان كرد: از آنجايي كه خاك اراضي كشاورزي كشورمان ضعيف و فقير است بايد در حفظ آن تلاش كنيم.
اين مسئول زيست محيطي وزارت جهاد كشاورزي گسترش بي رويه فناوري، فقرو بي سوادي، بحران جمعيت، شورشدن منابع آبي، تغييركاربري اراضي ، تغييرات اقليمي وبحران انرژي را از عوامل بروز معضلات زيست محيطي برشمرد.
وي استفاده از آب فاضلاب تصفيه نشده براي مصارف كشاورزي را از ديگر معضلات محصولات غذايي در حاشيه شهرهاي بزرگ عنوان كرد.
ميركي گفت: اكنون انقلاب سبز دنيا با هدف تميز نگهداشتن كره زمين از سموم با تركيبات آلاينده پايدار فعال شده است و همه كشورها بايد طبق دستورالعمل آن مركز عمل كنند.