197 سال پيش، نخستين بار يك فيزيولوژيست اتريشي از لغت دمانس براي توصيف اختلال ذهني دوران پيري استفاده كرد؛ بيماري اي كه امروز بين مردم به آلزايمر معروف است. اين درحالي است كه امسال، صدمين سال كشف بيماري آلزايمر است. حتما تاكنون نام بسياري از افراد مبتلا به اين بيماري به گوشتان خورده است. رونالد ريگان(رئيس جمهور اسبق آمريكا)، چارلتون هستون( هنر پيشه)، فرانس پوشكاش( فوتباليست) و چارلز برانسون( هنر پيشه) تنها تعدادي از 25 ميليون فرد مبتلا به اين بيماري در سراسر جهان را تشكيل مي دهند.
***
دمانس، در واقع يك بيماري ناجور عصبي است كه خود را بصورت فراموشي، ضعف شناختي پيشرونده همراه با كاهش فعاليت هاي زندگي روزمره، علايم عصبي - رواني و تغييرات رفتاري نشان مي دهد. نوعي از دمانس كه در سنين پيري بوجود مي آيد و شايعترين نوع زوال عقل يا همان دمانس محسوب مي شود، به آلزايمر معروف است. نام اين بيماري مثل بسياري از بيماري هاي ديگر از نام كاشف آن گرفته شده است.
شناسنامه آلزايمر
در سال 1901 يك روانپزشك آلماني بنام دكتر الويس آلزايمر بيمار۵۱ ساله اي بنام خانم آگوست را كه به دليل اختلالات شناختي، مشكلات تكلمي، توهمات شنوايي و هذيان، در بيمارستاني در فرانكفورت بستري شده بود را مورد بررسي قرار داد. در طي يكي از اين بررسي ها دكتر آلزايمر چندين شيئ مختلف را به اين خانم نشان داد و مدتي بعد درباره آنها از او سوال كرد ولي وي نتوانست هيچ كدام از آنها را به خاطر بياورد. دكتر آلزايمر در ابتدا مشكل اين خانم را به عنوان يك اختلال فراموشي در نوشتن ثبت كرد ولي در واقع خانم آگوست، اولين فردي است كه بيماري آلزايمرش تشخيص داده شده است. چندي بعد دكتر آلزايمر به دانشكده پزشكي مونيخ رفت تا به همكاري با دكتر اميل كريپلين كه از نويسندگان معروفترين كتب پزشكي بود بپردازد. دكتر كريپلين جزو گروهي از دانشمندان بود كه عقيده داشتند پاتولوژي سيستم عصبي مي تواند با بسياري از عملكرد هاي روانپزشكي بيمار ارتباط داشته باشد.
خانم آگوست در آوريل سال 1906 درگذشت و پس از فوت وي دكتر آلزايمر به كمك دو پزشك ايتاليايي ديگر به بررسي كالبد شكافي و پاتولوژي سيستم عصبي وي پرداختند. در سوم نوامبر سال 1906 و در سي و هفتمين گردهمايي روانپزشكان آلمان، دكتر آلزايمر بيماري خانم آگوست را معرفي كرد و اظهار داشت كه پلاكهاي آميلوييدي در مغز مي توانند به عنوان علامت مشخصه اين بيماري مطرح باشند. چندي بعد كريپلين در كتاب معروفش بنام كتاب جامع براي پزشكان و دانشجويان پزشكي درباره بيماري خانم آگوست و موارد مشابهي كه ديده بود توضيح داد و افراد مبتلا را تحت عنوان مبتلايان به بيماري كشف شده توسط آلزايمر معرفي كرد. تا سال 1910 نام بيماري آلزايمر به خوبي در ميان متخصصين جا افتاده بود.
از جواني تا پيري
بيماري آلزايمر شايعترين نوع زوال عقل در پيري است. تقريبا در طول قرن بيستم، متخصصين عبارت بيماري آلزايمر را اغلب در مورد افراد 45 تا 65 ساله اي كه علايمي از زوال عقل زودرس را نشان مي دادند به كار مي بردند. در طي اين مدت، دانشمندان زوال عقل در سنين بالاتر از 65 سال و پيري را يك عارضه كم و بيش طبيعي و ناشي از افزايش سن مي دانستند و علت آن را سخت شدن شريان هاي مغزي بدليل افزايش سن ذكر مي كردند. اما دانشمندان در طي بررسي هايي كه در طول دهه 1970 و اوايل 1980 انجام دادند متوجه شدند كه علايم پاتولوژي مغزي در مبتلايان به زوال عقل پيري درست مثل قربانيان آلزايمري است كه كمتر 65 سال دارند. اين موضوع باعث شد تا دانشمندان نام بيماري آلزايمر را براي تمامي افراد مبتلا در تمام سنين مورد استفاده قرار دهند.
همه در خطرند
رفتن سن يك عامل خطر اوليه براي ابتلا به آلزايمر است. بررسي ها نشان داده اند كه در حدود 2-3 درصد از افراد بالاي 65 سال داراي نشانه هايي از ابتلا به آلزايمر هستند اما اين ميزان در افراد 85 ساله به حدود 25 تا۵۰ درصد مي رسد. در حقيقت دانشمندان متوجه شده اند كه احتمال ابتلا به بيماري آلزايمر پس از سن 65 سالگي هر 5 سال 2 برابر شده و بيماران آلزايمري بالاتر از 85 سال بيشترين ميزان افراد مبتلا به آلزايمر را شامل مي شوند.
در حال حاضر در حدود 25 ميليون نفر در سراسر جهان به آلزايمر مبتلا هستند و آمارها حاكي از آنند كه با پيرتر شدن جمعيت جوان دنيا تعداد افراد مبتلا به آلزايمر در سال 2040 به 81 ميليون نفر خواهد رسيد. در كشور آمريكا در حال حاضر 4 و نيم ميليون نفر مبتلا به آلزايمر هستند و بررسي ها نشان داده اند كه اين بيماري با هزينه بيش از 100 ميليارد دلار در سال سومين بيماري پر هزينه در آمريكا پس از سرطان و بيماري قلبي است. دانشمندان آمريكايي تخمين زده اند كه تعداد افراد مبتلا به آلزايمر در آمريكا در اواسط قرن 21 با يك افزايش 350 درصدي به حدود 14 ميليون و 300 هزار نفر خواهد رسيد. در اين كشور ميانگين هزينه مراقبت از يك فرد مبتلا به آلزايمر در طول زندگي اش در حدود 174 هزار دلار تخمين زده شده است. اين مسائل موجب شده اند تا بودجه تحقيقاتي زيادي به آلزايمر اختصاص داده شود. اين بودجه در سال 2005 در حدود 647 ميليون دلار بود.
آلزايمر را بشناسيم
چيزي كه احتمالا بيشتر از همه به عنوان علامت اوليه و مشخصه آلزايمر شنيده ايد، عبارت است از از دست رفتن حافظه كوتاه مدت كه معمولا خود را به صورت فراموشي مطالبي كه چند روز از درك آنها گذشته، نشان داده و تدريجا با پيشرفت بيماري مشخص تر مي شود. با ادامه بيماري موارد ديگري كه نشان دهنده شدت پروسه پاتولوژيك موجود هستند نظير مشكلات عقلاني، شناختي، مسائل تكلمي ، حركات مهارتي و عملكردهايي نظير تصميم گيري و برنامه ريزي كه شديدا با قسمتهاي پيشاني و گيجگاهي مغزي در ارتباطند تحت تاثير قرار مي گيرند.
در مراحل پيشرفته تر، تحليل رفتن عضلات و كاهش توانايي هاي حركت موجب خانه نشيني بيمار و ناتواني در انجام اموري نظير غذا خوردن و حتي بي اختياري ادرار و مدفوع مي شود. البته موارد فوق در صورتي ديده مي شوند كه مرگ بدليل برخي عوارض نظير حمله قلبي يا ذات الريه روي نداده باشد.
عوامل خطر
متخصصان برخي عوامل كاهش دهنده خطر ابتلا به آلزايمر را اين طور فهرست مي كنند:
۱ فعاليت هاي فكري يا ذهني نظير بازي شطرنج يا حل كردن جدول
2 ورزش كردن و انجام فعاليت هاي بدني
۳ پرداختن به فعاليت هاي اجتماعي معمولي
۴ يك رژيم غذايي سالم كه حاوي چربي هاي اشباع شده اندكي بوده و در آن ويتامين هاي B، اسيدهاي چرب امگا 3، ميوه و سبزي وجود داشته باشند.
۵ در صورت كلسترول خوني بالا، استفاده از داروهاي كاهش دهنده كلسترول زير نظر پزشك
۶ مصرف معمولي داروهايي نظير ايبوپروفن يا آسپرين احتمال ابتلا به دمانس را كاهش مي دهند ولي برخي دانشمندان معتقدند كه خطرات ديگر اين داروها بيش از مزاياي آنها بوده و بنابراين به عنوان يك روش پيشگيري كننده توصيه نمي شوند.اما عواملي هم هستند كه افزايش دهنده خطر ابتلا به آلزايمر محسوب مي شوند. طبيعتا بالا رفتن سن، اولين عامل خطر است؛ اما عواملي مثل صدمات وارده به سر، سيگار، ديابت، فشار خون بالا يا افزايش كلسترول خون و همين طور مواجهه مكرر با برخي از فلزات سبك نظير آلومينيم يا مس به عنوان عوامل خطر محسوب مي شوند.
از تشخيص تا درمان
تشخيص بيماري آلزايمر عمدتا بر اساس تاريخچه مشاهدات باليني تست هاي حافظه و بررسي عملكرد فكري و ذهني بيمار در طي چند هفته يا چند ماه انجام مي پذيرد. ممكن است به منظور رد برخي تشخيص هاي ديگر تست هاي خوني و يا برخي از تكنيك هاي تصويربرداري ضرورت پيدا كنند. در حال حاضر متخصصين خبره اي كه در بررسي اختلالات حافظه تخصص دارند مي توانند بيماري آلزايمر را با دقت 85تا۹۰ درصد تشخيص دهند .اگرچه در حال حاضر درمان قطعي براي آلزايمر وجود ندارد، اما دانشمندان، برخي داروها و مداخلات رواني - اجتماعي و يا شناختي - رفتاري و همين طور برخي روش هاي توانبخشي را در مبتلايان به آلزايمر توصيه مي كنند. محققان همچنان در تلاش براي پيدا كردن راهي براي درمان و كنترل بهتر اين اختلال هستند؛ شايد 100 سال ديگر مقاله اي خوانديد كه در ابتداي آن نوشته شده بود: امسال صدمين سالگرد كشف درمان آلزايمر است. 100 سال پيش، در چنين روزي...

حرف درماني بهتر از دارو
گروه سلامت - شايد سالمندان بيشتر از هر دوا و كمكي، به محبت احتياج داشته باشند و چند كلمه حرف و صحبت. تحقيقات نشان داده است كه افسردگي پدر و مادربزرگ ها با مشاوره بهتر درمان مي شود تا با دارو و درمانهاي طبي. در اين مطالعه از نتايج به دست آمده در 8 گروه از بيماران استفاده شد كه با داروهاي معمول تحت درمان بودند. اين نتايج با چند گروه جديد با درمان هاي غير دارويي مقايسه شدند. بهترين پاسخ به درمان در افرادي ديده شد كه در آنها مشاوره، روان درماني و به طور كلي روش هاي غير دارويي استفاده شده بود، اما در همين گروه نيز بيماراني كه خود فعالانه در درمانشان شركت كرده بودند، بهتر و كامل تر پاسخ گرفتند.
البته تعداد مطالعاتي كه بتواند به طور قطعي توصيه كند كه مي توان مشاوره و شناخت درماني را كاملاً جايگزين دارو كرد، زياد نيست؛ اما چنين پژوهش هايي نشان مي دهد كه نبايد از تأثير اين روش ها غافل ماند؛ به خصوص آن كه بيشتر سالمندان به خاطر ابتلا به بيماري هاي مزمن ديگر، نيازمند مصرف داروهاي ديگر هستند، طوري كه تعداد زياد داروها ممكن است براي آنها چندان خوشايند و آسان نباشد.
نتايج اين كار تحقيقاتي در نشريه نوامبر سلامت روان به چاپ رسيده و خبرگزاري رويترز آن را گزارش كرده است.
شبها هفت ساعت بخواب
پژوهشگران ژاپني مي گويند حدود هفت ساعت خواب شبانه، براي رفع خستگي بدني و رواني انسان از نان شبانه هم واجب تر است.
روزنامه ماينيچي روز چهارشنبه مي نويسد پژوهشگران دانشگاه نيهون ژاپن پس از بررسي زندگي روزانه 25هزار زن و مرد بالاي 20 سال متوجه شدند احتمال بروز احساس خستگي رواني در افرادي كه بين هفت تا هشت ساعت خواب شبانه دارند، با 9.47 درصد در پايين ترين رده قرار دارد. كساني كه زير پنج ساعت خواب شبانه دارند، 9.47درصد و افرادي كه بيش از 10 ساعت مي خوابند، 2.50 درصد به اين مشكل دچار مي شوند؛ ضمن اين كه خواب شبانه كافي براي مبارزه با خستگي رواني در طول روز هم لازم است.
پيش از اين نتايج تحقيقات پژوهشگران دانشگاه ناگويا نيز نشان داده بود كه هفت ساعت خواب در شبانه روز به طولاني شدن عمر افراد كمك مي كند. به اين ترتيب خوابيدن فقط كار تنبل ها نيست، بلكه همه كساني كه مي خواهند در طول روز شاداب باشند و تمركز لازم را براي انجام كارهايشان داشته باشند، هم خوب است به خوابشان توجه بيشتري داشته باشند.

گروه سلامت - بچه هايي كه عادت به نشستن پاي گيم دارند، مثل اين كه يك جور ديگري به دنيا نگاه مي كنند و جور ديگري هم رفتار مي كنند. اين را مطالعه  اي مي گويد كه خبرگزاري رويترز نتايج آن را منتشر كرده است. در اين مطالعه پژوهشگران راديولوژيست دانشگاه ايندياناي آمريكا، 44 نوجوان 13 تا 17 ساله را كه تاكنون سابقه اين نوع بازي ها را نداشتند، انتخاب كردند. بعد از يك دوره كه در آن هركدام از بچه ها حداقل 30 دقيقه بازي كرده بودند، اين نوجوانان را بررسي كردند. يك گروه با بازي هاي معمولي سرگرم شدند و به گروه ديگر بازي هاي رزمي و بكش بكش داده شد. براي بررسي تغييرات شناختي و رفتاري بچه ها از نوعي ام.آر.آي استفاده كردند كه مي تواند تغييرات بسيار كوچك در سوخت و ساز سلول هاي مغزي را بسنجد، تا بتواند تغييرات عملكردشان را اندازه گيري كند. نتايج نشان داد در هر دو گروه تغييراتي در سيستم عصبي به وجود مي آيد، اما اين تغييرات در گروهي كه بازي هاي خشن كرده بودند، شديدتر بوده است. بررسي مغز آنها نشان مي داد ناحيه آميگدال ، كه مسئول بروز واكنش هاي هيجاني است، فعال تر شده و در مقابل ناحيه پره فرونتال مغز كه در تمركز، قضاوت و كنترل فردي انسان دخالت دارد، فعاليت كمتري پيدا كرده است. بررسي رفتارهاي اين كودكان بعد از بازي نيز تأييد كننده همين روند تغييرات در كوتاه مدت بود. آنها تحريك پذيرتر و حواس پرت تر شده بودند و تمركزشان كم شده بود.
ويروس آنفلوآنزا در بركه هاي يخ زده هم زنده مي ماند
از اين ويروس آنفلوآنزا هرچه بگوييد برمي آيد. تحقيقات نشان مي دهد اين ويروس موذي تا دهها سال و حتي بيشتر در آب هاي يخ زده بركه ها زنده مي ماند و قابليت انتقال دارد. محققان دانشگاه اوهايو اعلام كردند RA اين ويروس را توانسته اند از آب هاي يخ زده درياچه هاي سيبري استخراج كنند.
خبرگزاري رويترز گزارش مي كند اهميت اين يافته آن است كه اين بركه ها در مسيرهاي اصلي كوچ پرندگان مهاجر محسوب مي شود و اين گونه مخازن مخفي مي تواند نقاط شروعي براي يك اپيدمي تازه باشد كه به سراسر دنيا گسترش پيدا مي كند. به اين ترتيب كه اين پرندگان در طي رفت و آمد خود در اين مسيرها از آب اين بركه ها استفاده مي كنند و بعد از طريق ترشحات تنفسي شان آن را به ساير جانوران و نيز انسان ها انتقال مي دهند. نتايج اين مطالعه در آخرين شماره نشريه ويرولوژي آمريكا چاپ شده است.