ليلا خاكسار
نشست علمي كاربردي روش هاي ترويج مهارت هاي زندگي با شركت ائمه جمعه سراسر كشور در پايان آذر ماه سال جاري در مدرسه دارالشفاء قم برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمين تقوي، رئيس سياست گذاري ائمه جمعه كشور در اين نشست ضمن اشاره به فضاسازي مناسب با اهداف پيش بيني شده گفت: در دنياي كنوني مهارت هاي زندگي با عناوين مختلف در مراكز علمي مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد. انسان آفريده شده است براي اينكه به كمال مطلوب نزد آفريننده برسد و آفريننده انسان همه ابزارها را براي رشد و تعالي او آماده كرده است .اما آنچه اهميت دارد انتخاب راه و روش درست براي رسيدن به اين مقصد نهايي است.
وي با طرح اين پرسش كه زندگي چيست و انسان چه تفسيري از آن دارد؟ادامه داد، همه انسان ها به دنبال خوب زندگي كردن هستند. انسان چون آزاده است و قدرت انتخاب دارد زمينه رشد براي او فراهم است. همه پيشرفت هايي كه مشاهده مي كنيم، مرهون همين خصيصه انساني است كه فرشتگان و حيوانات فاقد آن هستند. اما سؤال اينجاست كه چرا برخي روش بهتر را انتخاب
مي كنند و برخي ديگر نمي توانند ؟
سخنران اين نشست ادامه داد: عواملي در انتخاب درست ، نقش دارند كه انسان بايد اين عوامل را بشناسند و در راستاي آن گام بردارد. اين در حالي است كه دشمن امروز وقت بسياري صرف فضاسازي و طراحي صحنه هاي اجتماعي كرده تا افراد در انتخاب هاي خود تحت تأثير اين عوامل باشند.
حجت الاسلام والمسلمين تقوي در پايان سخنان خود با تأكيد بر ضرورت استفاده صحيح از روش ها و مهارت هاي لازم تصريح كرد: اگر مي خوانيم  ان الصلاه تنهي عن الفحشاء و المنكر و با وجود نماز خواندن تنهي عن الفحشاء در آن نيست، اشكال در روش ها است و بايد آن را اصلاح كرد و تا وقتي كه روش ها اصلاح نشود. فايده اي بر كارها مترتب نمي شود.
بايد مهارت بهره گيري از نماز را در جهت سالم سازي جامعه داشته باشيم و آن را عملي كنيم، تا نماز تأثير مثبت خود را به درستي ايفا كند.
زندگي كردن با مردم
معاون آموزش حوزه علميه قم نيز در اين نشست با بيان اينكه اسلام در برنامه هاي خود از هيچ امري غفلت نكرده و هرآنچه كه براي سعادت انسان لازم بوده بيان كرده است، گفت: آن چه بر عهده ماست، نحوه انتقال اين مفاهيم عميق و گسترده اسلامي به مخاطب است، كه از كجا شروع كنيم و با چه روشي با او سخن بگوييم؟
حجت الاسلام  والمسلمين بهجت پور يادآور شد: ما نبايد اسلام را هم چون داروخانه اي بدانيم كه به شخص مريض بگويد براي مرض شما مثلاً هشت دارو وجود دارد بلكه بايد با استفاده از داروي مناسب او را درمان كرد و اين يعني روش كشف راه براي انتقال مفاهيم.
وي عمل به تعاليم قرآن مجيد را تنها راه نجات ملت ها عنوان كرد و افزود: خداوند براي تحول عظيم در جامعه قرآن را به تدريج نازل كرد، و تبيين اين كتاب مقدس و عمل به دستورات آن كه سرافرازي را به دنبال خواهد داشت وظيفه ماست.
معاون آموزش حوزه علميه قم خاطر نشان كرد: زبان قرآن ، زبان تربيت، زندگي با مردم و زبان دغدغه هاي ملت ها است، لذا امام جمعه اي موفق است كه مانند قرآن با مردم زندگي كند و در كنار حوادث زندگي مردم باشد. همان طور كه اهل بيت عليهم السلام، كه اين روش سرلوحه زندگي آنها بوده است ، موفق ترين انسانها بوده اند.
وي ادامه داد: در  زندگي پربار ائمه اطهار عليهم السلام ، ميزان انتقال مفاهيم در تبليغ چهره به چهره بيش از سخنراني رسمي بوده است، و اين نكته بسيار مهمي است كه همه ما بايد به آن توجه ويژه داشته باشيم. هنر يك مدبر قرآن ، شناخت نيازها و ظرفيت ها و استفاده صحيح از مطالب قرآن كريم است.
وي در بخش ديگري از سخنان خود به مسأله ربوبيت الهي اشاره كرد و گفت: اگر مسأله ربوبيت الهي به خوبي تبيين و حل شود، فرصت براي انجام بسياري از كارها مهيا مي شود. شناخت مقام ربوبي پروردگار متعال و ترس از آن مقام آماده سازي و شناخت ظرفيت ها از جمله عوامل بسيار مؤثر در هدايت انسان ها مي باشد.
وي در پايان با تأكيد بر اين كه راه قرآن، بهترين راه و روش زندگي و سعادت بشر است ، يادآور شد: ما از اين كه از حقيقت قرآن كريم دور هستيم، بايد اظهار تأسف كنيم، ولي بدانيم كه تنها راه رستگاري عمل به قرآن كريم و تعاليم آسماني آن است.
حجت الاسلام والمسلمين كرمي هم در اين نشست طي سخناني اظهار داشت: در مورد كار با جوانان، دو بحث وجود دارد، بحث قالبي و محتوايي ، دربحث قالبي مدير يا شخصي از فعالان فرهنگي شهر شناسايي مي شود تا مسائل ريز جوانان را از نظر قالبي انجام دهد و علت اين كه قالبي گفته مي شود ، اين است كه معمولاً جوان به دو نفر روي خوش نشان مي دهد ، اول كسي كه متناسب با نيازهاي او سخن بگويد و دوم كسي كه بتواند با او ارتباطي داشته باشد.
بنابراين يكي از بحث هاي قالبي شناسايي افراد فعال شهر مثل طلاب يا فرهنگيان ، جهت كار با جوانان است كه اين نفرات بايد به صورت تك تك توجيه شوند.
اقدام بعدي تشكيل گروه جوانان صنفي در هر هفته است يعني جوانان آن شهر، اعم از دانش آموزان ، دانشگاهيان ، شاغلين در كارخانه ها و مغازه ها توسط همان شخصي كه مي تواند با آنان ارتباط برقرار كند ، جمع شده و با نام و صنف خودشان به نماز جمعه جذب شوند.
سومين بحث قالبي براي جوانان اين است كه كار توليدي گروه هاي مختلف اعم از قاريان و حافظان قرآن جنبه ديني و فرهنگ معارفي پيدا مي كند.
چهارم اين كه هر هفته جلسه اي با عنوان پرسش و پاسخ يا مشاوره، در قالب ديدار هفتگي با جوانان برگزار شود.
وي در ادامه مي افزايد: در روانشناسي بحثي وجود دارد كه اگر بخواهي افراد را بالا ببري، چند پله وجود دارد. يكي از آنها تأمين نيازهاي بنيادين افراد است ، كه اگر نياز فرد تأمين شود، نسبت به زندگي امنيت خاطر پيدا مي كند و اگر عشق و تعلق پيدا كرد، به كسي كه به او چنين كمكي كرده است، عشق و تعلق خاطر پيدا مي كند و اگر عشق و تعلق خاطر پيدا كرد،عزت نفس پيدا مي كند.
يعني فقط كسي كه نياز او را تأمين كند را به ذهن خود راه مي دهد. لذا مي بينيم كه بعضي از جوان ها ما را به ذهنشان راه نمي دهند. بايد آن حصار را بشكنيم و وارد ميدان شويم تا با آنها ارتباط برقرار كنيم. بعد با ما آشنا شوند و در نهايت اگر عزت نفس آمد، حصاري دورش مي آيد كه مي شود خودشكوفايي به اين معنا كه از فكرو فطرت خودش درست استفاده كند.
حجت الاسلام والمسلمين كرمي يادآور شد: در كار با جوان بايد پنج جنبه را مورد توجه قرار داد: جنبه هاي عقلاني، عاطفي ، اجتماعي، ديني و جسماني يعني اگر مي خواهيم نور قرآن را در وجود او منور كنيم. اگر به مسائل عاطفي او بي توجه باشيم ، قرآن را در ذهن او خراب مي كنيم . به همين دليل مي گويند براي هر كاري چهار عامل لازم است: رغبت، دقت، يادگيري و معرفت. حضرت علي عليه السلام 9 راهكار را براي دوستي با جوانان بيان مي كنند، خوش بيني، خيرخواهي، خوش زباني، فروتني، بخشش خطاهاي آنان، وفاداري به قولي كه به آنان داده مي شود، انصاف و راستگويي.
وي خاطرنشان كرد: جوان سه چيز را دوست دارد: مقبوليت، محبوبيت و موفقيت. جوان براساس اميد ،انرژي و ابتكاري كه دارد ، نمي خواهد در حوزه كاري خود با مشكل مواجه شود. لذا دوست دارد هميشه موفق باشد. از طرفي بر اساس تحقيقي كه روانشناسان و جامعه شناسان ارائه داده اند ، تمام ناهنجاري ها، ريشه در يك ناكامي دارد. جوان هرچه احساس كند موفقيت به دست مي آورد و اين خلاء پر مي شود، آنجا مي رود. در اين جاست كه يك امام جمعه بايد با شناسايي مديري موفق سعي در جمع كردن جوانان داشته باشد و به صورت چرخشي با جوانان ديدار كند. در اين صورت چون با امام جمعه ديدار داشته اند، احساس مقبوليت مي كنند كه در نهايت منجر به موفقيت مي شود.
كرمي همچنين در ادامه مي گويد: حضرت اميرالمومنين علي عليه السلام مي فرمايند، براي نفوذ در جوانان چند راه وجود دارد ،يكي از اين راه ها تكريم است، كه اگر مورد تكريم قرار گرفتند اعتماد مي كنند و اگر اعتماد پيدا كردند و به شما علاقه مند شدند با شما همفكر مي شوند و اگر همفكر شدند، با شما هم راي مي شوند.
روش هاي محكوم به شكست نيز يكي دلخوشي دادن بي جا است كه مثلا اگر فلان كار را انجام دهي ، اهل بهشت مي شوي ، با كنايه زدن ، فرمان دادن و درلفافه سخن گفتن است.
درگير مديريت زمان
حجت الاسلام والمسلمين ايراندوست نيز در اين نشست به موضوع مديريت زمان پرداخت و گفت: اين كه مديريت زمان به معناي صرفه جويي در زمان به تنهايي نيست ، بلكه به معناي استفاده صحيح از زمان است و در خصوص
را ه هاي ادراك زمان بحث هاي زيادي وجود دارد. حركت خورشيد و ماه يك دوره مبناي زمان و زمان سنجي بود، حركت مواد سيال مثل آب يكي از ابزارهاي سنجش وقت براي بشر بود و اذان نيز يكي از شيوه هاي زمان سنجي بوده است.
مديريت زمان در واقع همان مديريت بر خويشتن است يعني ارائه برنامه ها و طرح هايي جهت جلوگيري از اتلاف وقت و هدف گذاري تعيين اولويت و رعايت اولويت ها به منظور استفاده صحيح از وقت است.
وي در ادامه گفت: دلايل عدم استفاده از مديريت زمان عبارتند از:1- عدم اطلاع، چون بي اطلاع هستند،  زمان را ارزانترين در نظر گرفته و هدر مي دهند.2- سستي و تنبلي 3- بي هدفي و بي انگيزه بودن در مسير كار 4- عادت، كه شهيد مطهري عادت را دو نوع مي داند، فعلي و انفعالي كه عادت فعلي مورد تاييد اسلام است.
اما راه استفاده از زمان تعيين اولويت براي كارهاي زياد، حذف برخي فعاليت ها از زندگي كاهش استرس، حذف مزاحمت ها ، ايجاد وقت براي كارهاي مفيد، توانايي مديريت جلسات، تسلط بر مكاتبات اداري، مهار كردن تماس هاي تلفني ، اصول علمي مديريت زمان، ثبت و تحليل زمان هاي مصرفي و در نهايت ايجاد جدول زمان بندي براي كارها.
انتشار هزار عنوان كتاب قرآني
دكتر بيستوني هم در اين نشست با ايراد سخناني به نتايج برخي تحقيقات كتابخانه اي و ميداني درباره كتب تفسير پرداخت و گفت: ما ده هزار كتب تفسير از صدر اسلام تاكنون داريم كه روش همه آنها بررسي گروهي آيات است. مثلا چند آيه را طرح كرده و بعد تك تك آيات را بررسي و اقوال مختلف تفسيري را رد يا قبول مي كنند.
تقريباً همه تفاسير فارسي فاقد اعراب هستند و لذا خواننده يا آن را غلط مي خواند و يا متن عربي را نمي خواند. وي در همين زمينه افزود: انشاء و ادبيات متون تفسيرها به جزء تفسير نمونه مربوط به نسل هاي قبلي است و براي عموم مردم به ويژه جوانان قابل فهم نيست و بيشتر به درد كساني كه تخصص آنها در زمينه علوم قرآني است مي  خورد.
دكتر بيستوني به نتيجه تحقيق ميداني كه در برخي مدارس و مناطق مذهبي انجام شده اشاره و تصريح كرد: طبق اين تحقيق نود وپنج درصد دانش آموزان دبيرستان روخواني قرآن را بلد نيستند و از 509 نفر فقط سي وشش نفر توانستند قرآن را درست بخوانند و از 170 دختر دبيرستاني فقط پنج نفر روخواني صحيح قرآن را بلد بودند  . اين خروجي چهارده سال آموزش قرآن در سيستم آموزشي است . لذا به اين نتيجه رسيديم كه با استفاده از قرآن سيره معصومين و توصيه هاي رهبري و مرجع و متخصصين علوم قرآني روش انس با قرآن را ابداع كنيم.
وي همچنين مباني ابداع روش انس با قرآن را تشريح و خاطر نشان كرد : قرآن كريم در آيات متعددي تصريح مي كند كه كتابي است براي همه مردم و شفاست .
قرآن مثل داروخانه است و بنا نيست هر دارويي را هر بيماري مصرف كند . به همين دليل نيز بايد مثل ديگر كتاب ها مخاطب شناسي شده و به صورت موضوعي تفسير شود. لزومي ندارد ما همه آيات را براي هر مخاطبي تفسير كنيم و به همين دليل ما در روش انس با قرآن سه گروه كودك، نوجوان و جوان را در نظر گرفتيم.

ايسنا: براساس نتايج مقاله اي كه در سومين جشنواره آسيايي بهداشت خانواده ارائه شد، گروه سني 27 تا 36 سال بيشتر در معرض رفتارهاي پرخطر چون سوانح و حوادث، خشونت، رفتارهاي جنسي غيرايمن، مصرف دخانيات و سوء مصرف مواد مخدر هستند.
رمضان  خاني روانپزشك و استاد دانشگاه با بيان اين مطلب و درباره رفتارهاي پرخطر گفت: امروزه در جامعه، ما نگران شيوع بيماري هاي قابل انتقال به   وسيله روابط جنسي هستيم؛ چرا كه در گذشته معتادان تزريقي در رأس هرم مبتلايان به ايدز بودند اما اين هرم به  سمت رفتارهاي جنسي در حال تغيير است.
اين استاد دانشگاه كه مقاله اي را با عنوان پيشگيري از رفتارهاي پرخطر در سومين جشنواره آسيايي بهداشت خانواده ارائه نموده، در ادامه اظهار داشت: مطالعات نشان مي دهد 27 تا 36 سالگي بيشترين گروه سني در معرض رفتارهاي پر خطر چون مصرف دخانيات و سوءمصرف مواد مخدر هستند؛ به طوري كه متأسفانه سن گرايش به اين مواد در كشور كاهش يافته و زنگ خطري براي افزايش آسيب  هاي اجتماعي و به تبع آن بيماري هاي ناشي از اين رفتارهاست. وي در پايان خاطرنشان كرد: با شناسايي موقعيت و گروه هاي پرخطر و برنامه ريزي در جهت آموزش و مشاركت افراد در اطلاع رساني مي توان كودكان و نوجوانان و جوانان را درمقابله صحيح با رفتارهاي پرخطر توانمند كرد.

سيد عليرضا شفيعي مطهر
يك حكومت مردمي، بدون اطلاعات مردمي و وسايل به دست آوردن آن، يا تراژدي است، يا كمدي، و يا هر دوي آنها
جيمز مديسون
حق دسترسي مردم به اطلاعات براي نخستين بار در قرن 18 در اسكانديناوي مورد استفاده قرار گرفت و امروز يكي از معيارهاي اصلي سنجش آزادي، دموكراسي و توسعه انساني در كشورهاي جهان محسوب مي شود. اين حق در بسياري از كشورهاي پيشرفته و توسعه يافته به صورت قانون به تصويب مراجع مربوطه رسيده و حكومت ها امانتدار شهروندان هستند و موظف اند هر لحظه كه مردم بخواهند، آن را در اختيار آنان قرار دهند. هم اكنون در 50 كشور جهان، حق دسترسي شهروندان به اطلاعات به صورت قانون مصوب، تدوين شده و در حال اجراست و پيش بيني مي شود در آينده اي نه چندان دور به صورت ارزشي جهان شمول، مقبوليت عمومي بيابد.
محققان آمريكايي براساس يك مطالعه جديد تخمين مي زنند كه سالانه به طور ميانگين به ازاي هر انسان ساكن در كره زمين 800 مگابايت اطلاعات در جهان توليد مي شود (500 M.B معادل 25000 صفحه A4 مي باشد). اطلاعات ذخيره شده روي كاغذ، فيلم، ديسك هاي نوري و ديسك هاي مغناطيسي از سال 1999 تا 2004 دو برابر شده است. حجم اطلاعات توليدي هر سال در مقايسه با سال پيش به ميزان 30 درصد افزايش يافته است. (فصلنامه فرهنگ مشاركت، شماره 37 و 38، سال 82).
در عصري كه آن را عصر اطلاعات ناميده اند، حجم عظيم اطلاعات هر راه و روزني كه مي يابد، سيلاب  وار جاري مي شود.  رسانه هاي ديداري- شنيداري، نوشتاري نوين، عرصه عرضه و ارائه اين حجم عظيم است. رسانه ها،  امتداد ذهن و انديشه انسان ها هستند. اثربخشي شگرف و تحول آفريني ژرف رسانه ها، متوليان اطلاع رساني، از جمله توليد كنندگان كالاهاي فرهنگي، صنعت، گردشگري، اقتصادي را بر آن داشته تا از اين امكان اثرگذار سود جويند. نوآوري چونان خوني تازه در رگ هاي روزگار جاري مي شود و جوامع بشري را حيات مي بخشد. اگر در جامعه اي، نوآوري با مقاومت روبه رو شود، آهنگ توسعه صفر مي شود. بهره گيري از پديده هاي نو در عرصه  رسانه اي نياز روز و ضرورت زمان است. فعالان عرصه تبليغات نيز خود را محق مي دانند تا در حوزه فعاليت خود از اين موهبت مدرن بهره جويند. نوآوري از يك سو و مقاله هنر از سوي ديگر دو عامل شتاب دهنده و اثر بخش در دنياي تبليغات است. هنر شكوهمند ترين كلام براي بيان احساس بشري است. به قول نيچه : اگر هنر نبود زير بار حقيقت در هم مي شكستيم . در اين بخش، سوداگراني موفق ترند كه اين دو عامل را بهتر و بيشتر به كار گيرند، اما نكته اي كه در اين عرصه كمرنگ و منفي است، ارزش گزاري محتواي پيام هاي اصلي تبليغي است.
در جامعه ما اين بخش متولي ندارد. عدم ارزش گزاري در عرصه تبليغات، دغدغه اصلي هر ارزشمدار كمال گر است. اخيراً در يكي از روزنامه هاي صبح مقاله اي با عنوان تبليغات منفي اين دغدغه بحق را در يك پيام تبليغاتي به سواحل تركيه سفر كنيد پي مي گيرد و فساد مشهود در آن سواحل نه چندان زيبا را به نقد مي كشد. ما در اينجا درصدد نقد يا نفي يا پاسخگويي آن مقاله نيستيم، كه در بسياري از موارد خود را با دغدغه ايشان سهيم مي دانيم. اما تذكر چند نكته را از باب و ذكر فان الذكري تنفع المؤمنين (ذاريات 55) به عرصه داوري پژوهشگران عرضه مي داريم:
۱ - ارزش گزاري و جهت دهي محتواي پيام هاي بازرگاني در همه رسانه ها، از جمله بيلبوردها دغدغه مشترك همه ماست. همه رسانه هاي پرنفوذ از جمله رسانه ملي كه با صرف هزينه هاي بسيار سنگين، صدها آيتم و هزاران ساعت برنامه ارشادي و اطلاع رساني در باب تنوير افكار عمومي و افزايش آگاهي مخاطبان تهيه و پخش مي كنند، اما در كنار آن و در لابه لاي برنامه هاي آگاهي بخش، صدها آگهي بازرگاني پخش مي كنند كه گاه نافي و خنثي كننده پيام  هاي مفيد بهداشتي خود آنهاست. مانند تبليغ چيپس و پفك و بخاري هاي بدون دودكش در كنار پيام هاي بهداشتي مبني بر زيان آور بودن آنها براي سلامت و بهداشت انسان، يا صدها تبليغ خريد و فروش وام بانكي با وجود تصريح بانك ها مبني بر غيرقانوني بودن آنها.
۲ - ما نيز چون نويسنده محترم آن مقاله بر اين باوريم كه هر نوآوري به صرف نوآوري نمي تواند عامل ارزش باشد، اما اينگونه نيز مي انديشم كه مدرنيزاسيون (مدرن شدن ابزار) بايد با مدرنيته (نوانديشي) همراه و هماهنگ باشد. در دنياي امروز، نمي توان از آخرين و جديد ترين ابزارها و وسايل مدرن بهره جست، اما در انديشه و تفكر در قرون وسطي سير كرد.
۳ - نويسنده محترم مقاله، محتواي يك پيام تبليغ بازرگاني مبني بر سفر به سواحل يك كشور را مورد نقد و بحث قرار داده، نفس اين پيام را از مصاديق تهاجم فرهنگي دانسته است. در اينجا چند سؤال مقدر ذهن نقاد و طبع وقاد انسان را به چالش فرا مي خواند:
الف- قرآن كريم حداقل در 14 مورد با لفظ اولم يسيروا... افلم يسيروا في الارض... و سيروا في الارض فانظروا... انسان ها را به گردش و جهانگردي
فرا مي خواند.بنظر مي رسد خداوند در اين فراخواني قيد و بندي مبني بر چگونگي محل سير و مقصد جهانگردي مشخص نفرموده است و مسئله سير در زمين علي الاطلاق مورد تأكيد قرار گرفته است.
ب- امروزه صنعت جهانگردي و توريسم از بالاترين منابع درآمدي كشورهاي توريستي است. همين كشور مورد اشاره سالانه حدود نيمي از درآمد نفت ما را از محل توريسم كسب مي كند؛ در حالي كه جاذبه هاي توريستي آن بيش از كشور ما نيست. كشور ما يكي از ده كشور توريستي جهان است و بالقوه مي توانيم بيش از نيمي از درآمد نفت را از محل جهانگردي به دست آوريم (حدود سالي 20 ميليارد دلار) ما نيز چون نويسنده محترم متأسفيم كه چرا متوليان فرهنگي و گردشگري ما در اين زمينه سرمايه گذاري و تبليغ لازم را معمول نمي فرمايند.
ج- متولي اين بيلبوردهاي تبليغاتي كيست؟ و چه نهادي مسئوليت نظارت بر اين پيام ها را برعهده دارد؟ و گزارش فعاليتهاي آنان كي و كجا به مردم عرضه مي شود؟ به هر صورت، مردم حق دارند بپرسند عوارض و ماليات هايي كه مي پردازند چگونه و در چه راه هايي هزينه مي گردد.بنابه بررسي اين نگارنده، سازمان زيباسازي شهرداري تهران عهده  دار اين مسئوليت است. شهروندان قدرشناس تهراني ذيحق هستند كه بدانند عوارض پرداختي آنان به شهرداري در كجا و چگونه هزينه مي شود. بنابراين شايسته است سازمان زيباسازي گزارشي مفصل از فعاليت هاي فرهنگي در حوزه مسئوليت خود را در مطبوعات كشور منتشر كند، تا شهروندان عزيز با رغبت بيشتر وظايف همكاري و مشاركت خود را با خدمتگزاران خود در شهرداري پذيرا گردند.

۱ - كيهان: 16/10/85
۲ - روزنامه جمهوريت چاپ آنكارا نوشت: تركيه با رشد 21 درصد، صنعت جهانگردي خود رده هشتم جهان را كسب كرده است. ارزش افزوده بخش جهانگردي تركيه نقطه عطفي براي اقتصاد اين كشور است. تركيه در سال گذشته، شمار توريست هاي خارجي خود را از 14 ميليون به 17 ميليون نفر افزايش داده و عنوان كشور سريع الرشد مديترانه را ازآن خود ساخته است. تركيه در نظر دارد در سال 2010 شمار توريست هاي خود را به  ۳۰ ميليون نفر و درآمد آن را به 30 ميليارد دلار افزايش دهد (شرق، 15/12/83).

اعداد 1 تا 9 را در هر يك از سطرها و ستون ها و مربع هاي كوچك 3 در 3 طوري قرار دهيد كه فقط يك بار نوشته شود. پاسخ جدول را فردا در روزنامه ملاحظه خواهيد كرد.