|
مادران باردار زير 35 سال هم بهتر است آزمايش غربالگري داون انجام دهند
جستجوي نشاني از نشانگان داون
آذين محبي نژاد
|
|
|
پزشكان براي خانم هاي باردار پيشنهاد جديدي دارند: آنها پيشنهاد مي كنند خانم هاي باردار در هر سني كه هستند، كمتر يا بيشتر از 35 سال، مورد غربالگري براي نشانگان داون قرار گيرند. اين درحالي است كه پيش از اين، سن بالاي 35 سال مادر، به عنوان مهم ترين عامل خطر تولد نوزاد مبتلا به نشانگان داون (همان كه عوام به آن مونگوليسم مي گويند) مطرح بود. كالج پزشكان آمريكايي متخصص بيماري هاي زنان و زايمان، اعلام كرده است كه بايد امكان آزمايش زودرس براي كشف نشانگان داون به همه زنان باردار داده شود و اين موضوع نبايد منحصر به زنان بالاي 35 سال باشد. دليل اصلي پژوهشگران براي اين پيشنهاد آن است كه امروزه روش هاي تشخيصي آسان تري وجود دارند كه براي مادران قابل تحمل تر از روش قديمي آمنيوسنتز هستند و برخي از آنها مي توانند احتمال وجود نشانگان داون و نواقص مادرزادي ديگر را در سه ماهه اول بارداري تعيين كنند.
خطر، يك شبه كم نمي شود
پزشكان اغلب از زناني كه سن بالاي 35 سال دارند مي خواهند تا آزمايش غربالگري نشانگان داون را انجام دهند، اما دكتر جيمز گلدبرگ، از كالج پزشكان آمريكايي بيماري هاي زنان و زايمان در اين مورد مي گويد: درست است كه خطر بروز نشانگان داون با افزايش سن مادر بيشتر مي شود ولي اين بدان معنا نيست كه در سن 35 سالگي ناگهان يك اتفاق جادويي مي افتد. در حقيقت اين احتمال به آرامي افزايش مي يابد، به طوري كه احتمال تولد كودكي با نشانگان داون از يك در 1200 در مادران 25 ساله، به يك در 300 در مادران 35 ساله مي رسد.
همچنين، چون زنان جوان تر، فرزندان بيشتري به دنيا مي آورند، اغلب كودكان مبتلا به سندرم داون در جوامع، از مادران زير 35 سال متولد مي شوند. دكتر گلدبرگ در ادامه مي گويد: ما مرز 35 سالگي را از برنامه هاي غربالگري حذف كرده ايم، چرا كه هم اكنون روش هاي بهتري براي تشخيص در دست داريم.
متخصصان بيماري هاي زنان و زايمان آمريكا براي اين كار راهنماي جديدي منتشر كرده اند كه در شماره ژانويه ژورنال بيماري هاي زنان و زايمان به چاپ رسيده است.
راه هايي براي تشخيص
براي تعيين اينكه چقدر احتمال دارد فرزند يك خانم باردار ،مبتلا به نشانگان داون باشد، روش هاي متنوعي وجود دارد. به عنوان مثال انجام يك آزمايش خون در حدود هفته شانزدهم بارداري مي تواند به غربالگري زودرس نشانگان داون و بسياري از نواقص كروموزومي ديگر در جنين كمك كند.
مؤثرترين آزمايشات غربالگري در فاصله هفته هاي يازدهم تا چهاردهم بارداري و در دو گام انجام مي شوند. يكي از اين دو گام، ديدن ناحيه پشت گردن جنين به وسيله سونوگرافي است. در اين روش، پزشك با استفاده از سونوگرافي، ضخامت گردن جنين را بررسي مي كند. ديدن مايع بيش از حد در ناحيه پشت گردن جنين، نشانه نواقص جنيني است. گام بعدي انجام آزمايش خون و تطابق نتايج آن با تصاوير به دست آمده از راه سونوگرافي است. پژوهشگران مي گويند انجام دادن اين دو گام براي غربالگري در هفته يازدهم بارداري مي تواند تا 87 درصد كودكان مبتلا به نشانگان داون را تشخيص دهد.
اما همه مادراني كه پاسخ تست هاي غربالگري آنها غيرطبيعي است، نوزاد مبتلا به نشانگان داون به دنيا نمي آورند، بلكه اگر نتايج آزمايشات غربالگري غيرطبيعي باشند، براي تشخيص قطعي وجود نشانگان داون در جنين، از راه هاي تشخيصي ديگري استفاده مي شود كه براي مادر كمي سخت تر هستند.
رايج ترين روش تاكنون، آمنيوسنتز بوده است كه در آن مقداري از مايع اطراف جنين را كه حاوي سلول هايي از جنين نيز هست، با سرنگ كشيده و مورد آزمايش قرار مي دهند. اين تست معمولاً پس از هفته پانزدهم بارداري انجام مي شود و در آن خطر سقط جنين نيز به ميزان اندك وجود دارد.
نمونه گيري از جفت راه ديگري براي تشخيص نقايص احتمالي جنين است كه در آن با استفاده از سلول هاي برداشته شده از جفت مادر، سلامت جنين را مورد بررسي قرار مي دهند. خطر سقط جنين با استفاده از اين راه بيشتر مي شود. راه ديگر تشخيص نقايص احتمالي جنين نمونه گيري از خون بند ناف است و معمولاً زماني انجام مي شود كه پزشكان نيازمند تشخيص سريع باشند. هر يك از اين سه روش تشخيصي حدود 98 تا 99 درصد دقت دارند.
پس از اين تنها راه تشخيص نشانگان داون استفاده از روش آمنيوسنتز بود كه راه چندان آساني نيست و با خطر سقط جنين همراه است. بنابر همين دلايل پزشكان پيشنهاد مي كردند تنها زنان بالاي 35 سال يا كساني كه احتمال به دنيا آوردن نوزادي با نشانگان داون در آنها بالاتر است، براي نشانگان داون مورد غربالگري قرار گيرند. اما اكنون به مدد راه هاي جديد غربالگري و تشخيص كه براي مادر و جنين آسان و بي خطر هستند، كالج آمريكايي پزشكان متخصص بيماري هاي زنان و زايمان پيشنهاد مي كند همه مادران را درباره احتمال تولد نوزادي با نشانگان داون مورد غربالگري قرار دهيم. دو گام ياد شده در بالا جديدترين روش براي اين كار بوده و پيشنهاد جديد متخصصان آمريكايي نيز استفاده از همين روش براي همه مادران است.
آشنايي با نشانگان داون
نشانگان داون در اثر وجود يك كروموزوم اضافي در سلول هاي جنين به وجود مي آيد. به همين دليل به آن تريزومي 21 هم مي گويند كه نشانه آن است كه فرد يك كروموزوم شماره 21 اضافي دارد. اين موضوع باعث مي شود تا مبتلايان به نشانگان داون ويژگي هاي جسمي خاصي داشته باشند. مثلاً چهره يك كودك مبتلا به نشانگان داون پهن و مسطح بوده و زبان او هم اندكي بزرگ است.
اين كودكان از نظر ذهني عقب مانده هستند و ممكن است بيماري هاي جسمي ديگري نيز داشته باشند. مثلاً اغلب آنها نقايص مادرزادي قلبي نيز دارند. جالب است بدانيد به دليل آن كه كودكان مبتلا به نشانگان داون چشم هايي با فرم خاص و شبيه مغول ها دارند، در گذشته به آنها منگول و به اين بيماري منگوليسم مي گفتند كه برگرفته از واژه انگليسي مغول بود.
احتمال به دنيا آمدن نوزادي با نشانگان داون با افزايش سن مادر افزايش مي يابد و زناني كه يك بار نوزادي با نشانگان داون به دنيا آورده اند بيشتر احتمال دارد صاحب فرزندي با نشانگان داون شوند. به تازگي، محققان مركز كنترل و پيشگيري بيماري هاي آمريكا طي پژوهش هايي به اين نتيجه دست يافته اند كه سيگار كشيدن مادر و استفاده از قرص هاي خوراكي ضد بارداري، به ويژه اگر با هم توام باشند، ممكن است احتمال بروز نشانگان داون را در جنين بالا ببرد.
نشانگان داون شيوع نسبتاً زيادي دارد به گونه اي كه يك كودك از هر 800 كودكي كه متولد مي شود به اين بيماري مبتلاست. اين بيماري شايع ترين علت عقب ماندگي ذهني نيز هست. بنابر اين استفاده از روش هاي غربالگري براي همه زنان باردار مي تواند از تولد نوزادان بيشتري با نشانگان داون پيشگيري كرده و شيوع عقب ماندگي ذهني را در جوامع كاهش دهد.
|
