پنجمين دوره جشنواره بين المللي پويانمايي تهران از 6 تا 10 اسفند در تهران برگزار مي شود و طي اين پنج روز پويانمايي هاي ايراني و خارجي بسياري در پنج سالن سينما براي علاقمندان به نمايش درمي آيد.ده سال پيش وقتي اولين دوره اين دوسالانه برگزار مي شد، شايد كمتر كسي گمان مي كرد اين جشنواره پيشرفت چنداني كند، اما حالا محمدرضا كريمي صارمي، دبير جشنواره بين المللي پويانمايي تهران به جرات مي گويد جشنواره پويانمايي تهران در كنار جشنواره هاي پوسان كره، زاگرب، انسي و كن جزو پنج جشنواره معتبر جهاني انيميشن است. امسال 61 كشور در جشنواره پويانمايي تهران شركت كرده اند. 137 فيلم از 61 كشور جهان به همراه 24 فيلم ايراني در بخش مسابقه بين الملل اين جشنواره با يكديگر رقابت مي كنند. امسال آثار قابل توجهي از انيماتورهاي برجسته جهان در جشنواره حضور دارند و...با محمدرضا كريمي صارمي، دبير پنجمين جشنواره بين المللي پويانمايي تهران از ويژگي هاي اين دوره جشنواره، پيشرفت ها و اهداف پيش رو گفتيم كه در زير مي خوانيد.
***
*در ابتدا بگوييد، ايده برگزاري جشنواره پويانمايي تهران چگونه شكل گرفت؟
- براي پاسخ به اين سؤال بايد به فضاي يك دهه قبل بازگرديم و تصويري از آن ارائه دهيم. رجعت به يك دهه قبل ما را در فضايي قرار مي دهد كه تحولات سريع جهان در دهه پاياني قرن بيستم شتابي دو چندان گرفته و جامعه بشري را در آستانه ورود به عصر جديدي قرار داده بود. پيشي گرفتن مناسبات فرهنگي از ديگر مناسبات جهاني براي در اختيار گرفتن رهبري جهان آينده و تعيين سرنوشت ملت ها، گسترش پيشرفت و جهاني شدن و شكل گيري رقابت هاي فشرده در كليه بخش هاي زندگي، پيشرفت اعجاب آور علوم و وسايل ارتباطي، انفجار اطلاعات و اهميت روزافزون رسانه ها در همه ابعاد زندگي انسان نمايي از چهره جديد جهان برون مرزي بود كه ساكنين آن را متاثر از يكديگر ساخته و سرنوشت آنها را به يكديگر پيوند زده بود. ماندگاري و ايفاي نقش ملت ها در اين جهان پيچيده مستلزم حضور مداوم و تاثيرگذار در حوزه هاي سرنوشت ساز بشري است و كانون با چنين رويكردي و با مطالعه دقيق و پيگيري تحولات فرهنگي و تاثير آن در تغيير سريع، مطالبات و نيازهاي كودكان و نوجوانان با شناسايي چالش ها، فرصت ها و تهديدهاي فراروي اين نسل به اين نتيجه رسيد كه حضور قوي و تاثيرگذار فرهنگ ايران در عرصه فرهنگ جهاني از طريق معرفي و اشاعه مظاهر و ويژگي هاي فرهنگ اصيل ايران محقق مي گردد و توليد محصولات فرهنگي متناسب با نيازها و مطالبات كودكان و با استفاده از زبان جهان شمول هنر، مناسب ترين شيوه بياني است. تجانس هنر پويانمايي با فرهنگ پر از رمز و راز، ايجاز و جذاب ايراني و دنياي فانتزي كودكان نياز حوزه فرهنگ و هنر كودك به توجه بيشتر به هنر پويانمايي را مشخص مي كرد.
از سوي ديگر توانمندي هاي هنر پويانمايي در حوزه هاي علمي، آموزشي، تجاري، اقتصادي، اجتماعي و... جهان امروز حاكي از نياز فكري جامعه به هنر پويانمايي و توانمندي هاي آن بود.
با تشخيص اين ضرورت و با توجه به اعتبار كانون در مجامع فرهنگي و هنري و همچنين اهميت ميزباني از هنرمندان برجسته، برگزاري جشنواره بين المللي پويانمايي تهران در دستور كار قرار گرفت و در اسفند ماه 77 نخستين دوره آن برگزار شد.
* حالا كه در آستانه پنجمين دوره اين جشنواره هستيم، با مروري بر دوره هاي گذشته، چهار دوره قبلي را به لحاظ كيفي چگونه ارزيابي مي كنيد؟
- اگر بخواهيم دوره هاي گذشته جشنواره را در جملاتي كوتاه مرور كنيم بايد بگويم، جشنواره نخست در حقيقت اداي ديني به پويانمايي ايران و كندوكاوي در زواياي مختلف و نقطه هاي روشن و تاريك اين هنر بود. ويژگي جشنواره دوم معرفي و شناسايي جشنواره تهران به فستيوال هاي بزرگ جهاني است. جشنواره پويانمايي تهران در سومين دوره برگزاري موفق به تثبيت خود در مجامع هنري شد و در شمار فستيوال هاي برگزيده جهاني جاي گرفت. دستاورد بزرگ سه دوره نخست باز كردن راه ارزيابي و بهره جستن از ظرفيت هاي حاصل از آن بود، به اين معنا كه با برگزاري هدفمند جشنواره تهران فاصله و گستره پويانمايي جهان با وضعيت توليد پويانمايي ايران به نمايش گذاشته شده است؛ سپس با افزايش انگيزه و ظرفيت، بستري فراهم شد تا استعدادهاي شكوفا شده براي پركردن فاصله ها به حركت در آيند. اين حركت كه از تكاپوي هنرمندان جوان و جوياي نام نيرو مي گرفت جشنواره چهارم را به يك فرصت تاريخي تبديل كرد تا هنرمندان ما انبوه آثار خود را به قضاوت بسپارند. جشنواره چهارم در حقيقت آغاز فصل جديد حيات پويانمايي ايران بود كه نسل جديد هنرمندان را به جهان هنر معرفي نمايد.
* و حالا هنر انيميشن در كشور ما چه جايگاهي دارد؟
- انيميشن يك هنر صنعت است و جايگاه آن در كشور را بايد مستقل از يكديگر بررسي كنيم. در حال حاضر هنر پويانمايي ايران با توليد آثار مستقل و كوتاه و با حمايت سازمانهاي دولتي و سرمايه گذاري دولت و حضور در جشنواره هاي جهاني در جاده پيشرفت قرار داشته و از جايگاه قابل توجهي برخوردار است، اما صنعت پويانمايي ايران جايگاه شايسته خود را به دست نياورده است و علت آن عدم حضور در بازار جهاني است. حضور در بازار جهاني نيازمند سرمايه گذاري جدي و گسترده بخش خصوصي، توليد آثار بلند و جذاب است. حال آنكه بخش خصوصي به دليل عدم اطمينان براي بازگشت سرمايه و كسب درآمد كه خود ناشي از نبود سينماي اكران و فقر مخاطب عام در سينماي انيميشن است، علاقه اي براي سرمايه گذاري ندارد.
* اكنون جشنواره پويانمايي چه اهدافي را در بلند مدت دنبال مي كند؟
- از اهداف جشنواره تهران در دهه دوم حيات خود، تعميق و گسترش تعامل ميان جشنواره و جامعه پويانمايي كشور در راستاي ارتقاي جايگاه هر دو خواهد بود. ايجاد تحولات سازنده و ارتقاي كيفي و كمي آثار و هنرمندان پويانمايي رونق جشنواره را در پي خواهد داشت و پيشرفت و تكامل جشنواره تهران نيز باعث معرفي بيشتر آثار و هنرمندان ما در مجامع هنري جهاني و افزايش اعتبار هنر پويانمايي ايران خواهد بود.
از مهم ترين اهداف جشنواره در دهه آينده، ايجاد زمينه مناسب براي ورود و سرمايه گذاري بخش خصوصي در عرصه پويانمايي است. حيات هنر پويانمايي ايران در حال حاضر بدون سرمايه گذاري دولت به مخاطره خواهد افتاد. اين سرمايه گذاري محدود است و تنها مي تواند چراغ عمر پويانمايي را روشن نگاه دارد. پويانمايي هنر- صنعت گراني است كه حيات پوياي آن وجود سينماي پويانمايي، توليد فيلم هاي بلند و اكران عمومي آنها و حضور در بازار جهاني پويانمايي است، كه با حضور فعال بخش خصوصي، توليد آثار جذاب و بازگشت سرمايه ميسر خواهد شد. از اهداف بلند و آرماني جشنواره در آينده ايجاد سينماي اكران در هنر پويانمايي است. آرماني كه يكي از مهم ترين كمبودها و كاستي ها يعني عدم اقبال عمومي و فقر مخاطب عام را كه سد محكم فراروي رونق اقتصادي هنر- صنعت پويانمايي است مرتفع مي كند. اين توفيق بزرگ عزم جمعي جامعه هنر پويانمايي كشور را طلب مي كند تا شرايط حضور پويانمايي ايران در بازار جهاني پويانمايي فراهم آيد.
از اهداف ديگر جشنواره در دوره هاي آينده، كمك براي ايجاد بستري مناسب در جهت ورود هنرمندان پويانماي ايران به بازار جهاني توليد بازي هاي رايانه اي است. با توجه به اينكه بخش اعظمي از بازي هاي رايانه اي از طريق فيلم هاي پويانمايي و توانايي هاي آن توليد مي شود و اين بازي ها در شمار پرمخاطب ترين محصولات فرهنگي ويژه كودكان و نوجوانان هستند، حضور پررنگ پويانمايي ايران در اين بازار و كسب موفقيت در آن انقلابي بزرگ در اقتصاد فرهنگي خواهد بود.
* آثار ارسالي به جشنواره پنجم چه ويژگي هايي دارند كه آن را از چهار دوره قبلي متمايز مي كند؟
- در اين خصوص مي توانم به تنوع تكنيك و موضوع در آثار بين الملل ارسالي، استفاده از ادبيات كلاسيك و اقتباس در بعضي از آثار شاخص مثل My love اثر پتروف در بخش بين الملل اشاره كنم. در بخش داخلي توليدات همچنان از رشد كمي برخوردارند، اما از نظر فني عدم درك صحيح از جايگاه صدا در پويانمايي و ضعف فيلمنامه و پرداخت نامناسب باعث شده آثار ارسالي فاقد جذابيت لازم باشند. با توجه به نقاط ضعف توليدات ايراني در جشنواره پنجم يعني كيفيت بد فيلمنامه و صدا تصميم گرفتيم در بخش چشم انداز و نمايش ويژه فيلم هايي شاخص از هنرمندان بين المللي كه از كارگرداني ممتاز صدا برخوردار بوده و داراي متن قوي هستند، به نمايش درآيد تا اين ضعف جبران شود و به روند رو به رشد پويانمايي كشور كمك كنيم.

گروه ادب و هنر- در روزهايي كه سينماداران آن را فصل مرده اكران مي دانند، گيشه سينما كم رونق تر از هميشه به نظر مي رسد. در ميان فيلم هاي روي پرده تله با گذشت نزديك به۷۰ روز از نمايش اش از 470 ميليون تومان گذر كرده و سازندگانش مي توانند اميدوار باشند كه فيلم تا پايان اكرانش به رقم نيم ميليارد تومان دست پيدا كند. در غيبت فيلم هاي جذاب، هنوز هم تله به يمن حضور بازيگراني چون گلزار، مهناز افشار و امين حيايي، بيش از هر فيلم ديگري توجه مخاطب را به خود جذب مي كند.
در ميان فيلم هايي كه به تازگي اكران شده اند، رازها وضعيت بهتري دارد. اين ساخته محمد رضا اعلامي كه با دو سال تأخير به نمايش عمومي درآمده روزانه بيش از يك ميليون تومان مي فروشد تا نسبت به بقيه فيلم ها، چشم انداز اميدواركننده تري داشته باشد.
رازها اولين بار در بيست و سومين دوره جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمد و منتقدان آن را يك كمدي ناخواسته خواندند. اعلامي البته در گفت وگوهايش اعلام كرد كه بسياري از منتقدان بدون ديدن رازها اقدام به كوبيدن آن كرده اند. او رازها را اثري در اداي دين به هيچكاك خوانده است. در اين فيلم ميترا حجار، ايرج نوذري و امين تارخ نقش  هاي محوري را بازي كرده اند و به نظر مي رسد كه يكي از دلايل توفيق نسبي فيلم در گيشه حضور بازيگران شناخته شده در آن باشد.
روياي خيس   ساخته پوران درخشنده ديگر فيلم روي پرده است كه بايد آن را از شكست خورده هاي امسال بدانيم. اين فيلم كه ملودرامي درباره مصائب و مشكلات روز نوجوانان است در 45 روز نمايش به زحمت به مرز 100 ميليون تومان رسيده است. جايي در دوردست دومين قسمت از سه گانه خسرو معصومي در حالي به نمايش درآمده كه او در حال ساخت آخرين بخش اين تريلوژي است. خسرو معصومي بعد از ساخت چند فيلم تجاري چون پر پرواز تصميم گرفت كه به روزهاي دوران سربي بازگردد و فيلم خودش را بسازد. حاصل اين رويكرد رسم عاشق كشي بود كه با وجود تحسين منتقدان، گيشه چندان قابل قبولي نداشت. جايي در دوردست هم كه در حال و هوايي نزديك با رسم عاشق كشي ساخته شده، روزانه به طور متوسط نزديك به يك ميليون تومان فروخته كه براي فيلمي كه بازيگر سرشناس و داستان گيشه پسندي ندارد، خيلي هم بد نيست، هر چند بعيد به نظر مي رسد كه فيلم با اين روند در نهايت به فروش بالاتر از 50 ميليون دست پيدا كند.
محكومين بهشت ساخته حجت الله سيفي هم فروشي نزديك به جايي در دوردست دارد و بعد از گذشت دو هفته از اكرانش به زحمت از 10 ميليون تومان عبور كرده است. من و نگين دات كام هم تنها فيلم كودك و نوجوان روي پرده است كه فروش جالب توجهي هم ندارد. جالب اينكه فيلم كينه با نمايش تك سانس از بعضي از فيلم هاي ايراني كه چندين سالن در اختيار دارند، فروش بهتري داشته است.