با بالا رفتن تقاضاي جهاني براي انرژي هسته اي در بحبوحه افزايش بهاي نفت و گاز و نگراني فزاينده زيست محيطي، ژاپن درصدد دستيابي به منابع جديد اورانيوم است. شركتهاي بزرگ تجاري ژاپن در حال بررسي سرمايه گذاري هاي چند ميليارد يني در طرح هاي استخراج اورانيوم هستند. بهمن ماه پارسال توشيبا شركت وستينگهاوس را به بهاي ۴/۵ ميليارد دلار خريد. وستينگهاوس كه در ساخت نيروگاه ها سابقه طولاني دارد، متعلق به شركت انگليسي نوكلير فيولز بود. دولت ژاپن كه اهميت زيادي به نيروي هسته اي مي دهد تا امنيت ملي انرژي كشور را تأمين كند، در نظر دارد به شركتهاي داخلي كمك كند تا در رقابت جهاني فزاينده  براي دستيابي به سوخت نيروگاه هاي هسته اي توان بيشتري داشته باشند. از جمله كمك هاي مورد نظر، كمك مالي و پوشش بيمه اي سرمايه گذاري توسط سازمانهاي وابسته به دولت است. ژاپن از نظر تعداد نيروگاه هاي هسته اي غيرنظامي در مدار سومين كشور جهان است. درحالي كه چين و هند ساخت نيروگاه هاي هسته اي را براي برآوردن نيازهاي اقتصاد پررشد خود افزايش داده اند، بهاي اورانيوم بالا رفته است. برخي از كشورهاي صنعتي مانند آمريكا و انگليس پس از سالها تعليق در پي حوادث در نيروگاه  تري مايل آيلند آمريكا در سال ۱۹۷۹ و چرنوبيل در اوكراين در سال ،۱۹۸۶ به ساختن نيروگاه هاي جديد هسته اي روي آورده اند.
توليد برق از انرژي هسته اي بار ديگر در پي گسترش نگراني هاي زيست محيطي و افزايش بهاي نفت و گاز مورد توجه قرار گرفته است. نيروگاه هاي هسته اي دي اكسيدكربن بسيار كمتري به نسبت نيروگاه هاي زغال سنگي توليد مي كنند. دي اكسيدكربن نقش اصلي را در ايجاد فرآيند گرم شدن آب و هوا ايفا مي كند. منابع تجديد پذير انرژي مانند باد و نيروي خورشيد به اندازه كافي و به بهاي مناسب در دسترس نيست.
سرمايه گذاري ژاپن
سرمايه گذاري خصوصي در معادن اورانيوم خارجي درنتيجه كاهش بهاي سوخت از سالهاي دهه ۱۹۹۰ پايين بوده است. در حال حاضر، فقط دو معدن اورانيوم خارجي با سرمايه گذاري شركتهاي ژاپني فعاليت مي كنند. معدن آكوتا در نيجر- با سهم ۲۵ درصدي ژاپن- و معدن مك كلين ليك در كانادا- با سهم ۵/۷ درصدي ژاپن- اين دو معدن هستند. شركت توسعه منابع اورانيوم ژاپن- استراليا سهمي ۶۴/۱۰ درصدي در معدن رنجر استراليا داشت كه در آذرماه پارسال آن را فروخت. حالا شركتهاي ژاپني ديگر بار توجه خود را به اورانيوم معطوف كرده اند. ايتوچو، شركت تجاري بزرگ ژاپن اعلام كرد قصد دارد با شركت اورانيوم ريسورسز در آمريكا به ارزيابي امكان توليد در معدن چرچ راك در ايالت نيومكزيكو بپردازد. ايتوچو حدود ۳۴ ميليون دلار براي سهم ۵۰ درصدي از طرح ياد شده هزينه خواهد كرد. اين معدن از سال ۲۰۰۹ حدود ۴۰۰ تن اورانيوم در سال توليد خواهد كرد كه حدود ۴درصد نياز سالانه ژاپن است. اين معدن حدود۱۰ سال عمر خواهد داشت و بخشي از نياز آمريكا و ژاپن را به اين ماده معدني برآورده خواهد كرد. در حال حاضر، ايتوچو حدود ۴۰۰۰ تن اورانيوم توليدي در استراليا، كانادا و قزاقستان را به مشتريان ژاپني مي فروشد. پارسال ايتوچو قرارداد خريد كنسانتره اورانيوم با قزاقستان امضا كرد كه براساس آن اين شركت ژاپني به مدت ۱۰ سال ۳۰۰۰ تن كنستانتره از اين كشور خريداري خواهد كرد.
اخيراً شركت سومي تومو به همراه شركت برق كانزاي كه دومين شركت توليد برق ژاپني است، براي توسعه معادن مين كودوك غربي در قزاقستان سرمايه گذاري كردند. اين دو شركت به ترتيب ۲۵ و۱۰ درصد در طرح ياد شده سهم دارند. هزينه ابتدايي طرح ۱۰۰ ميليون دلار است. توليد آزمايشي در سال ۲۰۰۷ و پس از پايان كارهاي ضروري شروع خواهد شد. توليد تجاري و كامل طرح به ميزان ۱۰۰۰ تن در سال تا سال ۲۰۱۰ آغاز خواهد شد. عمر معدن حدود۱۰ سال برآورد و در اين مدت حدود ۱۸۰۰۰تن اورانيوم توليد مي شود. شركت نيروي هسته اي قزاقستان در نظر دارد تا سال ۲۰۱۰ توليد اورانيوم را از طريق مشاركت خارجي به سالانه ۷۰۰۰ تن برساند.
تأكيد بر انرژي هسته اي
دولت ژاپن اكنون در آستانه تدوين راهبرد ملي جديد انرژي است كه از جمله خواهان افزايش توليد انرژي هسته اي خواهد شد. از ديگر ويژگي هاي اين راهبرد تأكيد بر كاهش وابستگي كشور به نفت تا سال۲۰۳۰ به۴۰ درصد يا كمتر از ميزان كنوني۵۰ درصد و ايجاد شركتهاي قدرتمند انرژي براي دستيابي به منابع خارجي است. ژاپن تقريباً تمام نفت خود را وارد مي كند. راهبرد جديد مشخصاً خواهان افزايش درصد انرژي هسته اي در توليد كل برق كشور از۳۰ درصد كنوني به۴۰ درصد يا بيشتر تا سال ۲۰۳۰ و نيز ايجاد چرخه سوخت هسته اي مي شود. آبان ماه سال گذشته كميسيون انرژي هسته اي ژاپن كه بالاترين نهاد تصميم گيري در اين حوزه و وابسته به دولت است، طرحي بلند مدت را تصويب كرد كه براساس آن چرخه سوخت هسته اي حفظ مي شود. به اين ترتيب تمام سوخت هسته اي مصرف شده براي استخراج پلوتونيوم و استفاده از آن به عنوان سوخت بازفرآوري مي شود.
برنامه چرخه سوخت هسته اي ژاپن در اسفند ماه وارد مرحله جديد شد كه كارخانه بازفرآوري سوخت هسته اي در استان آئوموري در شمال ژاپن به طور آزمايشي به كار افتاد. در اين طرح سوخت اكسيدي تركيبي پلوتونيوم- اورانيوم در راكتورهاي آب سبك سوزانده مي شود. پيش بيني مي شود نيروگاه روكاشو در تابستان ۲۰۰۷ به طور كامل وارد مدار شود. مقامات دولتي مي گويند بازيافت منابع اورانيوم از طريق چرخه سوخت هسته اي به ثبات عرضه انرژي كمك خواهد كرد.
۱۱ شركت انرژي ژاپن قصد دارند با آغاز طرح توليد برق پلوترمال سالانه ۵/۶ ميليون تن پلوتونيوم مصرف كنند. اتحاديه شركتهاي توليد برق ژاپن قصد دارد تا پايان سال ،۲۰۱۰ توليد برق پلوترمال را در ۱۶ تا ۱۸ نيروگاه آغاز كند. اين شركتها در نظر دارند در ابتدا از پلوتونيوم توليدي در خارج از كشور مانند انگليس و فرانسه و سپس از سال ۲۰۱۲ يا بعد از آن از پلوتونيوم داخلي استفاده كنند.
نگراني هاي مربوط به ايمني
اما بايد ديد آيا شركتهاي برق ژاپن كه پس از يك رشته حادثه با از بين رفتن اطمينان عمومي روبه رو هستند، مي توانند طرح هاي مربوط به نيروگاه هاي پلوترمال را اجرا كنند يا خير. براساس نظرسنجي هاي اخير، بيشتر ژاپني ها از گسترش توليد برق هسته اي حمايت مي كنند اما همچنان در مورد ايمني در اين نيروگاه ها نگران هستند. اين نگراني بخصوص در محل هاي استقرار نيروگاه ها بيشتر است. اخيراً دادگاهي در مركز ژاپن حكم داد كه راكتور دوم نيروگاه  هسته اي شيكا تعطيل شود چون در برابر وقوع زلزله آسيب پذير است.
در آگوست ،۲۰۰۴ مهم ترين حادثه هسته اي در اين كشور رخ داد؛ يعني زماني كه آب داغ و بخار از لوله اي شكسته در نيروگاه مي هاما در استان فوكويي در مركز ژاپن نشت كرد و پنج نفر را كشت. حادثه ديگر نشت ۴۰ ليتر آب محتوي پلوتونيوم در كارخانه فرآوري روكاشو بود. اين نشت به سرعت مهار شد و به كسي آسيب نرسيد.
يك ويژگي ديگر آينده برنامه چرخه سوخت هسته اي ژاپن وضعيت راكتور FSB است كه بيشتر از مصرف خود، مواد همجوشي پذير توليد مي كند. در دسامبر ۱۹۹۵ نمونه اين راكتور در نيروگاهي در مركز ژاپن دچار نشت سديم و آتش سوزي شد و از آن به بعد تعطيل بوده است. هنوز معلوم نيست كار اين راكتور از چه هنگام از سر گرفته خواهد شد. حتي اگر طرح صنعت نيروي هسته اي ژاپن براي آغاز توليد برق با راكتور پلوترمال عملي شود، سوخت تركيبي اكسيد پلوتونيوم- اورانيوم فقط جايگزين ۱۰ درصد از سوخت اورانيوم در نيروگاه ها خواهد شد. از اين رو به گفته مقامات وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت، عرضه ثابت اورانيوم براي تداوم فعاليت نيروگاه هاي هسته اي در ژاپن حياتي است.
هجوم جهاني براي دستيابي به اورانيوم
چين و هند، دو كشور پرجمعيت جهان، براي دستيابي به منابع انرژي از جمله اورانيوم به كشورهاي ديگر چشم دوخته اند. اين نياز به انرژي براي برآوردن تقاضاي اقتصاد داخلي به انرژي ضروري است. چين در نظر دارد ۳۲ نيروگاه هسته اي بسازد تا بتواند تا سال ۲۰۲۰ توليد نيروي هسته اي را پنج برابر كند. انتظار مي رود در طول ۲۰ سال آينده مجموعاً ۴۰ تا ۵۰ نيروگاه هسته اي بسازد و از اين رو به عرضه ثابت اورانيوم نياز دارد. هند قصد دارد تا سال ۲۰۱۲ ، ۱۷ راكتور بسازد تا ميزان انرژي هسته اي توليدي را سه برابر كند.
چين اخيراً قراردادي را با استراليا امضا كرد كه به چين اجازه مي دهد از اين كشور اورانيوم وارد كند. اين قرارداد در جريان سفر ون جيابائو نخست وزير چين به استراليا به امضا رسيد. براساس مفاد اين قرارداد، استراليا از سال ۲۰۱۰ هر سال ۲۰۰۰۰ تن متريك اورانيوم به چين صادر خواهد كرد. استراليا كه۴۰ درصد ذخاير شناخته شده اورانيوم جهان را دارد، فقط به كشورهاي عضو معاهده NPT مي فروشد. پيشتر اجراي چنين قراردادي امكان پذير نبود چون استراليا از آن بيم داشت كه چين از اين اورانيوم در برنامه تسليحات هسته اي استفاده كند. استراليا بر اين نكته اصرار مي كند كه خريداران اورانيوم با قرارداد دوجانبه ديگري موافقت كنند كه مانع از استفاده از اورانيوم براي مقاصد نظامي مي شود.
هند نيز به تازگي قراردادي جنجالي در حين مسافرت جورج بوش امضا كرد كه هنوز به تصويب كنگره آمريكا نرسيده است. براساس اين قرارداد، هند به فناوري هسته اي آمريكا دست پيدا مي كند، هر چند كه هند ان پي تي را امضا نكرده است. اين قرارداد درواقع مبين تغيير سياست آمريكاست كه پس از آزمايش سلاح هسته اي هند در سال ،۱۹۷۴ همكاري هسته اي را با آن محدود كرده بود.
در اسفندماه سال گذشته هند اعلام كرد روسيه با فروش اورانيوم براي مصرف در دو راكتور هسته اي موافقت كرده است. از سال ۱۹۷۴ كه پس از آزمايش هسته اي، آمريكا فروش اورانيوم را به هند متوقف كرد، روسيه و فرانسه به تناوب نياز دهلي نو را به اورانيوم برآورده كرده اند. در آن زمان هند گفته بود روسيه كه از اعضاي گروه عرضه كنندگان هسته اي است، مقدار محدودي سوخت اورانيوم براساس بند ايمني ان پي تي به آن مي فروشد. بند ياد شده اجازه مي دهد محموله سوخت هسته اي به كشورهايي كه ان پي تي را امضا نكرده اند، مانند هند، فرستاده شود. گروه ياد شده بر تجارت جهاني هسته اي نظارت مي كند.
انتظار مي رود تغيير سياست در شماري از كشورهاي صنعتي باعث افزايش تقاضا براي اورانيوم شود. آمريكا پس از حادثه تري مايل آيلند در سال ،۱۹۷۹ ساخت نيروگاه هاي هسته اي جديد را به حال تعليق درآورد. انگليس نيز از سال ۱۹۹۰ ساخت نيروگاه هاي هسته اي جديد را به حال تعليق درآورده است. اما پارسال آمريكا قانون سياست انرژي را به اجرا درآورد كه با اعطاي معافيتهاي مالياتي و ضمانتهاي اعتباري به شركتهاي توليد نيرو، از ساخت نيروگاه هاي هسته اي جديد حمايت مي كند. توني بلر نخست وزير انگليس نيز پارسال اعلام كرد از سرگيري ساخت نيروگاه هاي هسته اي جديد را بررسي خواهد كرد.
آمريكا بيشترين نيروگاه هاي هسته اي فعال جهان را دارد؛ يعني حدود ۱۰۳ نيروگاه و انگليس ۲۳ نيروگاه هسته اي دارد. در ابتداي سال حدود ۴۴۱ راكتور در سراسر جهان فعال و ۲۴ راكتور ديگر در دست ساخت بود و ساخت ۴۱ نيروگاه ديگر به تصويب رسيده است. ژاپن با ۵۵ نيروگاه هسته اي پس از آمريكا و فرانسه در مكان سوم قرار دارد. آژانس بين المللي انرژي كه مقر آن در پاريس است، برآورد كرده است تا سال ،۲۰۳۰ حدود ۲۰۰ ميليارد دلار صرف نيروگاه هاي هسته اي در سراسر جهان خواهد شد.
افزايش بهاي اورانيوم
در حال حاضر، تقاضاي جهاني براي مصرف اورانيوم در نيروگاه هاي هسته اي به حدود ۶۵۰۰۰ تن در سال برآورد مي شود. اما توليد سالانه در حد ۴۰۰۰۰ تن ثابت مانده است. اورانيوم استحصال شده از سلاح هاي هسته اي برچيده شد، با اين حال، ذخيره تجاري بين سالهاي ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۳ حدود۵۰ درصد كاهش يافت، چون توليد كمتر از تقاضا بود. ژاپن سالانه ۸۰۰۰ تا ۸۵۰۰ تن اورانيوم براي توليد برق مصرف مي كند.
نگراني در مورد كاهش عرضه سبب شد تا بهاي محلي اورانيوم افزايش يابد. پس از دو بحران نفتي دهه،۱۹۷۰ بهاي اورانيوم افزايش يافت و به رقم بي سابقه هر پوند (كمتر از نيم كيلوگرم) ۴۰ دلار رسيد، اما پس از حوادث چرنوبيل و تري مايل آيلند كاهش يافت. در سال ،۲۰۰۲ بهاي هر پوند اورانيوم كمتر از ۱۰ دلار بود. اما در سالهاي اخير، بهاي اورانيوم همواره در حال افزايش بوده است. امسال اين بها با ۱۳ درصد افزايش به حدود هر پوند۴۰ دلار رسيده و ممكن است بالاتر هم رود. برخي تحليل گران معتقدند ممكن است بهاي هر پوند اورانيوم در سال جاري به حدود۵۴ دلار برسد. حجم ذخاير اورانيوم طبيعي جهان به حدود ۴ميليون تن برآورد مي شود. استراليا با ۹۳۰۰۰۰ تن بيشترين حجم ذخاير را دارد. پس از آن، قزاقستان با ۸۵۰۰۰۰ تن و كانادا با ۴۴۰۰۰۰ تن در مكانهاي دوم و سوم قرار دارند. آمريكا با ۳۵۰۰۰۰ تن در مكان پنجم است.
منبع: Japan Focus

هجدهمين همايش و نمايشگاه بين المللي كشاورزي كي يف
(AGRO - 2006)
۱. تاريخ برگزاري ۱۷ _ ۱۳ ژوئن ۲۰۰۶
۲. مكان برگزاري: اكراين/ كي يف
۳. مسئولين برگزاري:  وزارت كشاورزي اكراين/ وزارت صنايع اكراين/ آكادمي علوم كشاورزي اكراين
۴. صفحه الكترونيكي:
http://www.agro-expo.com
۵. پست الكترونيكي:ifo@ agro-expo.com
۶. نيم نگاه: كشاورزي يكي از محورهاي اصلي اقتصاد در جوامعي است كه امكان توسعه كشاورزي در آنها وجود دارد. اين كشورها مي توانند با توسعه بخش كشاورزي، بخشي از درآمد خود را از توليدات كشاورزي به دست آورند.
همايش و نمايشگاه «AGRO2006» كي يف با هدف بحث و گفت وگو درباره: دامپزشكي و كشاورزي، كشاورزي و ماشين آلات كشاورزي، تجهيزات و نيازهاي بخش كشاورزي، دامداري، دامپروري و كشاورزي، صنعت غذا در اكراين، بررسي سيستم هاي زهكشي و آبياري، ماشين آلات و تجهيزات لازم براي آنها در صنعت غذا، كيفيت بذرهاي گياهي و تاثير آن بر صنعت كشاورزي و غذا، حفاظت از گياهان، پرورش گل ها و صادرات گل، دانه ها و گياهان و توليدات حاصل از آنها، پرورش گل، ميوه و سبزيجات و صادرات، دامپروري و تربيت نژاد اصيل حيوانات، پرورش اسب و پرورش اسب براي مسابقات ورزشي (اسبدواني)، دامپزشكي و جايگاه آن در كشاورزي و پرورش حيوانات، توليد و پرورش ماهي، شكار و اصول آن، جنگلباني و اصول صحيح آن، صنعت توليد غذا و نوشيدني هاي سالم و... برگزار مي شود. همايش با نمايشگاه ماشين آلات كشاورزي، دامپزشكي و تازه هاي اين علم، كشاورزي و پيشرفت هاي جديد، صنعت غذا و توليدات جديد همراه است.

هفتمين همايش بين المللي بررسي هورمون هاي گياهي
به ويژه اتيلن
۱. تاريخ برگزاري: ۲۲ _ ۱۸ ژوئن ۲۰۰۶
۲. مكان برگزاري: ايتاليا/ پيزا
۳. پست الكترونيكي: ethylene 7th@sssup.it
۴. صفحه الكترونيكي:
http://www.ethylene7th.it
۵. نيم نگاه: هورمون گياهي و استفاده از برخي از هورمون ها به منظور رشد يا توقف رشد گياهان موضوع اصلي اين گردهمايي است. به همين منظور پژوهشگران دانشگاه هاي كاليفرنيا، كاروليناي شمالي، بركلي، فلوريدا، كورنل، ويسكونسين و اتريخت با ارائه مقاله هاي خود در ارتباط با موضوع هايي چون: بيوسنتز اتيلن و تاثير و نحوه عملكرد آن بر گياهان، تداخل عمل بين اتيلن و ساير هورمون هاي گياهي، نقش اتيلن در رشد گياهان و نقش اين هورمون در ايجاد تفاوت هاي موجود در گياهان، رشد و پرورش ميوه ها: رسيدن ميوه ها و كيفيت ميوه هاي توليدي، شادابي و پژمردگي ميوه ها و نقش هورمون اتيلن و ساير هورمون هاي گياهي در اين باره، استرس طبيعي زيست محيطي و مصنوعي و تاثير آن بر گياهان و ميوه ها، بيوتكنولوژي و كاربرد آن در كشاورزي، جايگاه بيوتكنولوژي در كشاورزي و... به بحث و گفت وگو خواهند پرداخت.

سيزدهمين همايش سالانه
بيوتكنيك اروپا
۱- تاريخ برگزاري: ۲۹-۲۷ ژوئن ۲۰۰۶
۲- مكان برگزاري: فرانسه/ پاريس
۳- پست الكترونيكي: hko@windhover.com
۴- صفحه الكترونيكي:
http://www.eurobiotechforum.com
۵- نيم نگاه: همايش بيوتكنيك با هدف يافتن پاسخ براي پرسش هايي چون «پيشينه و جايگاه بيوتكنولوژي در جهان به ويژه اروپا» ، «شناسايي نقاط بحران و رفع شرايط بحراني در تكنولوژي به ويژه بيوتكنولوژي» ، «آيا بيوتكنولوژي همواره پاسخگوي نيازهاي بشر خواهد بود؟» ، «تا چه زمان كشورهاي هم پيمان مي توانند به تعهدات خود در زمينه بيوتكنولوژي و توليدات آن پايبند باشند؟» ، «نكات مورد توجه و آنچه بايد از بيوتكنولوژي آموخت» و... برگزار مي شود.
مهتاب خسروشاهي

متخصصان نانوتكنولوژي دانشگاه هاوايي موفق شدند كوچكترين مسواك جهان را بسازند كه هزاران بار كوچك تر و باريك تر از موي انسان است. پروفسور مهرداد قاسمي نژاد استاد دانشگاه هاوايي در رشته مهندسي مكانيك در اين مورد گفت: اين مسواك براي پاك كردن گردوغبارهاي بسيار ريز (نانويي) و يا براي رنگ كردن ميكروتيوبها استفاده مي شود.
نانوتكنولوژي در واقع روش ساخت انواع وسايل و... از طريق چيدمان مولكولي در مقياس ۱۰ به توان منفي ۹ متر است كه اين مقياس يعني يك ميليونم متر. قاسمي نژاد مي افزايد: ما هم اكنون مي خواهيم از نانوتكنولوژي در زمينه ساخت تراشه هاي كامپيوتري استفاده كنيم و اميدواريم تا زماني نه چندان دور كامپيوتر را در مقياس بسيار كوچكي بسازيم.
همچنين با وجود كاستن وزن و حجم كامپيوترها، سرعت و ميزان حافظه آنها را افزايش خواهيم داد. اين تكنولوژي نوين به ما كمك مي كند تا سلول هاي خورشيدي را ارزانتر و كارآمدتر بسازيم.
وي مي افزايد: در ساخت اين مسواك يك تيم تحقيقاتي متشكل از متخصصان دانشگاه هاوايي و مؤسسه پلي تكنيك رنسلار شركت داشتند كه نتيجه آن در كتاب گينس ۲۰۰۷ (كتاب ركوردهاي جهاني) به ثبت رسيده است.
پروفسور قاسمي نژاد موسس كتابخانه نانوتكنولوژي است و متخصصان نانوتكنولوژي استفاده هاي شاياني از اين كتابخانه به عمل مي آورند.
عميد نمازي خواه

مخالفين و موافقين
در سال هاي شروع قرن بيست و يكم، جهان در آستانه يك «واقعه تاريخي» قرار گرفته است. همان گونه كه انسان در دوران انقلاب صنعتي، در عالم بي جان (فلزات و مواد شيميايي) دستكاري كرده است، اينك درصدد است تا در مواد زنده دستكاري كند. با رشد چشمگيري كه در دانش ژنتيك رخ داده، «مهندسي ژنتيك» اكنون به كشفيات و تكنيك هاي شگفتي آوري از جمله «شبيه سازي» دست يافته است. اين عالم قادر است طرح بدن انسان (ساختار ژنتيكي) را از قبل تعيين كند، از راه تلقيح مصنوعي، انسان هايي كاملاً شبيه هم به وجود آورد و شكل هاي زندگي جديد و حتي خطرناكي خلق كند. اين موضوع آن چنان اهميت يافته كه پژوهش در اين زمينه ها، اينك تحت كنترل قرار گرفته است. اين مسئله كه كشفيات جديد چگونه و در چه جهتي مورد استفاده قرار مي گيرد، شديداً مورد توجه كانون هاي سياسي، فرهنگي و مذهبي است.
مخالفين اين پژوهش ها و بسياري از دانشمندان، نگران آنند كه مسابقه اي در اين زمينه بين قدرت هاي جهاني برپا شده باشد. آنان دچار اين كابوس شده اند كه شايد روزي، نفوذ «ميكروب هاي دستكاري شده» به درون جامعه، باعث سرايت بيماري و به هلاكت رساندن تمامي بشريت شود. دليل اعلام خطر دانشمندان اين است كه با توليد ميكروب هاي خطرناك، اين احتمال وجود دارد كه اين ميكروب ها به طور تصادفي در سطح جامعه انتشار پيدا كنند. دانشمندان درباره امكاناتي سخن مي گويند كه براي عامه مردم حتي قابل تصور هم نيست. البته دانشمندان به نتايج مثبت اين علم نيز اشاره مي كنند. آنها پرسشهايي مطرح مي سازند بدين قرار كه آيا براي حل مشكل كمبود مواد غذايي مي توان از طريق دستكاري در ساخت ژنتيكي انسان، افرادي با معده هايي خام خوار پرورش داد كه بتوانند علف و يونجه را به راحتي هضم نمايند؟ يا با دستكاري در فيزيولوژي انسان، كارگران و متخصصيني پرورش داد كه بتوانند كارهاي محوله را بهتر انجام دهند؟  مثلاً خلباناني با سرعت عكس العمل بيشتر يا كارگران خط توليد كه سيستم اعصابشان براي انجام كارهاي يكنواخت به خوبي تنظيم شده باشد، پرورش داد؟ آيا بايد در نابودي «افراد پست تر» سعي كرد و «نژاد برتر» پرورش داد؟  آيا بايد از طريق تلقيح مصنوعي براي مقاصد نظامي، سرباز توليد كرد؟ آيا بايد براي انسان، اعضاي ذخيره پرورش داد، به طوري كه مثلاً هر كدام از افراد به طور معمول يك «صندوق امكانات» پر از كليه، جگر يا شش هاي يدكي داشته باشند؟
هر كدام از اين مسائل، در بين جامعه دانشمندان براي خود طرفداران و مخالفيني دارد و نيز هر كدام از اين موارد كاربردهاي تجارتي تكان دهنده اي پيدا كرده اند. مهندسي ژنتيك و فن دستكاري در ساختار موجودات، نظير فنون و تكنولوژي هاي ديگر، (كامپيوتر، اتومبيل، و...)  احتمالاً در سطحي وسيع به دنيا عرضه خواهد شد. به محض اينكه يك پيشرفت ژنتيكي از نظر تجاري قابل استفاده شد، يك نياز جديد در مشتري ايجاد مي شود و مورد بهره برداري قرار مي گيرد و براي تكنولوژي جديد بازاري به وجود مي آيد.
بيولوژي جديد و حل مسائل انسان
الف: به عنوان مثال، بيولوژي جديد، مي تواند به حل مشكل انرژي كمك كند. دانشمندان اينك روي اين موضوع كه بعضي «باكتري ها» قادرند نور خورشيد را به انرژي الكتريكي يا شيميايي تبديل كنند، مشغول مطالعه هستند. آنان درباره «سلول هاي بيولوژيكي خورشيدي» سخن مي گويند. آيا بشر قادر خواهد بود موجودات ذره بيني كه جايگزين نيروگاه هاي هسته اي شوند، پرورش دهد؟ و اگر چنين است آيا امكان دارد كه ما خطر انتشار «بيواكتيو» را در فضا جانشين خطر انتشار راديواكتيو كنيم؟
ب: در زمينه بهداشت، با پيشرفت مهندسي ژنتيك، بسياري از بيماري هاي درمان ناپذير كنوني بدون شك معالجه و پيشگيري خواهند شد. البته در اين مورد، مسائلي نيز وجود دارد. چرا كه به علت غفلت يا حتي از روي عمد، بيماري هاي جديد و شايد خطرناكتري مي تواند به وجود آيد. (تصور كنيد كه يك شركت سودجو اگر ميكروب بعضي بيماري هاي جديد را كه داروي معالجه اش تنها در اختيار خود اوست، پرورش دهد و به طور مخفيانه در بين مردم شايع كند، چه سودي خواهد برد؟ حتي يك بيماري خفيف نظير سرماخوردگي مي تواند بازار گسترده اي براي داروي معالج آن كه انحصاراً در اختيار يك شركت است، به وجود آورد.)
ج:طبق نظر رئيس يك شركت كاليفرنيايي(شركت سنوس) كه بسياري از دانشمندان ژنتيك دنيا از نظر تجاري به آن وابسته اند، در سال هاي آينده بيولوژي از نظر اهميت، جايگزين شيمي خواهد شد. بيولوژي نياز به نفت را در توليد پلاستيك، كودهاي شيميايي، لباس، رنگ، حشره كش ها و هزاران فرآورده ديگر كاهش داده يا به كلي از بين خواهد برد. اين علم، توليد چوب و پشم و ديگر كالاهاي طبيعي را از بنياد دگرگون خواهد ساخت. شركت هايي نظير فولاد آمريكا، فيات، هيتاچي يا اي.بي.ام بدون شك با آغاز انتقال از «توليد صنعتي» به «توليد آلي» ، به تدريج هر كدام براي خود بخش هاي «زيست شناسي» ايجاد خواهند كرد. اين مرحله جديد، طيفي وسيع از محصولاتي ارائه خواهد كرد كه تا به حال به تصور نيامده است.
آلوين تافلر مي نويسد: به گفته تئودور گوردون، مدير «گروه آينده» در زيست شناسي به محض اينكه آغاز به كار كرديم، درباره چيزهايي از اين قبيل فكر خواهيم كرد كه آيا مي توان پيراهني با بافت بدن انسان تهيه كرد؟
د: در كشاورزي از مهندسي ژنتيك براي افزايش فرآورده هاي غذايي جهان استفاده خواهد شد. «انقلاب سبز» دهه۶۰ داراي ضعف هايي بود، زيرا به مقدار زيادي به كودهاي شيميايي به دست آمده از نفت وابسته بود كه در كشورهاي توسعه نيافته مي بايست از خارج خريداري مي شد. ولي انقلاب بعدي، يعني دستكاري در ساختار بذرها (تغييرات ژنتيكي) توليد غلات را پرثمر و پرحاصل خواهد كرد، به طوري كه غلات به خوبي در زمين هاي شنزار و شوره زار قادر به رشد و در مقابل آفت ها و حشرات مقاوم باشند. مهندسي ژنتيك همچنين سعي دارد مواد غذايي و الياف كاملاً جديدي بسازد و نيز روش هاي ساده تر و ارزان تر ذخيره انرژي جهت نگهداري و توليد مواد غذايي ابداع كند. به نظر مي رسد كه مهندسي ژنتيك براي جبران مخاطرات هراس آور، بار ديگر براي ما امكان پايان دادن به گرسنگي همه جاگير را نويد مي دهد. ممكن است كساني به اين وعده ها با شك و ترديد نگاه كنند. با وجود اين، حتي اگر نيمي از ادعاهاي «كشاورزي ژنتيكي» درست باشد، تأثيري بزرگ در امر كشاورزي خواهد گذاشت كه نهايتاً روابط بين كشورهاي غني و فقير را دگرگون خواهد كرد. انقلاب سبز ۱۹۶۰ وابستگي كشورهاي فقير را به كشورهاي غني نه تنها كاهش نداد، بلكه به ميزان قابل توجهي افزايش بخشيد. ولي «انقلاب زيستي- كشاورزي» قادر خواهد بود كه عكس آن را تحقق بخشد. زيرا امكانات علمي و نرم افزاري آن در صورت برنامه ريزي صحيح، در كشورهاي در حال توسعه نيز قابل فراهم كردن است.
واقعه تاريخي
يك چيز به طور انكارناپذير روشن است و آن اينكه ما ديگر در چارچوب تكنولوژي ۳۰۰ ساله الكترومكانيكي محصور نيستيم. اهميت اين «واقعه تاريخي» را مي توان به طور خلاصه اينگونه بررسي كرد:درست به همان گونه كه زغال سنگ، فولاد، الكتريسيته و راه آهن با يكديگر تركيب شدند تا هزاران محصول صنعتي به دست آيد، چهره زندگي را دگرگون سازد و انقلاب صنعتي را تحقق بخشد، تحولات جديد، بشريت را وارد مرحله «ماوراء صنعتي» خواهد كرد. تركيب تكنولوژي هاي جديد شامل كامپيوترها، صنايع الكترونيكي، مواد جديد و علم ژنتيك، سيلي از نوآوري ها و اختراعاتي جاري خواهد كرد كه در تاريخ بشر بي سابقه بوده است.

پيامبر اسلام(ص) با همه حلم و عفو و ملايمتي كه داشت و در قبال تضييع حقوق شخصي باگذشت و اغماض باورنكردني رفتار مي كرد، زماني كه حقي پايمال مي شد يا حريم شرع مورد تجاوز قرار مي گرفت، يا حكمي از احكام الهي معطل مي ماند، چنان خشمگين مي شد كه چيزي، خشم الهي او را جلوگير نبود تا آن كه احقاق حق كند و باطل را طرد نمايد. «يغضب لربه عزوجل و لا يغضب لنفسه»؛ از هيچ كس ابائي نداشت، و هر كس پا از حريم الهي بيرون مي گذاشت در هر مقام و موقعيتي كه قرار داشت، محكوم بود و پيامبر اكرم(ص) با جديت تمام فرمان مجازاتش را صادر مي نمود و يا مجازات او را شخصا به عهده مي گرفت. در نظرش همه در حق يكسان بودند، ملاكش حق بود و به آن عمل مي كرد، گرچه خود يا ياران او متضرر مي شدند. چنان كه وقتي از خانه يكي از انصار سرقتي شد و يك يهودي و يك مسلمان متهم گشتند جمع كثيري از انصار پيش آن حضرت آمده، فشار آوردند كه براي حفظ آبروي مسلمانان و به خصوص انصار، نظر به دشمني هاي علني يهود، مرد يهودي مجازات شود؛ ولي بر رسول اكرم(ص) پس از تحقيق چنين معلوم گرديده بود كه مرد يهودي بي گناه است، لذا با قاطعيت تمام از يهودي طرفداري كرده و مرد مسلمان را محكوم نمود. اين رفتار پيامبر(ص) مانند ساير اعمال او تجسم قرآن كريم بود «ولا يجر منكم شنان قوم علي ان لا تعدلوا»؛ نبايد عداوت گروهي شما را بر آن دارد كه از طريق عدل بيرون رويد.
نمودي ديگر از خشم رسول الله(ص) در فتح مكه نمايان شد كه لرزه بر دلها انداخت. پيامبري كه از آن همه آزار و اذيت اهل مكه نسبت به خود و يارانش چشم پوشي كرده است، يكباره در برابر تخلف زني آن هم از شريف ترين دودمان قريش تصميمي اتخاذ مي كند كه حتي براي بعضي از يارانش هم تازگي دارد.
جريان از اين قرار بود كه زني به نام فاطمه مخزومي كه از قبيله بني مخزوم بود، مرتكب سرقت شده او را نزد پيامبر(ص) بردند و جرم وي به ثبوت رسيد. قريش تصور مي كردند كه وقتي پيامبر(ص) در مقابل اين همه آزار و اذيت آنها عكس العملي جز محبت و گذشت نشان نداده است در اين مورد هم عفو و اغماض پيشه خواهد كرد، ولي با كمال تعجب ديدند رسول خدا(ص) براي اجراي حكم الهي و بريدن دست آن زن در تدارك هستند. در اينجا بود كه سخت به تكاپو افتادند زيرا براي قريش بسيار ناگوار بود كه دست يكي از افراد قبيله آنها به جرم دزدي بريده شود. ابتدا فكر مي كردند كه با پرداختن تاوان مي توانند از زير بار حد و تحمل كيفر رها شوند، ولي رسول اكرم(ص) بر تصميم خود پابرجا بود. آن زن با مشاهده اوضاع براي نجات خود به يكي از همسران پيامبر(ص) پناه برد و از او خواست كه شفاعت او را كند. ولي اين شفاعت هم سودمند نيفتاد. به عنوان آخرين حربه، اسامه پسر زيدبن حارثه را كه مانند پدرش نزد پيامبر(ص) محبوبيت خاصي داشت، وادار كردند كه به شفاعت برود. ولي همين كه زبان به شفاعت گشود، رنگ صورت پيشواي عظيم الشأن اسلام از شدت خشم برافروخت و عتاب فرمود: آيا در مقابل حدي از حدود الهي شفاعت مي كني؟ و دستور مجازات صادر نمود. اسامه متوجه غفلت خود گرديد و از لغزش خود عذر خواست.
رسول خدا(ص) آن روز مردم را به مسجد فرا خواند و خطبه اي كوتاه بدين مضمون ايراد فرمود: «اقوام و ملل پيشين دچار سقوط و انقراض شدند، بدين سبب كه در اجراي قانون و عدالت تبعيض روا مي داشتند. هرگاه يكي از طبقات بالا مرتكب جرم مي شد او را از مجازات معاف مي كردند و اگر كسي از زيردستان به جرم مشابه آن مبادرت مي كرد، او را مجازات مي نمودند. قسم به خدايي كه جانم در قبضه اوست، در اجراي عدل درباره هيچكس فروگذاري و سستي نمي كنم. اگر فاطمه دختر محمد مرتكب چنين عمل ناستوده اي مي شد بي گمان دست او را مي بريدم.»
و بدين ترتيب در عمل نشان دادند كه همه طبقات و نژادهاي بشري در برابر قانون الهي مانند دانه هاي يك شانه برابرند. از جمله موارد ديگر اينكه سمره بن جندب در محوطه اي كه متعلق به يكي از انصار بود، درخت خرمايي داشت و راه ورود به آن محوطه از خانه مسكوني همان مرد انصاري مي گذشت، سمره براي آن كه به درخت خود سركشي كند، بدون اجازه وارد آن خانه مي شد و به محوطه مي رفت. انصاري كه از عمل سمره ناراحت شده بود، از وي خواست كه هر بار قبل از ورود به منزل اجازه بگيرد، ولي سمره به درخواست او توجه نكرد و همچنان بدون اجازه وارد منزل مي شد. مرد انصاري به شكايت نزد پيامبر اكرم(ص) آمد و جريان را به عرض رساند.
حضرت رسول (ص) سمره را احضار كردند و گفته هاي شاكي را به اطلاعش رساندند و صريحا فرمودند هر وقت خواستي از منزل انصاري عبور كني، اجازه بگير. سمره از اطاعت امر رسول اكرم نيز ابا كرد و از قبول استجازه سر باز زد. حضرت با مشاهده اين وضع پيشنهاد كردند كه درخت خود را بفروشد و ضمنا براي آن كه او را در انجام معامله تشويق فرمايد قيمت آن را به چند برابر بالا برده و سرانجام فرمودند به هر مبلغي كه مايلي، آنرا واگذار كن. سمره از معامله درخت نيز خودداري كرد و براي فروش آن ولو به چند برابر قيمتش حاضر نشد. سپس حضرت او را به جنبه معنوي توجه دادند و در مقابل استجازه يا فروش درخت به وي وعده پاداش اخروي دادند ولي سمره باز هم نپذيرفت، وقتي مرحله مدارا و ملايمت و تشويق به پايان رسيد، رسول خدا(ص) با صلابت و قاطعيت تمام خطاب به سمره فرمودند: «انك رجل مضار ولا ضرر و لاضرار في الاسلام» ؛تو مردي هستي زيان رسان و در دين اسلام زيان ديدن و زيان رساندن وجود ندارد، سپس رو به مرد انصاري نموده و فرمودند: «برو درخت خرما را از زمين درآور» آنگاه رسول خدا(ص) به سمره فرمودند: «حالا برو درخت را هر جا كه مي خواهي بكار.»
پيامبر اكرم(ص) راز قاطعيت خود را در اجراي حدود الهي و حفظ حريم حق در تمثيلي چنين بيان فرموده اند: «قومي در سوار شدن به كشتي قرعه كشيدند، پس بعضي از ايشان در طبقه بالا و بعضي در طبقه پايين جا گرفتند، پس ساكنين طبقه پايين براي استفاده از آب، از محل ساكنين طبقه بالا مي گذشتند، از اين رو گفتند چه شود اگر ما در محل سكونت خودمان شكافي در كشتي پديد آوريم تا به هنگام برداشتن آب باعث آزار ساكنين طبقه بالا نشويم.
در اين صورت هرگاه اهل كشتي ايشان را در اجراي خواست خود آزاد گذارند، همگي هلاك خواهند شد و اگر از ايشان جلوگيري كنند، رستگار خواهند گشت و همگي نجات خواهند يافت.»
بديهي است دريافت رموز اين تمثيل منوط به تأمل و انديشه در آن خواهد بود.