بعيد مي دانم كسي با نمايش  فيلم هاي برجسته سينماي جهان در سينماها مخالف باشد. در گذشته البته برخي از اهالي سينما با نمايش فيلم خارجي مخالفت مي كردند، چون اعتقاد داشتند كه اين كار به سينماي ايران لطمه مي زند. علاقه مندان و پيگيران سينما، حتي موج مخالفت هايي كه پس از اكران فيلم اسكاري «با گرگ ها مي رقصد» به راه افتاد را به خاطر دارند.
مخالفت هايي كه البته بدون پس زمينه نبود و ريشه در واقعيت داشت. سينماي ايران در دهه پنجاه عملاً به دست وارد كنندگان فيلم خارجي نابود شد. ورود بي رويه فيلم خارجي آن هم از نوع نازلش، باعث شد تا محصولات داخلي، مخاطبشان را از دست بدهند؛ به طوري كه در سال هاي ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ ميزان توليد سالانه سينماي ايران به پايين ترين حد خود رسيد. از اوايل دهه ۶۰ دولت خود متولي ورود و نمايش فيلم خارجي  شد و فيلم هايي آن هم به صورت محدود اكران مي شدند كه خطري براي سينماي ايران محسوب نشوند. سال هايي كه بيشتر فيلم هاي خارجي به نمايش درآمده در سينماها، محصولات كشورهاي اروپاي شرقي بودند. از توليدات نازل اكشن و حادثه اي گرفته تا بخش نخبه گرا و روشنفكرانه كه با نمايش آثاري از تاركوفسكي و پاراجانف، حتي مسير سينماي ايران را هم تغيير داد.
وقتي در اوايل دهه ۷۰ صحبت از نمايش فيلم هاي روز و مطرح به ميان آمد، بخشي از بدنه سينما به مخالفت با اين برنامه پرداخت و از تكرار تاريخ ابراز نگراني كرد. هرچند زمان زيادي طول نكشيد تا خيال همه راحت شود چون سياست هاي نمايش فيلم خارجي خنثي تر از آن  بود كه بتواند تهديدي براي سينماي ايران محسوب شود.
چند وقت پيش يكي از تهيه كنندگان سينماي تجاري كه روزگاري از مخالفان نمايش فيلم خارجي بود، در اظهار نظري اعلام كرد: «نمايش فيلم خارجي به صورتي كه الآن اتفاق مي افتد، هيچ خطري براي سينماي ايران ندارد و با اين شيوه نمايش هيچ مشكلي نداريم.»
در سال هاي اخير كوشيده شده تا به جاي محصولات نازل، فيلم هاي مطرح سينماي جهان به نمايش درآيد. «خانه خنجرهاي پران» و «شب به خير و موفق باشيد» از نمونه هايي هستند كه اخيراً بر پرده رفتند و در حال حاضر علاقه مندان سينماي جهان مي توانند فيلم «تاجر ونيزي» را با بازي آل پاچينو در يكي دو سينماي پايتخت (كه اتفاقاً سالن هاي استانداردي هم دارند) تماشا كنند.
چنان كه دوستي با ذوق زدگي درباره تجربه دلچسب ديدن آثار برجسته در سينما فرهنگ نوشته است اين درست كه فيلم را بايد در سينما ديد و بسياري از ارزش هاي فيلم روي پرده عريض مشخص مي شود ولي نكته در اين جاست كه برخي از فيلم هاي خارجي هنگام نمايش در ايران چنان مثله مي شوند كه اساساً نمي شود از آنها سر درآورد؛ اتفاقي كه در حال حاضر براي فيلم «تاجر ونيزي» هم افتاده است؛ به طوري كه تماشاگر با مجموعه اي از تصاوير بي ربط مواجه است. بديهي است وقتي كه بيش از يك سوم يك فيلم كوتاه مي شود، ديگر لذت بردن كه سهل است، امكان سر درآوردن از فيلم وجود ندارد.
هيچ كس در جهان بر اساس قوانين كشور ما فيلم نمي سازد و طبيعي است كه در بسياري از فيلم هاي خارجي نكاتي وجود داشته باشد كه در اين جا قابل نمايش نيست. با اين همه تعداد فيلم هاي ارزشمندي كه با كمترين ميزان مميزي قابل نمايش اند هم كم نيست. واقعاً چه اصراري وجود دارد كه فيلمي را با جرح و تعديل فراوان روانه اكران كنيم؟! «تاجر ونيزي» به عنوان اقتباسي از نمايشنامه شكسپير، در نسخه اي كه هم اكنون در سينماهاي پايتخت اكران شده، بيش از آن كه به روايتي كلاسيك شبيه باشد، به خاطر «جامپ كات» هاي فراواني كه در آن ايجاد شده، مثل برخي از فيلم هاي ژان لوك گدار است. سينماگر فرانسوي كه آثارش را به غيرمتعارف بودن شمرده اند.
احتمالش ضعيف است حتي يكي از تماشاگران فيلم «تاجر ونيزي» در حين خروج از سينما، حسي از رضايت خاطر به همراه داشته باشند. آنها كه نسخه كامل فيلم را قبلاً ديده اند، قطعاً از بلايي كه سر فيلم آمده ناراحتند و آنها كه فيلم را براي اولين بار در سينماهاي تهران ديده اند،از معجون آشفته و بي در و پيكر روي پرده سر درنياورده اند.
تجربه فيلم ديدن در سالن سينما به شرطي لذت بخش است كه بتوان از چيزي كه روي پرده افتاده سر درآورد. اين شرط اول است وگرنه ديدن نسخه اي مخدوش و تكه پاره در سينما هيچ فضيلتي به همراه نمي  آورد.
به خصوص اين كه حالا دسترسي به DVD بسيار ساده و راحت شده است و مي توان سينما را به خانه آورد و لذتش را برد. گيرم در ابعادي كوچك تر و بدون آن آئين جمعي، ولي در عوض بدون اين كه حس كني با فيلمي مواجهي كه همه گره هايش در قسمت هاي حذف شده گشوده مي شود. جداي از اين كه بسياري از جرح و تعديل ها كاملاً سليقه اي صورت مي گيرد و در مورد همين «تاجر ونيزي» بسياري از نماهاي حذف شده قابل نمايش بودند؛ مي توان حق را كاملاً به متوليان نمايش فيلم خارجي داد. منتها با يك پيش شرط؛ لطفاً اگر با فيلمي مواجه شديد كه به هر دليل مجبور به حذف فصل هاي زيادي از آن هستيد، قيد اكرانش را بزنيد و بي جهت زحمت دوبله و زيرنويس آن را نكشيد، چون ديدن فيلمي كه يك سوم آن كوتاه شده هيچ لطفي ندارد.

اكران فيلم هاي خارجي در سينماهاي پايتخت چند سالي است نسبت به گذشته، رونق پيدا كرده است.
هر سال تعدادي از آثار جديد سينماي جهان در چند سينماي شهر تهران روي پرده مي رود اما با اين وجود فيلم هاي خارجي فروش خوبي ندارند. عدم استقبال از اين فيلم ها را مي توان از زواياي مختلف بررسي كرد. تعداد سالنهاي نمايش دهنده فيلم هاي خارجي محدود است. حتي اگر دوستداران اين آثار مصر باشند فيلم هاي مورد علاقه شان را روي پرده ببينند، امكان و فرصت كافي ندارند. با وجود مشكلات سفرهاي درون شهري، كمتر كسي اين رنج را متحمل مي شود كه براي ديدن اين فيلم ها ساعتها در ترافيك بماند و از يك نقطه به نقطه ديگر شهر برود آن هم با پرداخت هزينه هاي قابل توجه. به اين ترتيب مخاطبان اين فيلم ها ترجيح مي دهند در خانه و از طريق ويديو، DVD و.... فيلم ها را ببينند. رواج و گسترش استفاده از DVD نشان مي دهد كه ايراني ها فيلم هاي خارجي را دنبال مي كنند، اما اكران فيلم ها در سينماها به نحوي نيست كه رضايت مخاطب را جلب كند.
از سويي ديگر اغلب آثاري كه در ايران روي پرده رفته اند، فيلم هاي شاخص و قابل دفاعي نبوده اند. در ميان آنها فيلم هاي خوبي مثل «دار و دسته نيويوركي» ، «بي خوابي» و «مصائب مسيح» هم بوده اما بعضي از آنها توليدات معمولي و متوسطي هستند كه نمي توانند اشتياق مخاطب پيگير و جدي سينماي جهان را برانگيزند. مشكل بعدي را در نحوه نمايش مي توان جستجو كرد.
بعضي از فيلم هايي كه در سينماهاي تهران اكران شده به شدت جرح و تعديل شده اند، بهترين نمونه «تاجر ونيزي» است. تماشاگراني كه به ديدن اين فيلم رفته اند از تماشاي نسخه تكه پاره شده فيلم تعجب كرده اند. قطعا چنين فيلمي مورد توجه قرار نمي گيرد و از آن استقبال نمي شود. البته طبيعي است كه تعداد كمي از فيلم هاي خارجي قابل نمايش كامل و بدون حذف در ايران هستند، پس بايد در انتخاب هوشيار بود وگرنه صرف نمايش فيلم خارجي نمي تواند امتيازي محسوب شود، آن هم زماني كه اين فيلم ها موقع اكران تغيير مي كنند.
تهيه كنندگان و اهالي سينماي ايران چندان از اكران فيلم هاي خارجي استقبال نمي كنند. آنها خوب مي دانند كه اگر فيلم هاي خارجي در شرايط مناسب اكران شوند، سينماي ايران همچون اواخر دهه ۵۰ در معرض تعطيلي قرار مي گيرد.
شايد ترس از اين مسئله باعث مي شود اكران فيلم هاي خارجي هميشه محدود و با شرايط خاص برگزار شود.

زماني ديدن فيلم هاي روز دنيا براي سينما دوستان ايراني آرزو بود. فيلم هاي خارجي معدودي در جشنواره فيلم فجر به نمايش در مي آمد، كيفيت فيلم هاي ويديويي مناسب نبود و تلويزيون هم چندان رغبتي براي پخش فيلم هاي مطرح سينماي جهان نشان نمي داد. اما حالا ديگر اوضاع كاملاً فرق كرده، شبكه هاي تلويزيوني داخلي به مناسبت هاي مختلف فيلم هاي خارجي پخش مي كنند. توليد برنامه هايي مثل «سينما ۴» و «سينما ماورا» هر روز بيشتر مي شود، برنامه هايي كه به معرفي و نمايش فيلم هاي مختلف مي پردازند. سينماهاي پايتخت فيلم هاي پرآوازه اي مثل «مصائب مسيح» ، «دارودسته نيويوركي» و «هوانورد» را نمايش مي دهند. در كنار تمام اين تغييرات به بازار آمدن DVD كار تماشاي فيلم هاي خارجي را به شدت ساده كرده است.
DVDها كيفيت صدا و تصوير قابل قبولي دارند، آنهايي كه با زبان ديگري آشنا نيستند به راحتي با انتخاب زبان، فيلم را مي بينند و لذت درك داستان را از دست نمي دهند. روزگار عجيبي است! حالا دسترسي به فيلم هايي كه در سراسر جهان توليد شده و بحث انگيز هستند دشوار نيست. ما همزمان با ساير سينما دوستان جهان مي توانيم اين فيلم ها را ببينيم. اگرچه در صفحه كوچك تلويزيون و نه روي پرده سينما.
اما همه اين تحولات نشان مي دهد كه براي اكران فيلم هاي خارجي در سينماهاي كشور بايد برنامه ريزي بهتري داشت. سالن ها را مجهز كرد و دستي به سر و روي سيستم صوتي و تصويري شان كشيد. نمايش فيلم ها بايد با تبليغات بهتري همراه باشد، سينماهاي نمايش دهنده هم بايد افزايش يابند. در اين صورت، اگر انتخاب ها درست باشد شك نكنيد كه فروش فيلم هاي خارجي در سينماها بهتر خواهد شد. در اين سال ها متولي اكران فيلم هاي خارجي نهادهاي دولتي بوده اند، اگر بخش خصوصي وارد اين عرصه شود احتمال به وجود آمدن تغييرهاي گسترده براي جذب مخاطب بيشتر خواهد شد. البته كاملاً مشخص است كه ورود و اكران فيلم هاي خارجي بايد با نظارت دولت باشد. قوانين جامعه ما اجازه نمايش هر فيلم خارجي را نمي دهد. اما فعال شدن بخش خصوصي و ايجاد فضاي رقابت باعث مي شود شكل اكران اين فيلم ها به نحو مطلوب تغيير كند. بخش خصوصي به سوددهي و بازگشت سرمايه اهميت مي دهد، پس براي نمايش بهتر اين آثار تمام تلاش خود را به كار مي گيرد.اگر قرار است فيلم خارجي در سينماهاي كشور روي پرده برود بهتر است براي جذب مخاطب تلاش كرد تا سالن هاي نمايش دهنده اين آثار سوت و كور نباشد. قطعاً براي خريد، دوبله و نمايش اين فيلم ها وقت و هزينه صرف مي شود.
چرا براي زمان و بودجه اي كه هزينه شده ارزش قايل نباشيم و تنها به اين دلخوش كنيم كه در سينماهايمان فيلم هاي روز دنيا اكران مي شوند؟