گروه شهري: پس از گذشت 31 ماه از امضاي كنوانسيون محيط زيست درياي خزر، موسوم به كنوانسيون تهران، جمعي از كارشناسان و مسئولان در كارگاه مشورتي و پژوهشي محيط زيست درياي خزر؛ الزامات كنوانسيون تهران، چالش ها و دستا وردها گردهم آمدند تا درباره زمينه اجرايي شدن اين كنوانسيون به بحث و تبادل نظر بپردازند. در اين كارگاه مهمترين چالش هاي پيش روي اين كنوانسيون كه از ماه آينده اجرايي مي شود بررسي و تبيين شد.
دكتر موسويان، معاون پژوهش هاي بين المللي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام در اين كارگاه با اشاره به ويژگي هاي زيست بومي و ژئوپلتيكي بي نظير درياي خزر، از اين درياچه به عنوان يكي از مهمترين مناطق استراتژيك جهان ياد كرد و گفت: درياي خزر از چند نظر داراي اهميت است، نخست آنكه به عنوان يك شبكه حمل و نقل گسترده، مسيري مناسب براي ارتباط و مراوده ميان جوامع گوناگون فراهم آورده، اين در حالي است كه ذخاير گاز طبيعي و نفتي موجود در اين منطقه - بالغ بر 163 ميليارد بشكه -اهميت آن را دو چندان كرده، البته بخش عمده اي از اهميت اين درياچه را مي توان در تنوع گسترده زيستي و منابع غذايي آن جست و جو كرد.
وي با اشاره تنوع زيستي بسيار غني درياي خزر تصريح كرد: حدود 400 گونه آبزي بومي در اين دريا زندگي مي كنند ضمن آنكه بالغ بر
۷۰ درصد صيد جهاني خاويار سياه از اين دريا به دست مي آيد. جلگه ها و تالاب هاي ساحلي آن نيز زيستگاه مناسبي براي ميليونها پرنده بومي و مهاجر محسوب مي شود. بر اين اساس، با توسعه اكوتوريسم مي توان فرصت هاي شغلي فراواني براي ساكنان اين منطقه فراهم آورد.
موسويان، آلودگي هاي ناشي از منابع مستقر در خشكي، آلودگي ناشي از حفاري و اكتشاف دريا، آلودگي ناشي از تخليه مواد زايد و سمي، تخليه زايدات خطرناك اتمي، آلودگي ناشي از تخليه كشتي ها، صيد بي رويه و غيرقانوني، گونه هاي مهاجم بيگانه به دريا و فقدان برنامه ريزي و مديريت سواحلي را از مهمترين بحران هايي دانست كه محيط زيست درياي خزر را تهديد مي كنند.
به گفته وي، بهره برداري از منابع كاني بستر دريا و ذخاير زنده بايد تابع روشي هماهنگ باشد تا مانع از اختلال در وضع منحصر به فرد اين دريا شود و اين برعهده تمامي كشورهاي ساحلي است كه با رعايت نظامات حقوقي، موجبات دستيابي به اين هدف را فراهم سازند.
دكتر شعبانعلي نظامي، رئيس شيلات كشور با اشاره به اينكه هدف كنوانسيون تهران پويايي و سرزندگي خزر است، خاطر نشان ساخت: درياي خزر، دريايي بسته و يكطرفه است به شكلي كه سالانه چند صد ميليارد متر مكعب آب و مواد مختلف وارد مي شود اما تنها خروجي طبيعي آن تبخير است. به گفته وي پويايي اكوسيستم درياي خزر در درجه اول با حفظ تنوع زيستي، گياهي و جانوري آن ارتباط مستقيم دارد، براين اساس، حفظ سلامت اين اكوسيستم پيش نياز توسعه پايدار است، اين در حالي است كه تمايلاتي كه براي توسعه مهار گسيخته و بدون برنامه در حوزه خزر وجود دارد سبب محدود شدن گونه هاي خزر شده است.
وي ورود شانه دار را نقطه عطف معضلات ناشي از اين فرآيند و عامل بيكاري جامعه صيادي دانست.
مهندس سعيد حسيني، كارشناس محيط زيست دريايي و عضو مركز صلح و محيط زيست با اشاره به اينكه 50 درصد از فعاليت هاي كشاورزي و
۶۰ درصد از فعاليت هاي صنعتي در اطراف رود ولگا انجام مي شود گفت: مناطق شناخته شده اي همچون دلتاي ولگاي آستراخان، خليج ولگا، دماغه آبشرون و دماغه رودخانه آذربايجان از جمله منابع آلاينده درياي خزر هستند كه موجب ورود آلودگي ها مي شوند، ضمن آنكه ايران، دريافت كننده آلودگي هاي نفتي و حتي ميكروبي كشورهاي حاشيه است.
مدير برنامه محيط زيست درياي خزر سازمان ملل متحد نيز در اين كارگاه با اشاره به اينكه شكاف عميقي بين دستگاههاي ماهيگيري و حافظ محيط زيست در سطح منطقه اي وجود دارد، گفت: هنوز نتوانسته ايم ثابت كنيم كه منشأ آلودگي درياي خزر رودخانه ولگاست.
دكتر غفارزاده افزود: برنامه محيط زيست درياي خزر كه فعاليت آن از سال 1998 آغاز شده، توانسته است يك گفتمان خانوادگي ميان كشورهاي حاشيه اي به وجود آورد.

خزر يكي از آلوده ترين محيط هاي آبي جهان به شمار مي رود. هر كدام از پنج كشور حاشيه اين دريا به نحوي سهمي در آلودگي آن دارند. روسيه بخش قابل توجهي از پساب كارخانه هاي خود را از طريق ولگا وارد خزر مي كند. غيراستانداردترين نيروگاه هسته اي جهان توسط قزاقستان در ساحل خزر مورد بهره برداري قرار گرفته است.آذربايجان با فراغ بال آلودگي هاي نفتي را در خزر رها مي كند، اما جالبترين نوع آلودگي در سواحل ايران رخ مي دهد: تقريباً در هر سه استان شمالي ايران،  از رودخانه ها به عنوان سيستم طبيعي براي دفع فاضلاب شهري استفاده مي شود. به واقع از قديم در اين منطقه رودخانه ها اگوهاي خدادادي انگاشته مي شده اند. به همين خاطر است كه در محل ورود رودخانه هاي ايران به خزر شاهد بدترين نوع آلودگي اين دريا هستيم.

ميراث خبر: باستانشناسان در بررسي هاي شهر حاجي آباد، يك مهر با نقش انسان كامل پيدا كردند كه احتمال مي دهند اشكاني باشد. مرجان روايي ، كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان هرمزگان در گفت وگو با ميراث خبر در اين مورد گفت: در اين بررسي ها محوطه  هاي تاريخي زيادي شناسايي شد كه بيشتر متعلق به دوران ساساني است و تعداد اندكي از آنها به اشكانيان تعلق دارد. به گفته روايي در يكي از محوطه ها يك مهر با نقش انسان تمام قد به دست آمد كه احتمال مي دهيم به دوران اشكاني تعلق داشته باشد اما براي اينكه بتوان به طور قطع درباره آن صحبت كرد بايد بررسي هاي بيشتري روي آن انجام شود. بررسي هاي باستانشناسي در شهرستان حاجي آباد با هدف شناسايي، مستند سازي، ثبت آثار و تهيه نقشه باستانشناسي اين شهر همزمان با شش شهر ديگر اين استان انجام شد. باستانشناسان با توجه به شناسايي آثار بسيار مهمي از دوران پيش از تاريخي، تاريخي و اسلامي در اين محدوده كاوش ها را براي شناسايي تمدن هاي موجود در جنوب ايران ضروري مي دانند.

خبرگزاري ميراث فرهنگي و گردشگري: سرعت بادهاي 120 روزه سيستان گاهي به 120 كيلومتر در ساعت مي رسد و اين براي ميراث فرهنگي استان خطري جدي است. جمشيد داوطلب مدير پايگاه كوه خواجه سيستان و بلوچستان گفت: امسال متاسفانه با شروع بادهاي 120 روزه ، بخشي از ديوار بناي تاريخي كوه خواجه فرو ريخت و اين اثر همچنان در معرض خطر قرار دارد.وي افزود: خوشبختانه اواخر سال 84 موفق شديم 30 ميليون تومان اعتبار براي حفاظت و مرمت بنا از سازمان دريافت كنيم و تاكنون نيز كارهاي حفاظتي چون تثبيت تزئينات و نقش برجسته هاي گلي، پيوند و استحكام بخشي ديواره ها، شيب بندي جهت جمع آوري آب هاي سطحي، پوشش حفاري هاي سال هاي قبل و كاهگل اندود كردن آن صورت گرفته است، اما با اين پول موفق به حفاظت و مرمت يك دهم بناي كوه خواجه شده ايم و حقيقتاً به اعتبارات و نيروي متخصص بيشتري نياز داريم.

گروه شهري- آرش نهاوندي: بافت تاريخي قم با قدمت 6هزار سال، توسط بولدوزرها تخريب مي شود.
اين خبر در حالي روي خروجي خبرگزاري ها قرار گرفت كه پيش از اين و در فروردين ماه سال جاري، به درخواست اداره ميراث فرهنگي و گردشگري استان قم، عمليات عمراني در بافت تاريخي شهر قم به حالت تعطيل درآمده بود، اما مسئولان شهرداري و اداره مسكن و شهرسازي قم كه در اجراي طرح تعريض گذرهاي بافت تاريخي اين شهر در قالب پروژه عمار ياسر مصرّ به نظر مي رسند، مجدداً دستور به آغاز اجراي اين پروژه داده اند كه در پي آن بولدوزرها بيش از 40متر مربع از بخش هاي مركزي محوطه تاريخي شادقلي خان كه دربرگيرنده آثار چهار دوره تاريخي از هزاره چهارم پيش از ميلاد تا دوره قاجار است- را تخريب كرده اند.
تخريب بافت تاريخي قم در حالي صورت مي گيرد كه پيش تر و تا زمان حضور هيأت باستان شناس، فعاليت كارگران به طور كامل متوقف شده بود.
اجراي پروژه عمارياسر توسط شهرداري و اداره مسكن و شهرسازي، منجر به كشف محوطه پيش از تاريخ در بافت تاريخي قم شد، اما پيش از توقف عمليات و آغاز مطالعات هيأت باستان شناسي، بيش از 90درصد از فضاي اين بافت باستاني از بين رفته و كارشناسان پيش بيني مي كنند در صورتي كه پروژه
عمار ياسر تمام بافت تاريخي قم را تحت الشعاع خود قرار دهد، تمامي آثاري كه احتمالاً زير آسفالت سالم مانده اند از بين خواهد رفت.هنوز مشخص نيست كدام سازمان عضو كميسيون ماده پنج – كه وظيفه تصويب و تاييد ساخت وساز و عمليات عمراني شهري به عهده آن است- اجازه اجراي چنين پروژه عظيمي را داده است. در حالي كه بر اساس ماده 142 قانون ميراث فرهنگي، تمامي پروژه هاي عمراني موظف به استعلام از سازمان هستند و به رغم تاكيد پژوهشكده باستان شناسي مبني بر حفاظت از محوطه 6هزارساله شادقلي خان، واقع در بافت تاريخي شهر قم، مجدداً عمليات عمراني در اين منطقه آغاز شده و بولدوزرها بيش از 40مترمربع از بخش هاي مركزي اين محوطه را تخريب كرده اند.با توجه به آنكه استعلام از سازمان ميراث فرهنگي به هنگام اجراي پروژه اي عمراني در بافت تاريخي ضروري است و بايد پروسه قانوني خود را طي كند، ادامه تخريب محوطه شادقلي خان بدون كسب مجوز از اداره ميراث فرهنگي و گردشگري قم، امري عجيب و ناپذيرفتني به نظر مي رسد.
اين امر زماني ناپذيرفتني مي شود كه بدانيم آثار تاريخي قم نه تنها متعلق به شهرداري قم يا حتي اهالي آن شهر كه بخشي از ميراث فرهنگي كشور و حتي ميراث جهاني تلقي مي شوند. از همين روست كه مداخله سازمان ميراث فرهنگي كل كشور و وزارت مسكن و شهرسازي براي جلوگيري از ادامه تخريب بافت تاريخي قم و لااقل حفظ بخش كوچكي از آن، ضروري به نظر مي رسد.