Hamshahri Newspaper

آب به عنوان يكي از مهمترين عوامل طبيعي از ديرباز نقش بسيار مهمي در ايجاد سكونت گاه هاي انساني داشته است. شكل گيري نخستين تمدن هاي شهرنشيني در بين النهرين، نيل، سند، هوانگ هو و نظاير آن، اهميت اين ماده حياتي را در استقرار فضاهاي زيستي نشان مي دهد.
حتي تعدادي از فلاسفه قديم هم بنياد همه چيز را بر آب مي دانستند؛ «آفريدگار بر آب نهاده است جهان را». آب، اساس همه كارها است، الفباي توسعه و حيات است. آب علاوه بر جنبه هاي كاربردي آن داراي قداست بوده و در اسلام و ساير اديان ديگر، اهميت آن بارها مورد تاكيد قرار گرفته است و... آب، اين موهبت الهي، خود جاذبه اي است بي نظير كه مسلماً اگر با مديريت صحيح همراه باشد، منبعي عظيم در جهت جذب توريست و به عبارت بهتر منبع ارزآوري و كسب درآمد محسوب مي شود. توريسم، صنعتي است كه در زمان، با تغيير و تحولات اقليمي و منوط به نيازهاي بشري معنا پيدا مي كند. جايگاه آن در اين دوران ماشيني برآورده كردن نيازهاي روحي انسان است كه جواب اين نيازها را مي توان در طبيعت الهي پيدا كرد.
گذشت زمان، تنوع علاقه و اوقات فراغت، روند تخصصي شدن توريسم در برهه كنوني را شدت بخشيده و اين صنعت را به منبع اصلي شكوفايي اقتصاد ملي كشورهايي چون اسپانيا، فرانسه، ايتاليا، امارات و... تبديل كرده است. در اين ميان اكوتوريسم و زيرشاخه هاي آن از محبوبيت زيادي در ميان جهانگردان برخوردار شده است. اگر تا ديروز، مغربي ها به مشرق و مشرقي ها به مغرب مي رفتند تا از تاج محل، ديوار چين، اهرام مصر و يا برج ايفل و ونيز ديدن كنند، امروز اما به دليل زندگي هاي كسل كننده ماشيني به دنبال اسرار طبيعت، شكار و استراحت در تفرجگاه هاي آفريقايي و آسيايي مي گردند.
امروزه، سياست هاي نوين جهانگردي بازتاب پاسخ به برخي پرسش ها است كه تصميم گيران توريسم با آن مواجهند. هم اكنون براي بسياري از كشورها، مفهوم اتخاذ سياست هاي جهانگردي به يك واقعيت تبديل شده است اما ايران، به عنوان يك كشور با جاذبه هاي اكوتوريسمي و توريسمي فراوان و بي نظيرش از سبد 700 ميليارد دلاري توريسم جهاني، سهم چنداني ندارد و اين خود بيانگر اين مطلب است كه چاره اي جز بازنگري در سياست هاي توريسم وجود ندارد!
در ميان اين بازار سودآور، كشوري برنده است كه از منابع طبيعي و ميراث هاي ماندگار، در تداوم حيات و كسب موقعيت هاي درآمدزايي استفاده بهينه كند.
گردشگري سد؛ حوزه تازه اي در توريسم
دو كشور مصر و سوريه به تازگي نوع ديگري از توريسم را تجربه كرده اند؛ گردشگري سد، حوزه تازه اي است كه داراي موفقيت هاي جالبي براي آنها بوده است.
اما به راستي در منطقه خاورميانه، بزرگتر و زيباتر از سدهاي ايراني وجود دارد؟
در طول چهار سال گذشته، چهل درياچه سد در كشور خلق شده است، خلق چهل درياچه قطعا به معناي افزوده شدن چهل موقعيت اكوتوريسمي بيشتر به ظرفيت گردشگري ايران است.
با نگاهي كوتاه به حجم بالاي بازديدهاي نوروزي از سدهاي ايران مي توان اين نكته را دريافت كه قطعا اين حوزه، خود بيانگر سيمايي نيرومند از گردشگري است. اين كه در حوزه هاي بناهاي تاريخي، اكوتوريسم، ژئوتوريسم و... ايران در سطح خاورميانه همتايي ندارد، شكي نيست. به واقع مي توان به اين شاخص هاي ارزشمند، پتانسيل سدهاي كشور را نيز افزود.
هاشم اسدزاده رج، رئيس موسسه مطالعات استراتژيك صنعت گردشگري در خصوص اكوتوريسم با گرايش سد، جاذبه هاي زيباي آن و نوع خدماتي كه مي توان در كنار آن به گردشگران ارائه داد، چنين اظهار مي دارد كه «شايد با توجه به نوپا بودن سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و نبود بخش خاصي در سازمان مذكور در حوزه سد، تشكيل ستاد يا كميته اي در اين خصوص ضروري به نظر مي رسد. يكي از علل آن، فرهنگسازي در رابطه با استفاده از اين جاذبه است تا صدمات جبران ناپذيري به اكوتوريسم اين مناطق و سد وارد نشود، البته در مطالعات ساخت سدها در ايران به موضوع گردشگري توجهي نشده است، پس بالطبع تاسيساتي در اين خصوص ساخته نشده و آنچه كه در حاشيه بعضي از سدها ايجاد شده قطعا كافي نيست و پاسخگوي خواسته هاي رفاهي يك گردشگر نيست.
سهم ايران از گردشگري سد
سدها و نيروگاههاي وابسته به آنها علاوه بر اينكه يكي از منابع مهم تأمين آب و انرژي برق و... هستند، با ايجاد مناظر خاص خود، ظرفيت هاي بزرگي براي رشد و توسعه صنعت گردشگري نيز محسوب مي شوند.
در بسياري از كشورهاي دنيا نيز سدها و درياچه هاي آنها از مهمترين قطب هاي گردشگري آن كشور محسوب مي شوند و سالانه هزاران مسافر را به خود جذب مي كنند. سدهاي «هور» آمريكا و «اسوان» در مصر از اين جمله اند و حتي در برخي از كشورها سعي شده تا در ساخت اين سازه هاي عمراني از ابزار هنري استفاده كرده تا جاذبه بيشتري داشته باشد.
سد كرخه و درياچه وسيع و زيباي آن يكي از جاذبه هاي گردشگري خوزستان به شمار مي آيد. اين سد با گنجايش بيش از 7 ميليارد متر مكعب آب و 162 كيلومترمربع مساحت در كنار طبيعت زيباي آن با وجود پرندگان مهاجر، اين توانايي را دارد كه بسياري از جهانگردان به ويژه گردشگران حوزه خليج فارس را به خود جلب كند.سد مسجد سليمان نيز از جهاتي ديگر حايز اهميت است، اين سد كه يكي از بلندترين سدها در كل جهان به شمار مي آيد با 5 دريچه خروجي، چشم انداز خاصي را نصيب طبيعت دوستان مي كند. جدا از خروج حجم بالاي آب از مخزن سد، انبوهي از سارها و پرستوهاي مهاجر، بلندترين نقطه دريچه هاي قطاعي سد را به عنوان لانه برگزيده و پرواز ورودي آنان روي اين درياچه فيروزه اي رنگ، مناظر بديعي را براي تماشا پديد آورده است.
سدهاي استان هاي شمالي كشور نيز به دليل قرارگرفتن در مناطق جنگلي و چشم اندازهاي جالب با آبشارها و دره هاي جنگلي از بهترين نقاط موجود براي سرمايه گذاري توريستي به شمار مي آيد.
سداميركبير تهران نيز در ميان فرصت هاي سرمايه گذاري از موقعيت ممتازي برخوردار است. چندي پيش سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي صدور مجوز ساخت دهكده هاي گردشگري در مناطق زيست محيطي با سازمان حفاظت محيط زيست به توافق رسيد تا از اين پس برخي از مراكز اقامتي نيازي به دريافت مجوز اثرات زيست محيطي از اين سازمان نداشته باشند و سرمايه گذاران بتوانند در مناطقي كه به عنوان مناطق حفاظت شده زيست محيطي، پناهگاه هاي حياط وحش يا پارك هاي ملي دهكده هاي گردشگري ايجاد كنند، اما قطعاً فرصت هاي سرمايه گذاري در كنار سدها طبق بخشنامه هاي شركت مديريت منابع آب ايران، سهل تر خواهد بود، چرا كه اين سدها مي توانند به عنوان مناطق ويژه گردشگري توسط سازمان ميراث فرهنگي شناخته شده و به ثبت برسند.
صحيح برنامه ريزي كنيم
ايران سرشار از جاذبه هاي اكوتوريستي در حوزه سدسازي است كه در صورت برنامه ريزي مي تواند به هدف چشم انداز 20 ساله كشور مبني بر جذب 2 درصد از جهانگردان كمك كند. مسلماً با ايجاد مجتمع هاي گردشگري و توريستي و فعاليت هاي جانبي از جمله هتلداري در حاشيه سدها، راه اندازي فعاليت ورزش هاي آبي، برگزاري تورهاي علمي و فني براي كارشناسان و دانشجويان و... بهره گيري از سازه هاي اصلي سد و نيروگاه به عنوان مركز بازديد توريست ها و گردشگران، استفاده از مناظر بديع و بكر درياچه هاي خلق شده و موارد ديگري همچون نزديكي سدها با سازه هاي تاريخي و آثار باستاني حاشيه رودخانه ها و درياچه ها (بهره گيري همزمان از 2 نوع صنعت توريسم) مي توان خيل عظيمي از گردشگران داخلي و خارجي را به اين سمت سوق داد.