ميهمان ناخوانده تا پنج سال بعد هم نمي رود
ادامه بحران شانه دار مهاجم در خزر
علي نقي دلدار
همه چيز از مشاهده جانوري شروع شد كه سال 1378 در درياي خزر و پيش تر از آن در درياي سياه مشكلات زيادي را به وجود آورده بود، جانوري با بدني شفاف و ژله اي كه به صورت شناور و معلق در آب دريا زندگي كرده و به طور سيري ناپذيري از جانداران معلق و پلانكتوني ديگر تغذيه مي كند. اين شانه دار موجودي دوجنسي بوده و به تنهايي مي تواند توليد مثل كرده و در مدت كوتاهي تبديل به 6 تا 8 هزار شانه دار جديد شود و همين مسأله نگراني پژوهشگران را بيشتر كرد.
اين جانور به ظاهر زيبا كه كيلكا را مي خورد، مهاجم شانه دار نام گرفت و توانست جمعيت پلانكتون هاي درياي خزر را به شكل چشمگيري كاهش دهد. اين كاهش، خصوصاً در ذخاير كيلكا خود را نشان داد و كم كم صيادان را نيز متوجه اين مسأله كرد.
همچنين موسسه تحقيقات شيلات ايران كه متوجه اين تغيير زيست محيطي شده بود، مرتب مشغول اندازه گيري و پايش ميزان و وضعيت صيد كيلكا شد و با اين تحقيقات، تغييرات جدي در محيط زيست درياي خزر در اثر حضور فعالانه اين شانه دار مشاهده گرديد.
حسين نگارستان، عضو هيأت علمي موسسه تحقيقات شيلات ايران مي گويد: مطالعات انجام شده در درياي سياه نشان داده بود امكان مبارزه شيميايي و يا مكانيكي با اين شانه دار وجود ندارد و مبارزه باكتريايي و يا انگلي با اين جانور نيز در دسترس نبود، ضمن اينكه ممكن بود خطراتي را متوجه محيط كند، بنابراين موسسه تحقيقات شيلات راه مبارزه بيولوژيك از طريق يك جاندار را در كنترل شانه دار مهاجم موثر دانست، بنابراين مطالعه روي گونه اي به نام V.Ovata دنبال شد و سرانجام موفق شديم نوع شانه داري را كه بتواند به شانه دار مهاجم حمله كند در آب درياي خزر زنده نگه داريم و به طريق مصنوعي آن را تكثير كنيم. اين اقدامات خيلي حياتي و در عين حال بسيار شگفت انگيز بود.
از سوي ديگر، خبرگزاري بي بي سي در گزارشي آورده، كشورهاي حاشيه درياي خزر نتوانسته اند براي مقابله با جانوري كه حيات ماهيان خاوياري و كيلكا را به خطر انداخته، توافق كنند و اين در حالي است كه تحقيقات درباره نحوه مبارزه با اين جانور مهاجم دو سال پيش با حضور پژوهشگران كشورهاي ساحلي خزر و كارشناسان بين المللي در موسسه مطالعات شيلات ايران انجام شده و نمايندگان كشورهاي ساحلي خزر با آن موافقت كرده اند.
قرار بود بعد از توافق سران كشورهاي حاشيه خزر، مبارزه با اين جانور مهاجم آغاز شود ولي اكنون به درستي مشخص نيست به چه دليل پنج كشور حاشيه خزر نتوانسته اند در اين زمينه توافق كنند.رئيس موسسه تحقيقات شيلات ايران درباره علت عدم شروع مبارزه با اين جانور مي گويد، درياي خزر بين پنج كشور ساحلي مشترك است و اين گونه اقدامات بايد با هماهنگي همه كشورها باشد.
تنها راه مبارزه با اين مهاجم مبارزه بيولوژيك است و گفته شده تا پايان سال مشكل شانه دار مهاجم رفع خواهد شد، البته برخي از كارشناسان بر اين باورند كه دوره مبارزه با اين جانور از پنج سال كمتر نخواهد بود و بعد از آن نيز چند سالي وقت لازم است تا وضع به حالت سابق باز گردد.
|