مي گويند 97 درصد افراد در طول زندگي حداقل يك بار كمردرد را تجربه مي كنند. بسياري از اين دردها معمولاً بدون مراجعه به پزشك بهبود مي يابند. اما بعضي دردها هم هستند كه صاحبانشان را تا مدت ها آزار مي دهند. كمردرد معمولاً به خاطر قرار گرفتن بدن در وضعيت نامناسب ايجاد مي شود. با اين وجود كمردرد مي تواند نشانه اي از آسيب مفاصل، رباط ها يا ديسك غضروف بين مهره اي هم باشد كه در بسياري از موارد به خاطر اتفاقاتي مثل بلند كردن اجسام سنگين رخ مي دهد.
امروزه بر حسب نوع كمردرد افراد روش هاي خاصي براي درمان آنها وجود دارد. از جمله اين روش ها مي توان به اقدامات توان بخشي از جمله فيزيوتراپي اشاره كرد. فيزيوتراپي به مجموع اقداماتي گفته مي شود كه به صورت فيزيكي و نه به صورت جراحي و شيميايي اختلالات ايجاد شده را تعديل، پيشگيري و درمان مي كند. آنچه امروزه در درمان هاي فيزيوتراپي به آن توجه مي شود بحث حركت درماني و ورزش درماني است.فيزيوتراپي در واقع به اصلاح حركات زندگي روزمره مي پردازد و اين كه ما حركاتمان را چگونه تنظيم كنيم تا مثلاً فشار كمتري به ستون فقراتمان وارد شود.
در رابطه با علل مختلف ايجاد كمردرد و راه هاي پيشگيري و درمان آن با دكتر مصطفي نجاتيان، فيزيكال تراپيست و فلوشيپ توان بخشي قلبي گفت وگويي انجام داده ايم كه مي خوانيد.
***
* آيا اصلاً كمردرد به خودي خود يك بيماري است يا بايد آن را علامت يك بيماري ديگر به حساب آورد؟
- كمردرد به تنهايي يك بيماري نيست. يك سري از اختلالات و بيماري ها مي توانند علايمي را ايجاد كنند كه كمردرد نيز مي تواند يكي از آنها باشد. كمردرد يك نشانه است يعني مجموعه اي از عوامل سبب ايجاد آن مي شوند. عوامل متعددي باعث كمردرد مي شوند مثل عوامل مادرزادي، عوامل عفوني، عوامل روماتيسمي، عوامل روحي و رواني. هر كدام از اينها در سنين خاصي خودشان را نشان مي دهند. مثلاً اسپينابيفيدا كه يك نقص مادرزادي در ستون مهره هاست، ممكن است، در دهه سوم زندگي خودش را نشان بدهد. در اين حالت فرد ممكن است با يك كمردرد به ما مراجعه كند و با يك عكس راديولوژي وجود نقص در مهره مشخص شود.
* يعني عوامل مادرزادي بيشتر در سنين بالا خودشان را نشان مي دهند؟
- نه، هميشه اين طور نيست. اما بعضي اختلالات اين طورند. مثلاً انحراف ستون فقرات كه به نوعي زمينه مادرزادي دارد، علائمش در سنين نوجواني به صورت خفيف بروز مي كند. ولي فقط عوامل مادرزادي نيستند. عوامل عفوني مثل سل نيز مي توانند سبب تغيير مهره شوند حتي آبسه هاي عفوني در منطقه ستون فقرات ايجاد درد مي كند. گاهي تومورهاي ستون فقرات نيز در سنين بالا يا پايين ديده مي شوند. ولي به هر حال آنچه از تمامي اين عوامل شايع تر است و مردم بيشتر درگير آن هستند، كمردردهاي ناشي از عوامل فيزيكي است.
گاهي مشكل مربوط به عضلات است، گاهي به مهره مربوط مي شود، گاهي نيز در ارتباط با مفاصل ناحيه مهره و ديسك است كه تشخيص تمام اينها با پزشك است. گاهي هم هيچ كدام از اين عوامل وجود ندارد اما در سيستم كلي عضلاني و يا مفصلي در ستون فقرات بالانس وجود ندارد و اين خودش مي تواند عامل درد در ناحيه كمر باشد.
* از ميان اين عوامل فيزيكي، كدام از همه شايع تر است؟
- اسپاسم عضلات از ميان اين عوامل شيوع بيشتري دارد. در اين موارد به علت اين كه عضلات بالانس نيستند و بر روي آنها فشار وارد مي شود، اين عضلات به صورت يك طرفه يا دو طرفه دچار گرفتگي شديد مي شوند. گاهي اوقات هم ضعف عضلات وجود دارد يعني عضلاتي كه بايد ستون فقرات را دربرگيرند آنقدر قوي نيستند كه بتوانند مهره را محكم نگه دارند و براي همين ما در طي فعاليت هاي روزمره درد داريم.
* يكي از مسائلي كه مبتلايان به كمردرد، نگرانش هستند، ديسك كمر است. اختلالات ديسك، واقعاً خطرناكند؟
- متأسفانه كمردردهاي ناشي از اختلالات ديسك به علت افزايش زندگي شهرنشيني و كم تحركي رو به افزايش است. پشت ميز نشيني و كم تحركي بيش از حد روي سيستم اسكلتي تأثير مي گذارد و آن را از حالت تعادل خارج مي كند.
اين مسأله در درازمدت مي تواند موجب آرتروز و فرسودگي ستون فقرات و مهره ها شود. اين دردها گاهي به صورت حاد و گاهي به صورت مزمن مي توانند ساليان دراز به همراه فرد باشند. اما ديسك بين مهره  اي زماني بيرون مي زند كه فشار بيش از حدي به آن بيايد. فشارهاي نرمال باعث بيرون زدگي ديسك نمي شوند. ديسك بين مهره ها مثل يك واشر عمل مي كند و فشارها را جذب مي كند تا به مهره ها فشار بيش از حد نيابد. اگر اين فشار بيش از حد باشد ديسك بيرون مي زند. در اين حالت ديسك يا به سمت كانال نخاع مي آيد و يا به سمت ريشه هاي عصب. اگر به سمت كانال نخاع بيايد علايمي مثل گزگز، مورمور، خواب رفتگي، ضعف اندام و خستگي زودرس ايجاد كرده و فرد را در فعاليت هاي روزمره اش محدود مي كند. اما اگر به طرف ريشه عصب بيايد علامت آن بيشتر درد است. فرد ديگر احساس بي  حسي و كرختي نمي كند و به همراه درد التهاب را نيز تجديد مي كند كه اين دردها به صورت انتشاري تا ناحيه لگن، باسن و حتي نوك انگشتان نيز مي آيد.
* حالا برويم سراغ بحث اصلي، چطور مي شود يك ديسك بيرون زده را به وسيله فيزيوتراپي درمان كرد؟
- در ابتدا بايد فشار وارد شده به ستون فقرات را كاهش داد، يعني فشاري كه از دو طرف به ديسك وارد شده و باعث بيرون زدگي آن شده است. اگر ما بتوانيم كاري بكنيم كه ديسك تا حدي به جاي اولش برگردد كه فشار از كانال نخاع برداشته شود، علائم بيمار (گزگز، مورمور و...) كاملاً از بين مي رود بنابراين با اين روش ما مي توانيم ديسك بيرون زده را به جاي اولش هدايت كنيم.
* و اين كار با چه مكانيسمي انجام مي شود؟
- در واقع ما فضاي بين دو مهره را افزايش مي دهيم كه اين كار توسط دستگاه مخصوصي انجام مي شود. وقتي اين فضا افزايش يافت، فشار در آن منطقه كم مي شود. معمولاً اين كار در كلينيك بين 20 تا۳۰جلسه طول مي كشد، منتهي اين قسمت اول درمان است ما بايد ببينيم چرا چنين فشاري به ديسك آمده و باعث بيرون زدگي آن شده؟ علت اصلي اين بيرون زدگي اين است كه عضلاتي كه بايد مسئوليت حمايت ستون فقرات را داشته باشند، درست عمل نكرده اند. بنابراين عضلات آن منطقه بايد تقويت و بالانس شوند. اين كار با حركت درماني در راستاي كار با دستگاه صورت مي گيرد. يعني به بيمار حركات خاصي آموزش داده مي شود، البته اين حركات برحسب بيمار متفاوتند. در حين ايجاد فضا براي ديسك، عضلات اطراف منطقه نيز تقويت مي شوند.
* در كنار اين اقدامات اصلاح روش زندگي تا چه حد در درمان كمردرد تأثير دارد؟
- مسلماً درمان بيرون زدگي ديسك به همين جا ختم نمي شود و فرد بايد روش زندگي اش را نيز اصلاح كند. چه در محيط زندگي شخصي و چه در محيط شغلي تمام حركات روزمره بايد اصلاح شوند. استفاده اضافه از كمر عضله را خسته مي كند و اين عضله خسته با يك حركت كوچك ديسك را مستعد پارگي مي كند. پس اصلاح حركات روزمره كه شايد از نظر خيلي از ما عادي تلقي شوند اهميت فراواني دارد.
* در مورد آب درماني و تأثير آن بر درمان دردهاي كمر هم توضيح مي  دهيد؟
- منظور از آب درماني اين است كه فرد تمرينات خاصي را در آب انجام مي دهد كه در خشكي قادر به انجام آنها نيست. خاصيت آب اين است كه وقتي جسمي را داخل آن مي گذاريم آن جسم به اندازه حجم آب كم وزن مي شود. مردي كه 70 كيلوگرم وزن دارد وقتي داخل آب مي رود وزنش 30 تا۴۰كيلوگرم كم مي شود. بنابراين فرد مي تواند با اين تعليق ايجاد شده حركاتي را انجام دهد كه هيچگاه در خارج از آب نمي تواند آنها را اجرا كند.
همچنين ما در آب از خاصيت غوطه وري نيز استفاده مي كنيم. يعني هم در حالت افقي و هم عمودي حركاتي را به بيمار آموزش مي دهيم به اين صورت كه يك سري از حركات تخصصي براي كساني كه دچار اسپاسم عضلات در ناحيه كمر و ديسك هستند وجود دارد. در اين حالت بيمار در حالت عمودي در آب غوطه ور شده و وزنه هايي بين 2تا۴كيلوگرم به پاي بيمار آويزان مي شود. اين وزنه ها كششي را در ناحيه ستون فقرات ايجاد مي كنند. در اين حالت حركات ديگري به بيمار داده مي شود و فشار از ناحيه ديسك به تدريج كاهش مي يابد.
* عوامل رواني از قبيل استرس هم در ايجاد كمردرد مؤثرند؟
- عضلات انسان متأثر از مغز و سيستم عصبي است، از غدد مختلف بدن از جمله غدد فوق كليوي ماده اي به نام آدرنالين ترشح مي شود. ترشح آدرنالين البته به عواملي رواني است و كار اين ماده تحريك عصب سمپاتيك است. تحريك عصب سمپاتيك نيز به نوبه خود منجر به تنگي عروق و اسپاسم و انقباض عضلات شده و ايجاد كمردرد مي كند.
* اين انقباض فقط محدود به عضلات كمر مي شود؟
- خير،  معمولاً اين انقباض در تمام عضلات بدن ايجاد مي شود، ولي از آنجا كه در طول فعاليت هاي روزمره ما حركات ورزشي اختصاصي براي كمر نداريم، عضلات كمر نيز براي اين اسپاسم ها مستعدتر هستند چون به تدريج ضعيف مي شوند. خيلي از افراد در طول روز مرتب پياده روي مي كنند ولي عضلات كمرشان قوي نيست و پياده روي نيز آنها را تقويت نمي كند. به علاوه عضلات كمر در رابطه مستقيم با عضلات ناحيه شكم نيز هستند يعني افرادي كه چاقند يا شكم بزرگ دارند، هر روز فشار مستمري را بر روي عضلات كمر وارد مي آورند. بنابراين اين افراد در حالت عصبي با احتمال بيشتري نسبت به ديگران دچار كمردرد مي شوند چون كمر بار اضافي ناشي از بزرگي شكم را در طول روز به عهده مي گيرد.
* به افرادي كه با مشكل ديسك يا اسپاسم عضلات تحت درمان فيزيوتراپي قرار گرفته اند چه توصيه هايي مي كنيد؟
- اين توصيه ها بسته به اينكه فرد دچار چه مشكلي بوده متفاوتند. ولي توصيه كلي اين است كه هر كسي در هر شغلي با فيزيوتراپ خود راجع به فعاليت هاي روزمره اش صحبت كند و از او بپرسد روي چه صندلي بنشينيم، چطور بنشينيم، چقدر بنشينيم، براي خوابيدن، ايستادن، ورزش كردن و... نيز بايد اين سؤالات پرسيده شوند تا فرد دوباره دچار مشكل نشود چون جا انداختن ديسك بيرون زده و رفع اسپاسم عضلات به معني عدم بازگشت مجدد آنها نيست.

نداي درونتان رابشنويد!
گروه سلامت- روان شناسان طي بررسي هاي مختلف به اين نتيجه رسيده اند كه شنيدن نداي دروني طبيعي است.
به گزارش خبرگزاري بي بي سي پژوهشگران دانشگاه منچستر مي گويند برخلاف يك باور قديمي شنيدن صدايي خيالي در سر، نشانه اي از بيماري رواني نيست.در واقع بسياري از كساني كه چنين آواهايي را مي شنوند در جست وجوي درمان برنمي آيند و مي گويند كه اين آواها تأثير مثبتي در زندگي شان داشته و احساس آرامش يا الهام به آنها مي دهد. از طرفي روان شناسان مي گويند اگر شما آواهايي خيالي مي شنويد كه شما را خطاب قرار مي دهند، نگران نشويد؛ زيرا امري شايع و طبيعي است.پژوهشگران دانشگاه منچستر مي خواهند در اين باره تحقيق كنند كه چرا برخي از مردم با ديدي مثبت به اين آواها مي نگرند و برخي ديگر وحشت زده شده و در جست وجوي كمك برمي آيند.
خانم كمپل- پژوهشگر روان شناسي در اين خصوص مي گويد: به نظر نمي رسد كه شنيدن چنين آواهايي به خودي خود مشكل زا باشد. آن چه مهم تر به نظر مي رسد چگونگي تلقي افراد از اين صداهاست. وي مي گويد عواملي چون تجارب زندگي و اعتقادات ممكن است در اين امر مؤثر باشد.
شيرمادر خطر ابتلا به بيماري هاي رواني را كم مي كند
گروه سلامت- تحقيقات جديد حاكي از آن است كه كودكاني كه بيشتر از 6ماه از شير مادر تغذيه مي شوند، از سلامت رواني بهتري در طول دوره كودكي برخوردارند.
اين تحقيق ها در انستيتو سلامتي كودكان بر روي بيش از 2500كودك استراليايي انجام شده و به بررسي رشد و توسعه مغزي در آنها پرداخته است.
دكتر وندي- محقق- مي گويد: به نظر مي رسد وجود فاكتورهاي طبيعي در شير مادر، نقش مهمي در رشد مغزي كودكان به خصوص در سال اول تولد بازي مي كند. وي همچنين ذكر كرد: حتي ما معتقديم كه حداقل 6ماه تغذيه با شير مادر نسبت به فاكتورهاي ديگري نظير وضعيت اقتصادي- اجتماعي والدين، سطح تحصيلات آنها، درصد وجود شادي در خانواده و... به ميزان بيشتري از بروز مشكلات مغزي مي كاهد. اين مطالعه، مشخص كرد، كودكاني كه كمتر از 6ماه از شيرمادر تغذيه شده اند، 52درصد خطر ابتلا به مشكلات رواني طي 2سال اول زندگي، 55درصد تا سن 6سالگي، 61درصد تا رسيدن به سن 8سالگي و چيزي حدود 37درصد وقتي كه به سن 10سالگي مي رسند، وجود دارد.

صدف كوه كن- لوبيا چه وقتي كه سبز ست، چه زماني كه پوستش را بكنيم و قرمز شود، پاي ثابت آشپزخانه هاي ايراني است. استفاده از لوبيا تقريباً در تمام كشورها رايج است و غذاهاي بسيار متنوعي را با آن تهيه مي كنند. خوراكي كه در ايران هم با استفاده از لوبياچيتي، پياز، گلپر، روغن زيتون و آب ليمو تهيه مي شود به خصوص در فصل هاي سرد سال حسابي طرفدار دارد.گفته مي شود لوبيا ادرار آور است و حجم مايعات دفعي را زياد مي كند و براي كليه ها نقش محافظتي دارد. همچنين به دليل دارا بودن فيبر زياد كلسترول خون را پايين مي آورد و براي پيشگيري از بيماري هاي قلب و عروق هم مفيد است.
لوبيا حاوي ويتامين ها و مواد معدني گوناگوني از جمله فسفر، پتاسيم، آهن، ويتامين   B و C است كه وجود اين مواد معدني به آن خاصيت كاهش دهندگي فشارخون بخشيده است.
فيبر فراوان موجود در لوبيا هم باعث تسهيل حركات روده مي شود. حتماً اين را هم مي دانيد كه غذاهاي پر از فيبر براي رفع يبوست و پيشگيري از سرطان روده بزرگ ضروري اند.
اين ماده غذايي همچنين حاوي ويتامين E است كه نوعي آنتي اكسيدان به شمار مي آيد، وجود اين ويتامين از پيري زودرس جلوگيري مي كند و براي رفع علايم پيش از قاعدگي هم مفيد است. در عين حال، مصرف لوبيا به افرادي كه از بيماري نقرس رنج مي برند، توصيه نمي شود.حتماً مي دانيد كه لوبيا نفاخ است بنابراين لازم است تا قبل از پختن، حتماً آن را در آب بريزيد و به مدت چند ساعت بگذاريد خيس بخورد سپس آب آن را دور ريخته و آب تازه روي آن بريزند. حتي بهتر است اين كار را دو بار تكرار كنيد.
نبايد فراموش كنيد كه هضم لوبياي خشك در صورتي كه زياد كهنه باشد، به خاطر جمع شدن مواد غيرقابل جذب و توليد بعضي مواد سمي كه به تدريج در آن جمع مي شود بسيار مشكل مي شود و بنابراين بهتر است دانه لوبيا به صورت تازه يعني در همان سال اول كه محصول آن به دست مي آيد، مصرف شود.همچنين افرادي كه از مشكلات گوارشي پس از صرف حبوبات رنج مي برند، مي توانند از يك استكان عرق نعناع يا عرق رازيانه استفاده كنند. البته بد نيست بدانيد دانشمندان به روشي دست يافته اند كه لوبياهايي توليد كنند كه در عين مغذي بودن؛ ديگر نفاخ نباشند. اخيراً دانشمندان ونزوئلايي توانسته اند با تخمير كردن لوبيا به وسيله انواعي از باكتري ها، ميزان مواد توليدكننده گاز را در لوبيا بكاهند و ارزش غذايي آن را تقويت كنند. توليد گاز به دليل اثر باكتري ها كه در روده بزرگ زندگي مي كنند روي بخش هاي غيرقابل هضم غذا مثل فيبرهاي محلول است و پژوهشگران دانشگاه سيمون بوليوار در كاراكاس -پايتخت ونزوئلا- متوجه شده اند كه با تشديد كردن فرايند طبيعي تخمير از طريق اضافه كردن نوع خاصي از باكتري به نام لاكتوباسيلوس كازئي مي توان ميزان مواد غيرقابل هضم و توليد كننده گاز مثل فيبرهاي محلول را در لوبيا كاهش و برعكس ميزان فيبرهاي غيرمحلول را كه داراي اثرات مفيدي بر روده هستند افزايش داد و به اين ترتيب نگراني اجتماعي افراد از مصرف لوبيا را از بين برد.لوبيا به علت اين كه داراي مقدار قابل ملاحظه اي تركيبات شيميايي استروژن گياهي است براي پيشگيري از سرطان سينه اثرات مفيدي دارد و فعاليت استروژن سرطان زاي بدن را متوقف مي كند.اين موضوع مورد تاييد عده زيادي از دانشمندان قرار گرفته است. از جمله دكتر لئونارد كهن در بنياد آمريكايي سلامت در نيويورك در مطالعه اي نشان داده است كه زنان اسپانيايي زبان منطقه كارائيب و مكزيك و آمريكاي لاتين، كمتر از زنان آمريكايي به سرطان سينه مبتلا مي شوند.نكته آخر اين كه مصرف لوبيا به افرادي كه از بيماري ديابت رنج مي برند هم توصيه نمي شود و بهتر است پرهيز از آن را در رژيم غذايي خود، داشته باشند.اگر بخواهيم به شكل فهرست وار به خواص لوبيا بپردازيم بايد بگوييم كه: لوبيا ادرار آور است، درمان كننده ناراحتي هاي دستگاه ادراري از جمله سنگ كليه است، سينه و ريه را نرم مي كند، كلسترول خون را پايين مي آورد، ضد سرطان است و براي رفع بيماري هاي قلبي مفيد است، فشار خون را پايين مي آورد، يبوست را برطرف مي كند و براي درمان زخم مفيد است و تنها مصرف آن به كساني كه مشكلات گوارشي نظير زخم معده و اثني عشر دارند يا دچار دردهاي شكمي پس از مصرف آن مي شوند و همچنين مبتلايان به ديابت و نقرس و كساني كه تحت رژيم هاي لاغري قرار دارند، توصيه نمي شود.