شنبه ۲۵ آذر ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره۴۱۵۹ - Dec 16, 2006
چراي بي رويه دام، راهسازي بي مطالعه و ساخت و سازهاي عنان گسيخته، اكوسيستم كوهستاني كشور را تهديد مي كند
گونه هاي يگانه در كوه هاي ايران
نرگس روحاني سراجي
مجمع عمومي سازمان ملل متحد در پنجاه و هفتمين جلسه عمومي خود در سال 2002 به جمع بندي فعاليت هاي انجام شده طي سال بين المللي كوهها پرداخت و روز يازده دسامبر را به عنوان روز جهاني كوهستان تعيين و اعلام نمود.
طبعاً ما ايرانيان به دليل كوهستاني بودن كشورمان بايد برنامه ها و تب و تاب بيشتري براي شناساندن اهميت كوهستانها و حفظ و مراقبت از اين منابع با ارزش جهان هستي داشته باشيم.
برخي تشكل هاي زيست محيطي ضمن برگزاري آئين هاي پاكسازي ارتفاعات در گردهمايي خود بر ضرورت حفظ كوهستان به عنوان زيست بوم ارزشمند تاكيد مي كنند كه در مقايسه با آنچه كه مورد توقع مي باشد بسيار اندك است.
ايران كشوري كوهستاني است كه نزديك به 5/54 درصد آن را كوهستانها پوشانيده است. به نقل از آقاي دكتر احمدرضا ياوري، استاد دانشكده محيط زيست دانشگاه تهران تشكيل تاريخ فرهنگي ما و بسياري از قلعه هاي تاريخي و آثار باستاني و... در كوهها بوده است. كوه ها اكوسيستم هاي پر انرژي هستند مخصوصاً در كشور ما كه سه پوسته تكتونيك به هم مي خورند: زلزله-آتشفشان- رانش.
آنچه اكنون در كوهستان هاي ايران مي گذرد اين واقعيت تلخ است كه ما از لحاظ فرسايش خاك با يك روند نگران كننده روبه رو مي باشيم كه مي تواند آينده محيط زيست و كشاورزي كشور را در معرض تهديد جدي قرار دهد. در مورد فرسايش خاك در استان چهارمحال و بختياري در اواخر دهه 60 كه منجر به رانش زمين و حتي ناپديد شدن يك روستا گرديد، يا رانش زمين بر اثر تراشيدن كوه جهت توسعه جاده ورودي شهر در منطقه اوشان كه منجر به تخريب جاده و چندين خانه اهالي منطقه گرديد هنوز تحقيق و پيگيري لازم انجام نشده است. همچنين براي احداث جاده در منطقه ارسباران، از سوي كليبر به طرف غرب كه چشم اندازها و طبيعت كم نظيري را در خود جاي داده است، حداقل ملاحظات زيست محيطي نيز رعايت نشده و سؤال اين است كه چرا براي احداث اين قبيل جاده ها كه زيباترين مناطق كوهستاني و دره ها را قطع مي كنند ضابطه اي در نظر گرفته نمي شود؟
در ارتفاعات شمال تهران سالها شاهد راهسازي بي رويه، شكافتن كوهها در مقياس وسيع و ريخت و پاش هايي از اين دست هستيم. تا جايي كه مانعي براي جلوگيري از دست اندازي دلالان و زمين خواران به اراضي ارتفاعات مشرف به تهران نيست يا در كرج شاهد دست اندازي زمين خواران به اراضي كوهستاني تحت عناوين و بهانه هاي گوناگون هستيم.
چراي دام و تغيير كاربري اراضي كوهستاني از عوامل مرحله تخريب كوه هاي ايران مي باشند. لازم به توضيح است كه علفزارهاي كوهستاني مناطق شيب دار كه براي بار اول شخم زده مي شوند و به زير كشت گندم يا جو مي روند محصول خوبي به بار مي آورند اما در سالهاي بعد و تكرار كاشت نه تنها از كيفيت آن كاسته مي شود، بلكه براي پربار شدن، اراضي بايد به آيش هاي طولاني سپرده شوند. در نتيجه پوشش گياهي و خاك ارزشمند علفزارهاي كوهستاني به اين طريق از بين مي رود تا زماني كه تمام علفزارهاي كشور تحت عنوان مرتع در معرض دخل و تصرف قرار مي گيرد، اين گونه تخريب ها ادامه دارد. در حالي كه بسياري از علفزارهاي كوهستاني به دلايل گوناگون از قبيل ارتفاع بالا،  شيب زياد، جنس زمين،  نوع گياهان و تراكم اندك آنها فاقد قابليت لازم براي چراي دام هستند. متاسفانه كوهها در برزخ مرزبندي مسئوليت ها ميان ادارات منابع طبيعي،  سازمان  حفاظت محيط زيست و سازمان  جنگل ها و مراتع گرفتار آمده اند و متولي و مدافع پيگير ندارند.
هنوز فرزندانمان نمي دانند كه كوهها در تامين آب و سرسبزي زندگي چه اندازه دخيل مي باشند و نقش حياتي دارند. هجوم به اين منابع با هدف ساخت و ساز باعث محروم كردن نسل هاي آينده از آب زلال چشمه ها و رودها، دره هاي سرسبز و جلوه هاي زيباي زندگي در دامنه هاي كوهستاني است.
گونه هاي جانوري و گونه هاي گياهي نيز به عنوان دو عامل مهم در اكوسيستم كوهستان مطرح هستند و به دليل همين تنوع شرايط محيطي در اين كشور پهناور كوهستاني تعداد گونه هاي جانوري و گياهي بسيار قابل توجه است؛ به طوري كه تعداد گونه هاي پستانداران و پرندگان وحشي ايران به ترتيب 160گونه و 502 گونه تقريباً برابر با تعداد گونه هاي مربوط به كل قاره هاي اروپا مي باشد. در خصوص اهميت اكوسيستم هاي كوهستاني ايران براي پشتيباني از زيست جانوران وحشي كافي است بدانيم كه تعداد 39 گونه و يا زيرگونه از پستانداراني كه بر اساس فهرست IUCN رو به انقراض و يا در معرض تهديد قرار دارند در اكوسيستم هاي كوهستاني ايران زندگي مي كنند و همچنين تعداد 6 گونه از پرندگاني كه در فهرست قرمز تهديد به انقراض هستند، نيز در كوه هاي ايران يافت مي شوند و نيز از مجموعه گونه هاي متنوع خزندگان، مناطق كوهستاني ايران، تعداد 5 گونه در فهرست قرمز اتحاديه جهاني حفاظت در معرض تهديد و انقراض قرار دارند. تنوع در كوهستان هاي ما به دليل كمربندهاي متنوع ارتفاعي و همجواري اقليم خشك و مرطوب در حد بسيار بالايي ظهور پيدا كرده است. قريب به 8 هزار گونه گياهي در ايران مي رويد و قريب به دو هزار گونه از اين گياهان گونه هاي آندميك و انحصاري هستند كه در ديگر نقاط جهان وجود ندارد.
اغلب رويشگاه هاي كوهستاني ايران دربرگيرنده اين پوشش گياهي است. دكتر ولي الله مظفريان عضو هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع در مورد حفاظت از اين منابع خدادادي مي گويد: طي سالها تحقيقات حداقل به 35 گونه دست يافته ام كه به نحوي از كوهستان هاي ايران جمع آوري گرديده اند. نمونه هايي كه فقط در ايران مي رويند حفاظت و نگهداري از اين منابع سرشار و با ارزش يك وظيفه ملي است. كوهستان ملك خصوصي هيچ فرد و يا سازماني نيست تا به هر طريقي كه مي خواهند در آن تغييرات ايجاد كنند. كوهستان يك ميراث ملي و ثروت همگاني و متعلق به آحاد مردم و حامي نسل ها است. مردم كوهستان روي منابع نشسته اند ولي خودشان از همه فقيرترند. براي اين كه در حفاظت كوه ها موفق باشيم بايد جوامع محلي و اهالي ذي نفع و حافظين كوه را هم ببينيم. بنابراين وظيفه حكم مي كند به عنوان يك ايراني، در حفاظت از كوهها كوشا باشيم و مانع از تخريب آنها شويم.

چشم انداز
006303.jpg
بيش از 50 درصد ايران كوهستاني است. اين بدان معناست كه تاريخ و ميراث فرهنگي ما با كوهستان عجين شده است.
اما كم توجهي به حفظ اين مناطق، سودجويي، بي اطلاعي و نبودفرهنگ مناسب در استفاده از اين موهبت الهي موجب تخريب گسترده مناطق كوهستاني شده است؛ روندي كه ادامه آن نابودي آشيان اكولوژيك جانوران و گياهاني را در پي خواهد داشت كه برخي از آنها در فهرست گونه هاي در معرض تهديد و انقراض قرار دارند.

كمبود زيرساخت ها در گيلان
006306.jpg
گروه شهري- استان گيلان از جمله استان هايي است كه از قابليت هاي فراواني براي جذب گردشگر برخوردار است. با اين همه، كمبود زيرساخت ها مانع از توسعه صنعت گردشگري در اين خطه شده است.
معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گيلان، با اشاره به اينكه زيرساخت ژهاي موجود در زمينه گردشگري گيلان در حد و اندازهژهاي ظرفيت ژهاي بالاي موجود در آن نيست، تصريح ژكرد: تلاش براي تقويت زيرساخت ژهاي گردشگري استان گيلان آغاز شده و طبيعتاً ساير سازمان ژها و دستگاه ژهاي اجرايي به خصوص استانداري و سازمان مديريت و برنامه ژريزي، مي ژتوانند نقش عمده ژاي در تحقق اين مهم ايفا كنند.
بيژن ذهاب در گفت وگو با ايلنا، افزود: براي استفاده از امكانات استان در بخش مراقبت، درمان و بهداشت در حال رايزني با دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي- درماني استان و وزارت رفاه و تأمين اجتماعي هستيم كه اين اقدام در راستاي حركت به سوي توسعه گردشگري سلامت صورت مي ژگيرد. همچنين، با تشكيل كميته ژهاي گردشگري سلامت، گردشگري ورزشي و گردشگري طبيعي سعي در نظام ژمند شدن حركت ژها داريم.

پناه وحوش به مناطق مسكوني
گروه شهري – كمبود غذا در فصل سرما موجب شده تا وحوش به اطراف شهرها و روستاهاي استان چهارمحال پناه بياورند. كارشناس روابط عمومي حفاظت محيط زيست استان چهارمحال وبختياري گفت: در پي بارش برف سنگين و سرما، شماري از وحوش و پرندگان به علت كمبود غذا به اطراف شهرها و روستاهاي اين استان پناه آوردند.
محمدالبرزي به مردم استان توصيه كرد: ضمن ملاطفت با اين حيوانات از شكار و آسيب رساندن به آنان خودداري كنند.
وي تاكيدكرد: درصورت مشاهده هرگونه تخلف مراتب رابه نزديكترين واحد حفاظت محيط زيست، پايگاه بسيج و يا نيروي انتظامي اطلاع دهند.
به گفته وي، 294 گونه جانوري درمناطق حفاظت شده اين استان وجود دارد كه بيشترين آنها قوچ ، روباه ، شغال ، گرگ و پرندگاني همچون انواع اردك ، باز ، كبك معمولي ، كبك دري و سار وانواع كبوتر است.

نگاه دوم
دام و زباله
عامل تخريب جنگل هاي شمال
006300.jpg
گروه شهري دام و زباله ها در عرصه ها، بيشترين عامل تخريب جنگل هاي شمال هستند.
محمدتقي سلطاني ، معاون فني اداره كل منابع طبيعي غرب مازندران با بيان اين مطلب به ايرنا گفت: دامهاي موجود بيشتر از گونه هاي جوان و سبز جنگلي تغذيه كرده و از تجديد حيات و زايش طبيعي جنگل ها جلوگيري مي كند.
وي اظهار داشت: سازمان جنگلها و مراتع شمال كشور تاكنون به دليل كمبود اعتبار نتوانسته مقدار واحدهاي دامي موجود جنگل هاي منطقه را خارج كند. به گفته او در حال حاضر چهار ميليون و 370هزار واحد دامي در جنگل هاي شمال كشور بسر مي برند. اين در حالي است كه اكنون ??هزار و ???واحد دامداري سنتي، يك ميليون و ???هزار دام كتول، ??هزار و ????اطراقگاه و ???هزار سراي دامداري در جنگلهاي شمال وجود دارند.
سلطاني خاطرنشان كرد: سالانه حدود دو ميليون و ????هزار متر مكعب چوب، توسط دامداران از جنگل هاي شمال برداشت مي شود.
وي زباله هاي موجود در مناطق جنگلي را از ديگر عوامل تخريب جنگل هاي شمال ذكر و اضافه كرد: بيشتر زباله هاي خانگي از استان گيلان تا استان گلستان در عرصه هاي جنگلي منطقه تخليه مي شود كه يك معضل عمده است. معاون فني اداره كل منابع طبيعي غرب مازندران يادآورشد: در شش نقطه جنگلي حدود ???هزار هكتار جنگل هاي موجود غرب مازندران، زباله تخليه مي شود.
وي اضافه كرد: متاسفانه به علت نبود انسجام وهماهنگي بين نهادهاي مربوط و بي توجهي به بخش گردشگري و طبيعت گردي، همچنان زباله ها در عرصه هاي جنگلي منطقه ريخته مي شود.
سلطاني با اشاره به ارزش ميراث طبيعي جنگل هاي شمال كشور گفت: متاسفانه به ارزش زيست محيطي اين جنگل ها در حد مطلوب اهميت داده نشده است. طبق آمار سازمان جنگل ها و مراتع، در زمان حاضر ??واحد دفن و دفع زباله در جنگل هاي شمال وجود دارد كه روزانه به طور متوسط در حدود دوهزار تن زباله در آن انباشت مي شود. جنگل هاي شمال كشور حدود 9/1ميليون هكتار وسعت دارد.

زادبوم
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
حوادث
بين الملل
فرهنگ و آموزش
سياسي
سلامت
شهري
ورزش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   حوادث   |   بين الملل   |  
|  فرهنگ و آموزش   |   سياسي   |   سلامت   |   شهري   |   ورزش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |