|
به مناسبت 25 دسامبر، سالروز تولد نيوتن
بزرگ ترين دانشمند همه عصرها
محمدرضا مولايي
|
|
|
آيزاك نيوتن در 25 دسامبر سال 1642، سال مرگ گاليله، در دهكده وولستورپ نزديك شهر كوچك گرن تم به دنيا آمد. گرن تم و ولستورپ در شمال لندن و تقريباً 200كيلومتري آن قرار دارد. پدر آيزاك قبل از تولد تنها پسرش مرد. كودك، ابتدا به دبستان دهكده رفت، ولي از دوازده سالگي به گرن تم فرستاده شد و معلم او كسي بود به نام هنري استوك.
خوشبختانه، او به معلمان قديمي انگليسي، آنها كه چارلز ديكنز وصفشان را در كتاب هايش آورده است، شباهتي نداشت و توانست به استعداد فوق العاده شاگرد خودش پي ببرد. با وجود اين، نيوتن كوچك، در ابتدا متوسط بود و درخششي از خود نشان نمي داد، حسن اتفاق به كمك او آمد. يكي از هم سالان نيوتن با او به زد و خورد پرداخت و بر او غلبه كرد و به زبان ساده تر او را كتك زد. راهي براي انتقام مستقيم نبود، زيرا طرف مقابل خيلي از او نيرومندتر بود. به همين مناسبت، نيوتن تصميم گرفت رقيب خود را در درس عقب بگذارد. با اين هدف، جديت بيشتري در درس به خرج داد و چنان ذوق و شوقي از خود نشان داد كه شاگرد اول مدرسه شد. درباره جواني كه نيوتن را كتك زده، گفته اند: هيچ كس، چنين مشت موفقيت آميزي نزده است. نيوتن يك سال براي ورود به مدرسه عالي خود را آماده كرد و در سن نوزده سالگي به دانشگاه كمبريج وارد شد. دو سال اول را به يادگرفتن زبان هاي قديمي، حساب، هندسه اقليدسي و مثلثات مشغول بود. در سال 1663 نيوتن شاگرد آيزاك باروي شد كه نخستين نتيجه فوري آن، بالا رفتن سطح آگاهي هاي رياضي نيوتن بود. كسي كه مي خواست درس هاي باروي را درباره نور و رياضيات بفهمد، مي بايستي به طور اساسي، با همه آن چه كه در آن زمان وجود داشت، كارهاي فرما، هندسه دكارت، نوشته هاي واليس و آثار ديگر هندسه دانان آن روز، آشنا باشد. باروي توجه شاگرد تازه خود را به اهميت فوق العاده اقليدس جلب كرد و اين موجب شد تا نيوتن خيلي جدي تر به فراگرفتن مقدمات اقليدس بپردازد. نيوتن به معلم خود نزديك شد و در عين حال، به سرعت از پلكان دانش بالا رفت. در سال 1664 هنوز دانشجو بود، ولي در ژانويه سال 1665 به درجه ليسانسي رسيد. شيوع بي حد طاعون در اين زمان، نيوتن را هم مثل بسياري از ديگر شهرنشينان انگليس، وادار كرد تا به روستا پناه ببرد. مي گويند كه تنها در لندن، در سال 1665، نزديك 100 هزار نفر از بيماري طاعون مردند. مرخصي طاعوني نيوتن تا مارس سال 1667 طول كشيد.
دو سالي را كه نيوتن در اين مرخصي به سر برد، سرشار از ثمربخش ترين فعاليت هاي علمي است. نيوتن در اين مدت كوتاه، روش فلوكسيون ها را طرح ريخت، آزمايشهاي بسيار مهمي در زمينه اپتيك انجام داد و پايه هاي نخستين نظريه جاذبه عمومي را پي ريخت. خود نيوتن در يادداشتي درباره اين دوره از عمر خويش مي نويسد: من در همان سال، درباره جاذبه هم، كه تا مدار ماه گسترش داشت، مي انديشيدم... اين همه كارها را در همان دو سال طاعوني 1665 و 1666 انجام دادم، زيرا در آن زمان من در حالت شكفتگي نيروهاي خلاق خود بودم و درباره رياضيات و فلسفه، بيش از هر چيز ديگري مي انديشيدم.
نيوتن با تمام وجود خود، غرق در دانش مي شود. او چيزي چاپ نمي كند، ولي آن قدر با موفقيت كار مي كند كه نام او در گروه دانشمندان، به صورت نامي آشنا و شناخته شده در مي آيد. در اين سالها روي اپتيك كارهاي زياد و موفقيت آميزي كرد. رشد علمي نيوتن چنان سريع بود كه باروي، با توجه به شرافت و وجدان استثنايي خود، درست ندانست كه كرسي لوكاس را براي خود نگه دارد و در اكتبر سال 1669 آن را به نيوتن واگذاشت. بعد از ارائه قانون هاي كپلر و كشف هاي پراهميت گاليله در زمينه اخترشناسي، رياضي دانان و فيزيكدانان علاقه زيادي نسبت به موضوع هاي اخترشناسي پيدا كردند. رابرت هوك، ادموند هالي و ديگران به اين نظر باقي بودند كه نيرويي كه سياره ها را به طرف خورشيد مي كشد، آنها را در مدار خود نگه مي دارد. از اين گذشته، آنها گمان مي كردند كه ظاهراً اين نيرو بايد با دور شدن از خورشيد و به نسبت مربع فاصله، ضعيف شود. براي آنها روشن بود كه از وجود اين يا آن بستگي بين مقادير نيروي جاذبه، مي توان شكلي از قانون هاي كپلر را نتيجه گرفت. ولي در ميان اين چهره ها، رياضي دان پرقدرتي نبود كه بتواند قانون هاي كپلر را از شكل هاي ارتباطي نيرو با فاصله، نتيجه بگيرد. در سال 1684 هالي پيش نيوتن بود و درباره اين دشواري ها با او صحبت كرد. نيوتن به او قول داد كه مسئله او را حل كند و خيلي زود، دست نويسي را به هالي داد. با اين وجود، نيوتن با چاپ آن موافقت نكرد، زيرا به نظرش مي رسيد كه هنوز كامل نشده است. تنها در بهار سال 1686 بود كه نيوتن رساله اي را آماده كرد كه به اعتقاد او براي چاپ مناسب بود. اثر جاويدان نيوتن در سال 1687 از چاپ خارج شد. لاگرانژ، رياضي دان بزرگ قرن هجدهم، اين تأليف را عظيم ترين محصول عقل انسانها ناميده است.
رابرت هوك وسواسي و بدشانس، اعلام كرد كه نيوتن كشف قانون جاذبه عمومي او را به خود نسبت داده است. از آنجا كه هوك، حق تقدم را در مورد بسياري از جنبه هاي اپتيك نيوتن هم مربوط به خودش مي دانست، نيوتن از كوره در رفت و هوك را به سختي مورد سرزنش قرار داد. نيوتن دست نويس كتاب اصول خود را تنها در 18 ماه آماده كرده بود. منشي نيوتن حكايت مي كند كه دانشمند ما از اين متأسف بود كه بايد وقت خود را براي خواب و خوراك به هدر بدهد. اغلب تا صبح پشت ميز مي نشست. درباره غذا هم، منشي او موردي را به ياد نمي آورد كه نيوتن، بدون يادآوري، پشت ميز ناهار نشسته باشد. اين گونه كار شديد و پرهيجان اثر خود را باقي گذاشت. بهانه نسبتاً كوچكي يعني حريقي كه بعضي از دست نويس ها و يادداشت هاي آزمايشگاهي را از بين برده بود، موجب بيماري رواني دانشمند شد. يك سال و نيم طول كشيد تا نيوتن شفا يافت، ولي درطول چهل سال بقيه زندگي خود، حتي يك كشف ديگر هم انجام نداد. نيوتن آدمي گوشه گير بود، اگر چه مهمان را به خصوص اگر از دانشمندان آشنا بودند، دوست داشت. با وجود موقعيت نامساعدي كه نيوتن در زمان تولد داشت (او قبل از موقع به دنيا آمدن چنان ضعيف بود كه كسي گمان نمي كرد زنده بماند)، از سلامتي خوبي برخوردار بود. او موهاي پرپشت خود را تا لحظه مرگ، نگاه داشت. موهايش از زمان تولد بور بود، ولي از 30 سالگي، كاملاً سفيد شد. در تمام عمر، حتي يك دندان خود را از دست نداد و از عينك استفاده نكرد. نيوتن ظاهراً مردي سازگار و خوش خلق نبود. در كنار اظهارنظرهاي عالي درباره او، كساني هم بودند كه او را به صورت مردي حسود، تودار، خسيس و غير آن، ترسيم مي كرند. حقيقت را بايد در جايي ميان اين دو نوع اظهار نظر، جست وجو كرد.
تقريباً سه هفته قبل از مرگ، نيوتن دچار بيماري سختي شد. از درد به سختي رنج مي برد و با وجودي كه شكايت نمي كرد، معلوم بود كه شكيبايي خود را از دست داده است. اودر 20 مارس سال 1727 درگذشت و در آرامگاه ملي انگليس در كليساي سنت مينستر به خاك سپرده شد. بر آرامگاه او، سنگ مرمر باشكوهي قرار دادند كه يادداشت لاتيني درازي بر آن حك شده است. آخرين جمله اين يادداشت چنين است:
...Humai geeris decus
(... افتخار و زينت نوع انسان)
در كمبريج، در برابر كالج ترينيتي، مجسمه مرمري نيوتن برپا ايستاده و بر روي آن شعر لوكريتوس (دربار اپيكور) قرار دارد:
برتري انسان، در عقل اوست.
|
