علي دايي ،گراف و حتي مادربزرگ شما، همه از آرتروز درد كشيده اند.بنابراين آرتروز پير و جوان نمي شناسد. افراد مختلف از هر گروه سني و از هر جنسي در معرض ابتلا به اين بيماري هستند. 35درصد تمام افراد 30 تا 35 ساله در دنيا به آرتروز مبتلا هستند و هرچه سن بالاتر مي رود، شيوع اين بيماري نيز بيشتر مي شود. نكته اينجاست كه درمان آرتروز هم ساده نيست و حتي عده اي از پزشكان ترجيح مي دهند خيال شما را راحت كنند و بگويند آرتروز اصلا درمان ندارد.
به هرحال، مخصوصا در سال هاي اخير، روش هاي درماني متنوعي براي آرتروز پيشنهاد شده است. گفت وگوي ما با پروفسور فرهاد فريد، رئيس انجمن جراحي بسته مفاصل ايران و آلمان(جياموس) را درباره اين بيماري قديمي و روش هاي جديد درمان آن بخوانيد.
***
*با اين سوال شروع كنيم كه اصولا آرتروز چيست؟
- تعريف خيلي ساده آرتروز مي شود از بين رفتن سطح طبيعي غضروف مفصلي. در فاصله بين يك استخوان تا استخوان بعدي مفصل قرار گرفته است. مفصل ها مثل لولا عمل مي كنند و استخوان ها روي مفصل ها مي چرخند و حركت در يك عضو ميسر  مي شود. سطح مفصل  كه با استخوان در ارتباط است با لايه  لغزنده اي از جنس غضروف پوشيده شده است و لغزندگي سطح غضروف چرخش استخوان روي مفصل را ممكن مي كند. با گذشت زمان و سپري شدن عمر، در اثر تصادفات يا به دليل اختلالات مادرزادي، بيماري هاي سيستميك مثل روماتيسم، اسيد اوريك يا چربي خون بالا و ... يا زانوهاي پرانتزي كه مخصوصا در فوتباليست ها مشكل ايجاد مي كند، سطح مفاصل يا همان غضروف دچار سائيدگي و از بين رفتگي مي شود. در اين حالت، با كم شدن لغزندگي، حركت يا چرخش استخوان ها روي مفاصل با درد همراه شده و بيماري آرتروز به وجود مي آيد. در اين موارد، درد با شروع حركت آغاز مي شود و با استراحت بهبود مي يابد.
*ورزش هم باعث ايجاد آرتروز مي شود؟
- بله، به خصوص در ايران كه پيش از شروع ورزش اصولي مثل گرم كردن بدن رعايت نمي شود و حتي در مورد ورزشكاران حرفه اي هم مواردي مثل تغذيه خوب، مربي بدنسازي و زمين هاي مناسب بازي اهميت چنداني ندارد. همه اين موارد، در ايجاد آرتروز تاثيرگذارند. جالب است بدانيد كه همين ورزش، يكي از بهترين روش هاي جلوگيري از آرتروز است و امروزه در تمام كشورهاي دنيا از بچه تا پيرمرد 90 ساله همه نرمش و پياده روي را در برنامه هر روزه زندگي شان دارند، چرا كه غضروف سطح مفصلي بر خلاف ساير بافت هاي ديگر مثل پوست، عضله يا چربي، فاقد هرگونه سرخرگ، سياهرگ و عصب است و تنها راه تغذيه اين بافت، مايع سطح مفصلي است كه حاوي تمام مواد غذايي و اكسيژن لازم براي زنده ماندن غضروف است و تنها راه جذب اين مايع توسط غضروف هم حركت مفصل است.
*پس ورزش هم مي تواند آرتروز ايجاد كند و هم آن را درمان كند؟
- اگر ورزش در حد معمول و اصولي انجام شود، محافظت كننده از مفصل است، اما آسيب هاي ورزشي كه در ورزشكاران حرفه اي ديده مي شود، خودش عامل ايجاد آرتروز است. اين را بگويم كه هيچ چيز در زندگي براي زنده نگه داشتن و سلامت مفاصل بهتر از حركت و ورزش نيست و هركسي كه در روز حداقل يك ساعت خوب حركت كند مي تواند به طول عمر مفاصل خود بيفزايد. مثال اين مورد هم اين است كه شما اگر مفصل مچ دست يا زانو را گچ بگيريد، بعد از باز كردن گچ ها مي بينيد كه 3 ماه احتياج داريد تا مفاصل فعاليت اوليه شان را از سربگيرند. اما ورزش غير اصولي، مثلا استفاده نكردن از وسايل مناسب براي ورزش ضرر مي زند. من گاهي افرادي را مي بينم كه با كفش هاي نامناسب از چكمه گرفته تا كفش هاي بدون كفي يا دمپايي و كفش هاي پاشنه بلند اقدام به كوهنوردي مي كنند. خب، اين كار بعد از يكي دو سال باعث سائيدگي زانو و ايجاد آرتروز مي شود.
*برويم سراغ درمان؟
- بهتر است كه اساسا نگذاريم كار به اينجا بكشد. اما وقتي ايجاد شد، معمولا درمان چهار مرحله دارد كه در مرحله يك و دو سعي مي شود با استفاده از فيزيوتراپي، ورزش و درمان با ميدان مغناطيسي(مگنت تراپي)، اوضاع را بهتر كرد. جالب است بدانيد كه موثر بودن ميدان مغناطيسي در درمان آرتروز زماني كشف شد كه بيماران مبتلا به سرطان مجبور بودند به مدت 4 هفته تحت درمان با MRI قرار بگيرند تا پزشكان رشد تومور را در آنها بررسي كنند. تعجب آور اين بود كه بعد از يك سال، آن دسته از بيماران كه آرتروز هم داشتند، خيلي بهتر شدند. البته درمان هاي ديگري مثل تزريق اسيد هيالورونيك يا استفاده از قرص هاي كندروايتين و گلوكزآمين هم وجود دارد.
*و كي كار به جراحي مي كشد؟
- از درجه دو به بعد بايد جراحي انجام شود. تا 20سال پيش كه آرتروسكوپي يعني همان جراحي بسته نداشتيم، اگر مينيسك يك ورزشكار پاره مي شد، جراح زانو را با شكاف بزرگ باز مي كرد و تمام مينيسكي را كه قسمتي از آن پاره شده بود، بر مي داشت و چون فنري وسط غضروف استخوان نبود كه بتواند فشار را از بالا به پايين بگيرد، آرتروز به وجود مي آمد و منجر به شكستن و راست كردن محور زانو تا تعويض مفصل مي شد. اما امروزه با استفاده از روش هاي جديدتر مثل آرتروسكوپي، فقط همان قسمت پاره شده مينيسك را بر مي دارند، يعني 20 تا 25 درصد آن برداشته مي شود و حدود 70 تا 75 درصد آن هنوز در مفصل است كه مي تواند فشار را قبول كند. آرتروسكوپي روشي با تهاجم اندك و با عوارض بسيار كمتر از جراحي باز زانوست كه در ميان مفاصل، آرتروسكوپي زانو بيشتر از ديگر مفاصل رايج شده است. در اين روش با استفاده از دو سوراخ كوچك كه از يكي از آنها تلسكوپ وارد مي شود، تمام جزئيات عمل را مي توان بر صفحه بزرگي نمايش داد.
*ليزر هم در جراحي زانو كاربرد دارد؟
- بله، ليزر درمان موثري است و از خواصي كه دارد و هنوز هم كاملا كشف نشده، اين است كه بيماراني كه تحت اين نوع جراحي قرار گرفته اند، بعد از عمل درد بسيار كمتري دارند. به اعتقاد دكتر اولو- اولين كسي كه در سال 1985 ليزر را در جراحي آرتروسكوپي استفاده كرد- دليل اين است كه فشار به اعصاب مفصلي توسط ليزر كمتر است. از ديگر محسنات ليزر اين است كه خونريزي بعد از عمل وجود ندارد و مهمتر از همه اينكه با ليزر مي توان خيلي دقيق تر غضروف شل شده را سفت كرد، در صورتي كه با تيغ اگر بخواهيم ريش ريش هاي غضروفي را برداريم، ممكن است قسمت هاي سالم هم برداشته شود. سعي اين است كه با هر تكنيكي كه مي شود غضروف سطح مفصلي يا مفصل خود بيمار را نگه داريم، چون اگر ما زود تصميم به برداشتن سطح مفصل و تعويض آن با پروتز بگيريم، بيماران قادر به استفاده از تكنولوژي سلول هاي بنيادي نخواهند بود.
* آيا درمان آرتروز با استفاده از سلول هاي بنيادي نيز يك روش جديد است؟
- بله، يكي از روش هاي جديد درماني، كشت و تكثير سلول هاي غضروفي در بيرون بدن و سپس پيوند دوباره به مفصل آسيب ديده است كه براي اين كار نياز به تكنيك هاي بسيار پيشرفته و فراهم شدن شرايط مناسب جهت رشد و تكثير سلول هاست. اين روش بسيار موثر بوده و در سراسر دنيا مورد استفاده قرار مي گيرد.
دكتر محمد مهدي شكيبايي، استاد دانشگاه مونيخ (لودويك ماكسي ميليام) يكي از كساني است كه روي اين قضيه كار مي كند. البته، استفاده از اين روش ها تنها در مواردي كه بيمار به موقع به پزشك مراجعه كرده و زخم هاي غضروفي اندازه كوچك تا متوسط داشته باشند، امكان پذير است و در صورت مراجعه دير هنگام بيمار و تخريب تمام غضروف مفصلي، تنها راه درمان تعويض كل مفصل و استفاده از مفصل مصنوعي است.

كودكان با همديگر
بيشتر غذا مي خورند
گروه سلامت- بدغذايي بچه ها مشكلي است كه بيشتر مادران آن را در يك دوره خاص، تجربه كرده اند. محققان هم هر روز راه هاي تازه اي براي كمك به اين مادران خسته و نگران پيشنهاد مي كنند كه بايد با قاشق غذا دنبال كودك لجباز و پرانرژي شان بدوند. يكي از اين مطالعات، گذاشتن بچه ها در كنار هم و به تعداد زياد را توصيه مي كند. در اين مطالعه، محققان متوجه شده اند كه كودكان وقتي در اين گروه هاي بزرگ هستند، تقريباً يك سوم بيشتر از زماني كه با دو يا سه دوست خود هستند، به غذا خوردن علاقه نشان مي دهند.به گزارش يونايتدپرس، محققان رفتار تغذيه ?? كودك دو تا شش ساله را در دو نوبت مشاهده كردند. يك بار زماني كه در گروه  هاي ? نفري به سر مي بردند و بار دوم زماني كه در يك گروه سه نفره بودند.در هر نوبت، به هر كودك يك تغذيه استاندارد دادند و ميزان مصرف را در هر وضعيت ارزيابي كردند. زمان غذا خوردن كودك نيز محاسبه شد.
پايين و بالاي فشار خون و خطر سكته
گروه سلامت- بيشتر پزشكان براي بيماران خود كه نارسايي مزمن كليه دارند، از فشار خون بالا نگرانند كه نكند باعث سكته مغزي شود، اما اكنون پزشكان آمريكايي مي گويند كه فشار خون پايين نيز ممكن است اين خطر را به همراه داشته باشد.به گزارش يونايتدپرس، يك مطالعه جديد كه در مركز پزشكي تافتز در نيواينگلند آمريكا بر روي بيماران مبتلا به بيماري مزمن كليوي انجام شد نشان داد كه خطر بروز سكته مغزي در بيماراني كه فشار خون پايين داشتند، بيش از دو برابر بيماراني بود كه فشار خون آنها عادي بود.مقايسه اين دو گروه نشان داد در گروه دوم خطر بروز سكته مغزي ?? درصد بيشتر از گروه اول بود. اين موضوع در مورد ساير بيماران كليوي هم صدق مي كند، طوري كه توصيه اين محققان اين است كه همان طور كه سعي مي كنيد فشار خون بالا را كنترل كنيد، فكري هم به حال فشار خون پايين بكنيد.
معنويت به بيماران سكته زده كمك مي كند
گروه سلامت- آنها كه سكته مي كنند و بعد مجبورند روزهاي پردلهره بيمارستان و بعد اوقات كسالت بار خانه را تحمل كنند، احتمالاً از اين خبر كمي دلگرمي مي گيرند. اين كه اعتقادات مذهبي و روي آوردن به مسايل معنوي، مي تواند اضطراب و افسردگي را از آنها دور كند و كمكشان كند برنامه هاي بازتواني را با جديت بيشتري پيگيري كنند.اين مطالعه، كه محققان ايتاليايي كاتوليك آن را در مركز تحقيقات سن رافائل شهر رم انجام داده اند، در آخرين شماره نشريه Stroke چاپ شده است. خبرگزاري رويترز گزارش داده است اين محققان گفته اند آنهايي در اين مدت اضطراب و افسردگي كمتري داشتند كه بيشتر به مسايل مذهبي پاي بند بودند. توصيه آنها اين است كه پرستاران و كادر درماني برنامه هايي براي تقويت اين احساس ها در دوران بعد از سكته داشته باشند تا بيماران شان را از لحاظ رواني هم باز تواني كنند.

آنتي بيوتيك، پاي ثابت همه نسخه ها!
گروه سلامت- شايع ترين داروهاي مصرفي در طب كودكان در ايران، آنتي بيوتيك ها هستند كه مصرف آنها 5 برابر استاندارد جهاني است و درصد ابتلا به بيماري هاي آلرژيك و آسم را در كودكان 4.5برابر افزايش مي دهد. آنتي بيوتيك ها مواد شيميايي هستند كه رشد باكتري ها را كند كرده و آنها را از بين مي برند كه در صورت استفاده به جا، با كمك دفاع سيستم ايمني بدن موجب بهبودي عفونت هاي خطرناك و در صورت مصرف نابجا عوارضي چون حساسيت ها، مشكلات گوارشي، كبدي و كليوي ايجاد خواهند كرد. سال هاست كه پزشكان نگراني خود را از تجويز بيش از اندازه آنتي بيوتيك ها اعلام كرده اند و بررسي هاي انجام شده در كشور هم نشان مي دهد كه پزشكان بيش از حد آنتي بيوتيك تجويز مي كنند و در برخي نسخ در كنار داروهايي چون قطره بيني فنيل افرين و يا نفازولين ، قرص سودوافدرين ، قرص سرما خوردگي و يا  آنتي هيستامين ـ دكونژستان تجويز پني سيلين نيز نوشته شده است درحالي كه گلو درد همراه با عطسه و آبريزش بيني ،ويروسي مي باشد و نيازي به پني سيلين ندارد. مصرف نادرست و بيش از اندازه آنتي بيوتيك ها قدرت اين داروها را در كشتن باكتري ها از بين مي برد و موجب مقاوم شدن باكتري ها در برابر دارو و در نتيجه اجبار بيماران به استفاده از نسل جديد آنتي بيوتيك ها با قيمت هاي گرانتر مي شود. از عوارض آموكسي سيلين ها مي توان به تهوع، اسهال و استفراغ اشاره كرد، البته عوارض احتمالي ديگري هم دارد كه به صورت واكنش هاي حساسيتي خفيف و گذرا شامل كهير، تب و درد مفاصل بروز پيدا مي كند .
جوش شيرين در غيبت بازرس!
گروه سلامت- رييس اداره بهداشت مواد غذايي و بهسازي اماكن عمومي وزارت بهداشت با اعلام اينكه ميانگين حذف جوش شيرين از نان هاي عرضه شده در سطح كشور 3/87 درصد است از معرفي سه هزار نانوايي متخلف به تعزيرات آرد و نان كشور در شش ماهه نخست امسال خبر داد كه حاكي از كمبود بازرسين بهداشتي است .مهندس غلامي با بيان اين كه درصد حذف جوش شيرين تا پايان سال،۸۴ 77/85 درصد در كشور بوده است، به ايسنا  گفت: اين شاخص تا پايان آبان ماه 85 به 3/87 درصد رسيده است. حال آن كه بايستي بر اساس برنامه پيش بيني شده حذف جوش شيرين تا پايان 85 به 90 درصد برسد. در حال حاضر، پنج هزار بازرس بهداشت محيط بر يك ميليون و ??? مكان و نانوايي ها نظارت دارند و بايد حداقل فصلي يك بار سركشي كنند و متأسفانه وزارت بهداشت با كمبود هفت هزار بازرس بهداشتي مواجه است . استفاده از جوش شيرين در پخت نان كه در حال حاضر برخي از نانواها به خصوص نان لواش از جوش شيرين استفاده مي كنند كه بايد طبق نظر وزارت بهداشت به صفر برسد و به كلي حذف شود. متأسفانه نان به ويژه نوع لواش آن سهم بسيار زيادي در بيماري هاي گوارشي، سرطان روده و پوكي استخوان دارد به گونه اي كه هم اكنون شاهد افزايش اين بيماري ها در كشور هستيم.