ميراث فرهنگي مي گويد پول نداريم اراضي اطراف دروازه را بخريم
دروازه محمديه؛ درآستانه تخريب
گروه شهري- آرش نهاوندي: عده اي به اين ملك تجاوز كرده و زير مناره هاي آن را خالي كرده اند. مهدي معمارزاده- ناظر فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران- ضمن بيان مطلب فوق در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه همشهري درباره محدوديت هاي قانوني بر سر راه تملك ساختمان هاي اطراف دروازه محمديه گفت: مساله اصلي، پول است و بايد براي تملك بناي دروازه محمديه از طرف شهرداري تهران پول در اختيار سازمان قرار گيرد.او افزود: در صورتي كه منابع مالي فراهم شود، بايد لااقل تا شعاع 20 متري اطراف بنا را تخليه كرد.معمارزاده در مورد محدوديت هاي حقوقي كه بر سر مرمت دروازه محمديه قرار دارند، گفت: قوه قضاييه بايد دستوري صادر كند تا بتوان از آن طريق نسبت به رفع محدوديت هاي حقوقي اقدام كرد.
معمارزاده افزود: در حال حاضر براي مقاوم سازي بنا بودجه اي گذاشته ايم، اما هنگام انجام كار با مخالفت كسبه مواجه مي شويم. آنها ادعاي تملك دروازه محمديه را دارند و به ما مي گويند: از اينجا بيرون برويد، اينجا ملك ماست .اين ادعا در حالي از سوي كسبه اطراف دروازه محمديه عنوان مي شود كه بر اساس قوانين سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، هيچ شخص حقيقي و حقوقي نمي تواند به حريم يك اثر تاريخي ثبت شده تجاوز كند.البته چند سال پيش نيز مديران سابق ميراث فرهنگي استان تهران در اقدامي غريب، با ساخت يك ساختمان سه طبقه در نزديكي اين مناره ها موافقت كردند.به رغم اعتراض تعدادي از اهالي قديمي محله، اين ساختمان به دليل ارائه مجوز از سوي متوليان ميراث فرهنگي ساخته شد. اين مسئله، دروازه محمديه كه تنها دو مناره از آن به يادگار مانده است را با وضعيتي بسيار بد مواجه كرده است.
دروازه محمديه در گذر تاريخ
دروازه محمديه در سال 1250 هجري شمسي به دستور محمدشاه قاجار ساخته شد.علاوه بر نام محمديه، نام هاي ديگري نظير دروازه نو و دروازه غار به اين دروازه اطلاق شده اند. كاشي كاري باروهاي اين دروازه را محمدقلي كاشي پز- يكي از كاشي كاران معروف دوران قاجار- انجام داده است. دروازه محمديه در حصار صفوي شاه طهماسب ساخته شد و زماني كه ناصرالدين شاه تصميم به ايجاد تغييرات در حصار گرفت، به خاطر اعتقادات مذهبي مردم و علاقه اهالي اين منطقه به دروازه محمديه، از هرگونه دخل و تصرفي در آن خودداري كرد.رضاخان نيز به دليل نام اين دروازه، از تخريب آن منصرف شد. اهالي تهران زماني كه از زير اين دروازه رد مي شدند، يا از كنار آن مي گذشتند صلوات مي فرستاند. همين اعتقادات مذهبي سبب شد تا دروازه محمديه از سال 1250 شمسي تاكنون باقي بماند.اما امروزه اوضاع فرق كرده و كسبه اين منطقه به دليل بي اطلاعي از سابقه تاريخي و مذهبي بنا، در حال از بين بردن تدريجي آن هستند.دروازه محمديه آخرين دروازه تهران است اما تنها دروازه احداث شده در اين شهر نيست. شهروندان تهراني كه اكنون 60 بهار را پشت سر گذاشته اند، حتماً به خاطر دارند كه تهران با دروازه هاي متعدد، چه شكل و شمايلي پيش از اين داشته است و هنوز به خاطر دارند كه دروازه هاي متعدد تهران چند سال پيش، چگونه تخريب شد و چرا هيچ اثري از بناهاي قديمي برجاي نمانده است. تهران قديم از زمان فتحعلي شاه، داراي دروازه شد. در اين زمان تعداد دروازه هاي تهران شش بنا بود اما بعدها در دوره ناصري به 12 دروازه افزايش يافت. اوژن فلاندن جهانگرد معروف كه در سال 1281 قمري به تهران سفر كرده بود، درباره دروازه ها تهران مي نويسد حصار شهر تهران مانند ساير شهرهاي كشور داراي برج ها و مناره هايي است كه اطراف آن خندق ايجاد شده است. در تهران شش دروازه است كه با كاشي هاي رنگارنگ تزيين شده و برخي از دروازه ها قلعه كوچكي دارند كه در فاصله يك صد متري دروازه ها و كنار اين قلعه ها، خندقي حفر شده است. در عهد ناصري، دروازه هاي تهران وضع بهتري پيدا كرد. دروازه هاي دوره ناصري از نظر كاشي كاري و نقش و نگار، كتيبه ها و ستون ها با گذشته متفاوت است. كاشي هاي دروازه ها در اين زمان به نقش رستم و ديو سپيد و يا رستم و اسفنديار آراسته شده بود.
در گذشته هاي نه چندان دور، 9 دروازه داخل شهر تهران بود و چهار دروازه نيز در چهار گوشه شهر و يك دروازه هم مخصوص خروج قطار تهران _ ماشين دودي _ بود. دروازه هاي خيابان چراغ گاز (اميركبير فعلي)، باب همايون، علاء الدوله، لاله زار، ارك، غار و سردر الماسيه، دروازه هايي بودند كه در تهران قرار داشتند. دروازه شميران در شمال، دروازه باغ شاه در غرب، دروازه خاني آباد در جنوب و دروازه خراسان در شرق، چهار دروازه اي بودند كه پايتخت را از خارج محصور كرده بودند.
|