نگاهي به پخش برنامه هاي خارجي از تلويزيون
سينماي دور دست درقاب هاي نزديك
مسير سبز؛ از جمله فيلم هاي سينماي آمريكايي كه بارها از تلويزيون پخش شده است
صغري اميري
|
|
اين روزها پخش برنامه هاي تلويزيوني خارجي صداي برخي از مخاطبان عام و خاص را درآورده است. به باور برخي از اين گروه مخاطبان خاص، پخش فيلم هاي خارجي نه تنها به توليد فيلم سينمايي در ايران لطمه مي زند بلكه به نوعي فرهنگ بيگانه را هم در جامعه اشاعه مي دهد. از سويي ديگر موافقان پخش چنين فيلم هاي خارجي معتقدند كه سينماي ملي ايران آن چنان ضوابط فرهنگي پخش فيلم ها را رعايت نمي كنند. به همين دليل دست اندركاران رسانه ملي به ناچار مجبورند از برنامه هاي تلويزيوني خارجي بهره مند شوند.
به گفته دكتر علي دارابي، فضاي نامناسب و ناهماهنگ تهيه و توليد فيلم از سوي برخي از سينماگران كشور كه ضوابط فرهنگي جامعه را نديده مي گيرند باعث شده كه صدا و سيما وابسته به توليدات خارجي شود.
به تعبير معاون امور مجلس و استان هاي صدا و سيما، مشكل برنامه سازي ملي و بومي صدا و سيما بايد با همكاري مجموعه فعال هنري كشور حل شود.
در حالي كه روزانه بيش از يك هزار رسانه به بمباران اطلاعاتي ما مشغول هستند بايد با تقويت رسانه ملي به مقابله با حجم اطلاعاتي آنها برويم.
طرح چنين ايده هايي از زبان مديران ارشد رسانه ملي نشان مي دهد كه اراده قوي براي استفاده از توليدات سينماي بومي كشور در شبكه هاي تلويزيوني ايران هست اما آنچه كه به عنوان مانعي از آن بر سر راه اين اراده ياد مي شود به نحوه نگرش متفاوت متوليان فرهنگي و دست اندركاران رسانه ملي در شيوه توليد و رعايت برخي ملاحظات فرهنگي برمي گردد. بارها شاهد بوديم كه كارگردانان سينماي ملي از نحوه پخش فيلم هاي سينمايي خود از شبكه هاي تلويزيوني گلايه كرده اند. به باور آنان متوليان پخش رسانه ملي معمولاً با سليقه و نگرش خود، بخش هايي از فيلم هاي سينمايي را حذف مي كنند كه اين موضوع ناخواسته بر ناتواني محتواي فيلم ياد شده سايه مي افكند اما از سويي ديگر مسئولان پخش رسانه ملي، بنا بر ملاحظات فرهنگي- هنري مطلوب مقيد هستند كه بخشي از تصاوير و ديالوگ هاي فيلم ها را كه با ضوابط فرهنگي رسانه ملي همخواني ندارد حذف كنند، به رغم اين گروه از مديران رسانه ملي چون اين فيلم هاي سينمايي با استناد به نگرش حاكم در سينماي ايران تهيه شده است از اين رو در بعضي موارد، قوانين پخش تلويزيوني مد نظر كارگردانان و تهيه كنندگان سينمايي قرار نگرفته است.
شايد پرداختن به اين موضوع كه چرا كارگردانان سينماي ملي كشور ضوابط فرهنگي رسانه ملي و نه ضوابط فرهنگي جمهوري اسلامي ايران را رعايت نمي كنند؟ نوعي ورود به مسائل چالشي بين متوليان فرهنگي و هنري كشور مي باشد. اما مي توان با تعامل دوسويه مديران ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و رسانه ملي اين اختلاف نظرها را به شكلي كاهش داد يا اصلاح كرد.
از آنجايي كه در طول سال بيش از دهها فيلم سينمايي با مضامين متفاوت در حوزه سينماي ملي توليد و اكران مي شود و همچنين سرمايه زيادي از سوي خانواده سينما براي توليد چنين كالاهاي فرهنگي هزينه مي شود لذا خريد و پخش فيلم هاي سينمايي ايراني مي تواند به شكلي ضمن تأديه هزينه هاي توليد، شرايط را براي حمايت از توليدات سينماي ملي فراهم كند. علي رغم طرح چنين مباحثي در طول سال هاي گذشته، هنوز گام جدي براي رفع آنها برداشته نشده است.
البته تجربه حضور سينماگران در سيما فيلم در سال هاي گذشته توانست تا حدودي به رفع برخي از اين گسست نگرش ها كمك كند اما با تغيير مديران ارشد سيما فيلم، تجربه اندك سينماگران در محدوده رسانه ملي نيز متوقف شد.
حبيب الله بهمني يكي از سينماگران دفاع مقدس در زمينه خريد فيلم هاي خارجي بر اين باور است كه تلويزيون با خريد و پخش فيلم هاي خارجي ممكن است به لحاظ مالي و زماني صرفه جويي كند اما اين كار ضررهاي فرهنگي سنگيني به مخاطبان اين رسانه وارد مي كند كه شايد جبران ناپذير باشد.
از آنجايي كه هنرمندان ما از حمايت كافي برخوردار نيستند امكان توليد كم مي شود بنابراين تلويزيون براي پر كردن آنتن خودش، سراغ بازارهاي خارجي مي رود چرا كه خريد فيلم هاي خارجي براي آنها سهل الوصول تر و ارزان تر است.
سينما صنعت گران قيمتي است، امروزه ساختن يك فيلم سينمايي 90 دقيقه اي متوسط بين۵۰ الي۶۰ ميليون تومان هزينه دربردارد، در حالي كه تلويزيون با همين بودجه مي تواند 1000 دقيقه برنامه داستاني متوسط را توليد و پخش كند. حال اگر يك برنامه تلويزيوني را از منابع خارجي بخرد شايد هزينه هاي پائين تري را بپردازد. چند سال پيش يكي از مديران پخش برنامه هاي تلويزيوني كپي فيلم انيميشني اسباب بازي را براي يك توزيع كننده فيلم هاي ويدئويي به 2 هزار دلار فروخت. تصور كنيد كه تهيه كنندگان هاليوودي يا برنامه سازان معروف تلويزيوني بخواهند علاوه بر پخش برنامه در شبكه هاي اروپايي و آمريكايي آن را به كشورهاي آسيايي، آفريقايي و غيره بفروشند. بي گمان افزايش خريداران چنين برنامه هايي مي تواند در قيمت فروش آنها نيز تأثيرگذار باشد.
به همين دليل اغلب بازاريابان برنامه هاي تلويزيوني سعي مي كنند با جمع آوري اطلاعات فرهنگي كشورهاي خريدار، به گونه اي اين برنامه ها را بسازند تا از نظر فرهنگي تناقضي با وضعيت فرهنگي مخاطبان نداشته باشد.
در طول اين سال ها بارها از شبكه هاي تلويزيوني ايران شاهد بوده ايم كه برخي از برنامه هاي خارجي به خاطر رعايت اين ضوابط فرهنگي مورد اقبال مخاطبان ايراني قرار گرفته است. تجربه خريد و پخش برنامه تلويزيوني سالهاي دور از خانه نشان داد كه مخاطبان تلويزيون علي رغم اختلاف فرهنگي با مردم ژاپن، اين فيلم تلويزيوني را نه تنها پسنديدند بلكه جزو آثار برتر تلويزيوني قلمداد كردند.
علي رغم ارزاني و يا سهل الوصول بودن خريد اين گروه از فيلم هاي خارجي، آيا باز هم مي توان از كنار توليدات فرهنگي سينماي ايران گذشت؟
مهدي فرجي، مدير گروه فيلم و سريال شبكه اول سيما با اشاره به پخش فيلم هاي ايراني در تلويزيون مي گويد: اگر روي فيلم هاي تلويزيوني سرمايه گذاري خاصي صورت گيرد و روي فيلمنامه هاي اين قبيل فيلم ها تمركز جدي شود به طور حتم اين ساختار مي تواند به عنوان جايگزيني براي فيلم هاي سينمايي مطرح باشد.
بينندگان تلويزيون حتي گاهي پخش فيلم هاي ايراني با كيفيت متوسط را به پخش فيلم هاي خارجي ترجيح مي دهند؛ بنابراين اين مسئله به ما گوشزد مي كند كه بايد در توليد فيلم هاي تلويزيوني با مضامين مورد علاقه مردم و رسانه، دقت و همت بيشتري صورت گيرد.
به باور يكي از منتقدان تلويزيوني، عدم پخش فيلم هاي سينمايي ايران از شبكه هاي تلويزيوني و يا گاه پخش چندباره يك فيلم سينمايي مورد نظر تلويزيون اين ذهنيت را در بين مخاطبان رقم مي زند كه مديران تلويزيون با اين رويه سعي مي كنند سينماي ملي كشور را تضعيف كنند و يا به گونه اي در زمينه رعايت اصول پخش تلويزيوني آنها را با خود همراه كنند!
در هر حال فيلم سينمايي ايراني، فيلم بومي است و فضاي فرهنگي كشور را به مخاطبان عرضه مي كند. طبيعي است مخاطبان تلويزيوني از خود مي پرسند چه طور برنامه ريزان تلويزيوني، برنامه هاي خارجي را از شبكه هاي داخلي پخش مي كنند اما به پخش برخي از فيلم هاي ايراني رغبت نشان نمي دهند.
وي در ادامه مي افزايد: شايد اين نوع اختلاف سليقه به نوع روند توليد در تلويزيون برمي گردد چون در شبكه هاي تلويزيوني قبل از پخش فيلم، فيلم نامه و ساير روند توليد با نظارت كيفي مديران گروه يا شبكه هاي تلويزيوني گام به گام كنترل مي شود اما در مورد فيلم هاي سينمايي اين گونه نيست چرا كه گاهي اين فيلم ها صرفاً بر اساس مجوزهاي صادره از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ساخته مي شوند بنابراين امكان دارد كه پخش آنان به خاطر تنوع مخاطبان تلويزيوني و گروه هاي سني متفاوت با موانعي مواجه شود. حال اگر فيلم سينمايي توسط مديران شبكه ها خريداري شود به خودي خود كارگردان يا تهيه كننده بر اساس ضوابط پخش مي بايست به برخي حذف هاي ساختاري يا محتوايي تن دهند.
با اين حال در چنين مواقعي، گاهي تهيه كننده به عنوان سرمايه گذار فيلم سينمايي و كارگردان به عنوان صاحب حقوق معنوي اثر در زمينه حذف و اضافه محتواي فيلم نيز با هم اختلاف نظرهايي پيدا مي كنند. اما اميرحسين شريفي، تهيه كننده سينمايي در زمينه پخش فيلم هاي ايراني از شبكه هاي تلويزيوني نگاه ديگري دارد؛ به باور او صدا و سيما به خاطر اين كه فيلم هاي خارجي را بسيار ارزان تر مي خرد و هزينه كمتري صرف اين فيلم ها مي كند به سمت خريد توليدات خارجي مي رود. اين در حالي است كه اكثر فيلم هاي خارجي كه خريداري مي شوند نيز درجه دو و سه هستند. اگر هزينه خريد فيلم هاي خارجي صرف ساخت فيلم ها و سريال هاي با كيفيت در داخل كشور شود به اعتلاي فرهنگي كمك خواهد كرد!
وي در ادامه مي افزايد: پخش حجم انبوهي از فيلم هاي خارجي از سيما باعث مي شود كه با سينمايي ورشكسته روبه رو شويم!
اگر سينماي ايران و فيلم هاي ايراني را تقويت كنيم صددرصد اين سينما روي پاي خود مي ايستد و مي تواند جوابگو باشد.
بازنگري صحبت هاي گفته شده در پخش يا عدم پخش فيلم هاي سينمايي ايراني نشان مي دهد كه هريك از منتقدان يا موافقان به زعم خود دغدغه هايي دارند كه شايد مورد قبول مديران رسانه ملي نباشد.
به تعبير ديگر نبايد اين تصور را داشته باشيم كه بودجه رسانه ملي صرف تقويت بنيه مالي سينماي بومي شود و يا چون فيلم هاي خارجي ارزان تر هستند بنابراين سينماي گران قيمت ملي مورد بي مهري رسانه ملي قرار مي گيرد.بي ترديد تمامي اين كارشناسان و مسئولان بر يك نكته اتفاق نظر دارند و آن اين كه از بضاعت فرهنگي سينماي ملي در شبكه هاي تلويزيوني بايد بهره گرفته شود. با توجه به اين اشتراك عقيده مي توان گفت كه مديران سينمايي كشور كه اغلب تجربه حضور در رسانه ملي داشته اند با يك تعامل دوسويه با مديران رسانه ملي بتوانند شرايط را براي توليد يا پخش فيلم هاي سينمايي ايراني با ضوابط فرهنگي مورد انتظار فراهم كنند. در خاتمه بايد پذيرفت قرار نيست كه اين تعامل منجر به رفع ورشكستگي سينماي ملي شود چون مأموريت رسانه ملي تقويت بنيه مالي سينماي ايران نيست و اگر هم تاكنون تن به ساخت فيلم هاي سينمايي داده است راه پرخطري را در پيش گرفته است.
|