يكشنبه ۱۲ شهريور ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره ۴۰۷۵ - Sep 3, 2006
آشنايي با قلعه ضحاك، بازمانده از روزگاران كهن
حيرت انگيز بر بلنداي يك شهر باستاني
حميد دهقان
014703.jpg
در مسير قطار تهران- تبريز، سه كيلومتري ايستگاه خراسانك، در ۱۳۴كيلومتري شهر تبريز و ۱۶كيلومتري شهرستان هشترود، قلعه باشكوهي وجود دارد كه برخلاف اغلب قلعه هاي كشور كه كاربرد نظامي دارند،  اين قلعه كاربرد نظامي- مسكوني داشته و در واقع قلعه متعلق به شهري با مساحت ۱۰كيلومتر از شمال و جنوب و ۲ كيلومتر از شرق به غرب بوده است.
چهار طاقي زيباي قلعه آنچنان با عظمت است كه هر بيننده اي را به حيرت وامي دارد و در بلنداي قلعه هنگامي كه نام قلعه را به زبان مي آوري «قلعه ضحاك» چشم به سوي دو رودخانه پر آب و پرخروش از هشت رود معروف منطقه «هشترود» نظاره مي كند كه مانند دومار سهمگيني قلعه را در آغوش گرفته و نگاهباني مي كنند و به روايتي نامگذاري قلعه با عنوان «ضحاك» به علت شباهت دو رودخانه مذكور به مارهاي برآمده از شانه هاي ضحاك بوده است كه چندان بي مناسبت هم نيست.
جواد قندگر، مدير موزه آذربايجان و سرپرست عمليات كاوش در قلعه ضحاك از سال ۱۳۷۹ مي گويد: تحقيقات محمدتقي مصطفوي نخستين كارشناس و باستان شناس ايراني پيش از انقلاب، حاكي از آن بود كه بقاياي اين قلعه از ويرانه هاي يك دژ مهم در دوران اعتلاي ايران در قرون وسطي به جاي مانده و چهار طاقي زيباي آن مربوط به دوره ساساني است. چهار طاقي شگفت انگيز به شكل مربع به مساحت ۷۶/۹ متر و با پايه هايي به ضلع ۷۰/۲ متر كه سقف آن پوشش ضربي دارد و در ساختمان آن آجرهاي بزرگ سرخ رنگ به سبك بناهاي ساساني و به صورت افقي و قائم روي هم استفاده شده و از اين بنا، شاهان ساساني به عنوان استراحتگاه استفاده مي كرده اند.
پيش از اين باستان شناس ايراني، چند باستان شناس معروف خارجي از اين قلعه ديدار كرده اند. در سال ۱۸۳۰ ميلادي كلنل مونتيس انگليسي چهار طاقي موجود را بقاياي يك آتشكده دانسته و باستان شناس انگليسي ديگر به نام راولينسون كه در سال۱۸۴۰ به ايران آمده، بناي قلعه را به دوره ساساني نسبت داده و باستان شناس و معمار آلماني «ولفرام كلايس» در سال ۱۹۷۱ ميلادي در چند نقطه قلعه به كاوش پرداخته است.
به عقيده كارشناسان قلعه ضحاك كه بر سر راه تبريز- اكباتان- تخت سليمان قرار داشته در دوره هاي هخامنشي، اشكاني و ساساني و حتي بعد از اسلام فرقه اسماعيليه در آن سكونت داشته اند. بقاياي معماري دوران اورارتو، اشكاني و ايلخاني در آن وجود دارد.
ميراث فرهنگي آذربايجان شرقي از سال ۷۹ به كاوش در اين قلعه اقدام كرده و در سال ۱۳۸۰ مرحله دوم آن انجام شده كه در مرحله ششم كاوش هاي باستان شناسي در ۱۵ مرداد تا آبان ۱۳۸۴ تعداد هشت تراشه ۱۰ متر در ۱۰متر مورد كاوش قرار گرفته و از داخل آنها سه واحد مسكوني و تالار ديده شده كه كف يكي از تالارها از موزاييك هاي زيبا پوشيده شده، همچنين چهار قطعه گچ بري زيبا با نقش گردونه مهر روي آنها در اين كاوش به دست آمده است.
جواد قندگر مي گويد: كاوش براي بيرون آوردن كل مجموعه و شهري كه قلعه ضحاك بر بلنداي آن قرار گرفته به سالها زمان نياز دارد تا رازهاي پنهان و باارزش اين اثر باستاني آشكار شود.
براي دسترسي به قلعه ضحاك چند راه وجود دارد؛ ولي سرپرست كاوش هاي قلعه مسير روستاي عربلو را توصيه مي كند كه هم منظره بسيار زيبايي دارد و هم نصب نرده در مسير و پيش بيني ايمني هاي لازم، راحتي ديداركنندگان را تامين مي كند.
افسوس كه آرزوهاي يك شهروند هشترودي كه با تحمل سختي هاي فراوان و حتي حراج گذاشتن خانه مسكوني خود در شهر هشترود هتلي ساخته و نام آن را «هتل پروفسور محسن هشترودي» - به پاس بزرگداشت دانشمند نامي آذربايجان- گذاشته بود، به علت فشار بانك ها و عدم حمايت سازمان هاي مربوطه بر باد رفت و هتل به دانشگاه آزاد واگذار شد و ديداركنندگان قلعه ضحاك بايد شب به تبريز بروند و در آن شهر بيتوته كنند.

سرقت از موزه هاي آشتيان و تفرش
گروه علمي  فرهنگي- معاون فرهنگي اداره ميراث فرهنگي و گردشگري استان مركزي گفت: دو ماه پيش، از موزه  مردم شناسي آشتيان سرقت شده است.
قاسم كاظمي به ايجاد سيستم حفاظتي موزه ها اشاره و اضافه كرد: حفاظت از موزه ها از جمله  برنامه هاي اولويت دار اداره ميراث فرهنگي و گردشگري استان مركزي است و تا پايان سال ۱۳۸۵ تمام موزه هاي استان به سيستم ايمني و حفاظت مجهز مي شوند.
وي با بيان اين كه تا پايان نيمه  امسال چهار موزه جديد در استان مركزي به بهره برداري مي رسند، اظهار داشت: موزه آب انبار كتيبه  چهارسوق ساوه، موزه  آب در آب انبار نراق، موزه  سلطان آباد در سراي كاشاني بازار اراك و براي نخستين بار موزه  خصوصي استاد باباخاني در مجموعه بازار اراك ايجاد مي شوند.
درباره  سرقت از موزه هاي استان مركزي، مدير اداره  ميراث فرهنگي و گردشگري استان نيز گفت: سه قطعه شيء سرقت  شده از موزه  آشتيان در سال گذشته، برگردانده شده اند.
سيدمحمد حسيني ادامه داد: در اين سرقت، نگهبان موزه با فردي كه براي سرقت رفته بود، همكاري كرد و در نتيجه سه شيء كه از توليدات داخلي نبودند، سرقت شدند.
به گفته  او آثار سرقتي شامل كاسه و بشقاب بودند كه به موزه بازگردانده شدند؛ ولي متاسفانه اين آثار در جريان سرقت شكستند.
در همين زمينه، عباسعلي روحي ـ فرمانده  يگان حفاظت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گفت: سال گذشته، يك مورد سرقت در تفرش استان مركزي رخ داد كه سارق دستگير شد و اموال نيز بازگردانده شدند.
با توجه به سخنان مسئولان درباره سرقت از موزه هاي استان مركزي، به نظر مي رسد كه اين استان در سال گذشته دست كم دو سرقت از موزه هاي آشتيان و تفرش داشته و دو ماه پيش نيز موزه  مردم شناسي آشتيان بار ديگر مورد دستبرد واقع شده است.

سايت اينترنتي شهر سوخته راه اندازي شد
بزرگترين وب سايت پژوهشي استان سيستان و بلوچستان شامل اطلاعات علمي و فرهنگي درباره شهر سوخته به پنج زبان زنده دنيا روي شبكه جهاني اينترنتي قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاري ميراث فرهنگي، سايت اينترنتي WWW. shahr- I- sokhta. ri با هدف اطلاع رساني سطح كلان ملي و بين المللي بر روي شبكه جهاني اينترنت قرار گرفته و هر روز در حال كامل شدن و گسترش است.
اين وب سايت بزرگ با توجه به رسالت فراگير پايگاه شهر سوخته در تعريف ارتباط ملي و بين المللي و در راستاي معرفي شاخصه هاي پژوهشي و فرهنگي سيستان طراحي و اجرا شده است.
در مرحله نخست شهر سوخته به ۶ زبان زنده دنيا معرفي شده و سپس با حدود ۱۲ لينك تلاش شده اطلاعات تخصصي و عمومي در اختيار پژوهشگران و علاقه مندان قرار گيرد.
اين وب  سايت همچنين داراي بخش هاي كتاب شناسي و اسناد تاريخ معاصر است كه با ۱۱۰ برگ سند از تاريخ معاصر براي نخستين بار در استان سيستان و بلوچستان راه اندازي شده است.

ايران زيبا
در اين خانقاه از گردشگران پذيرايي مي شود
014706.jpg
گروه علمي فرهنگي-شهر سلطانيه با گنبدي كه شاهكار معماري اسلامي است و در جهان شهرت يافته، در ۳۰ كيلومتري جنوب شرقي شهر زنجان واقع شده است.
خانقاه و مقبره اي به نام «خانقاه چلبي اوغلو»  در مجاورت گنبد سلطانيه با گذشته اي ديرين و خاطرات فراموش نشدني استوار مانده است كه عده اي تاريخ احداث آن را سال ۷۲۸ هجري قمري و آندره گدار محقق فرانسوي و برخي ديگر سال ۷۳۳ تعيين كرده اند.
باني اين خانقاه سلطان چلبي نام دارد كه از بزرگان زمان اولجايتو و همزمان با خواجه رشيد الدين فضل الله دانشمند دوره مغول زندگي كرده است.
از لحاظ معماري اين بنا از دو بخش تشكيل شده كه قسمت اول خانقاهي با يك صحن مركزي با حجره هاي متعدد قرار گرفته و قسمت دوم به بقعه سلطان چلبي اختصاص يافته كه داراي طراحي زيبايي است.
خانقاه چلبي اوغلو به مرور زمان و تحت تأثير شرايط اقليمي منطقه آسيب ديد و رو به خرابي و ويران شدن گذاشت كه در سال ۱۳۳۰ اداره حفاظت آثار باستاني به مرمت آن اقدام و از تخريب آن جلوگيري كرد.
در سال ۱۳۷۸ با توجه مقامات و مردم منطقه به احياي ارزشهاي گذشته اين مكان و ضرورت فراهم ساختن امكانات رفاهي براي گردشگران و بازديدكنندگان گنبد سلطانيه و ارگ سلطنتي (كهندژ) مرمت كامل و تجهيز خانقاه چلبي اوغلو به دفتر طرح پرديسان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري واگذار شد.
با بررسي هاي انجام شده تجهيز و كاربري اين بنا با توجه به پتانسيل هاي موجود در منطقه براي اقامت و استراحت گردشگران و محققين و دانشجويان تعيين شد.
دفتر طرح پرديسان براي اقامت ۳۰ نفر در بخش اقامتي و پذيرايي از حدود ۷۰ نفر در رستوران آن اقدام كرد.
خانقاه چلبي اوغلو با تعداد ديگري از طرح هاي دفتر طرح پرديسان در نقاط مختلف كشور به سرمايه گذاران داخلي و خارجي به منظور پذيرايي از گردشگران واگذار مي شود.

خبر
اهميت آمدن ميهمان خارجي از نگاه هتل دار مشهد
عكس: حميد رضا حسين زاده
014709.jpg
گروه علمي فرهنگي- امروزه غرب، با سلاح تبليغات حمله كرده است و ما در مشهد به عنوان يك شهر زيارتي بايد پاسخ دشمن را بدهيم. خاتم فر، مدير يكي از هتل آپارتمان هاي مشهد در گفت وگو با خبرنگار ما، با بيان اين نكته افزود: «اگر ما به گونه اي عمل بكنيم كه تأثيرگذار باشيم، در قالب زيارت و ايرانگردي و جهانگردي مي توانيم كمك زيادي به توسعه فرهنگ ايران اسلامي بكنيم».
وي در ادامه، معرفي ايران و جاذبه هاي آن را وظيفه همه سازمان ها و اقشار جامعه دانسته و افزود: «مسئله اين است كه همه دست به دست هم بايد بدهند و كمك بكنند فرهنگ ايراني معرفي شود و اگر رسانه ملي تلويزيون فرهنگ ميهمان پذيري را تبليغ كنند، هر ميهمان مبلغ ايران خواهد بود».
خاتم فر با انتقاد از انفعال دستگاه هاي ذي ربط در عرصه گردشگري گفت: «ما هنوز پليس توريست نداريم. حتي آنهايي كه در اين عرصه مشغول هستند، به زبان عربي و انگليسي مسلط نيستند. در كل سطح شهر مشهد، باجه اي براي راهنمايي گردشگران خارجي وجود ندارد! در صورتي كه يك باجه راهنماي گردشگري اگر به صورت آن لاين و مستمر با مراكز پليس بين الملل، نيروي انتظامي، كارشناس گردشگري و امور هتل ها در ارتباط باشد، مرجع خوبي براي پاسخگويي به توريست ها خواهد بود».
وي در پايان هشدار داد: «اگر ما خواهان جذب گردشگر زيارتي هستيم و اسلام و شيعه حرف هاي زيادي براي گفتن دارند، چقدر از آن را در حركت هاي فرهنگي خود عيان كرده ايم؟ من شاهد بودم يك فرد عربستاني در فرودگاه مشهد گريه مي كرد كه پاسپورتم گم شده است و اگر به اين صورت به كشورم برگردم، به عنوان عضو القاعده به من مشكوك مي شوند. اين كارها را مي توان با احداث يك دفتر ارزشيابي فعالان گردشگري و يا ستاد دائمي استقبال از ميهمانان خارجي سامان داد.

فرهنگ و آموزش
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
زادبوم
رسانه
حوادث
بين الملل
سياسي
سلامت
شهري
ورزش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   رسانه   |   حوادث   |  
|  بين الملل   |   فرهنگ و آموزش   |   سياسي   |   سلامت   |   شهري   |   ورزش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |